Ουρολοίμωξη: Πότε μπορεί να εξελιχθεί σε σήψη

Η διάσημη Αμερικανίδα ηθοποιός Τάνια Ρόμπερτς, γνωστή από τη συμμετοχή της στην τηλεοπτική σειρά «Άγγελοι του Τσάρλι» και στην ταινία του Τζέιμς Μποντ «A view to a kill», πέθανε, στις αρχές του χρόνου, από σήψη που προκλήθηκε από ουρολοίμωξη. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, τον περασμένο μήνα, νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο της Καλιφόρνια για το ίδιο πρόβλημα, το οποίο και ξεπέρασε. 

Όταν συμβαίνουν τέτοιου είδους περιστατικά, μοιραία αναρωτιέται κανείς πως μπορεί κάτι φαινομενικά απλό όπως η ουρολοίμωξη, να εξελίσσεται σε κάτι απειλητικό για τη ζωή όπως η σήψη (ή σηψαιμία, όπως ήταν η παλαιότερη ονομασία της). Μάλιστα υπάρχουν και ασθενείς που ανησυχούν, μήπως κινδυνεύουν και οι ίδιοι. «Η ουρολοίμωξη κατά κανόνα δεν εξελίσσεται σε σήψη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ένα απλό ή "αθώο" πρόβλημα», λέει ο Χειρουργός-Ουρολόγος δρ Ηρακλής Πούλιας (https://poulias-urology.gr/), τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας. «Αντιθέτως, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και σωστά, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές. Από τις επιπλοκές αυτές, η σήψη είναι η πιο απειλητική. Η σήψη από ουρολοίμωξη ή ουροσήψη, όπως είναι ο επιστημονικός όρος, συνήθως παρατηρείται στους ηλικιωμένους και σε πάσχοντες από ορισμένα υποκείμενα προβλήματα υγείας».

Η ουροσήψη αναπτύσσεται όταν εισέλθουν στο αίμα τα βακτήρια που ευθύνονται για την ουρολοίμωξη. Η ανάπτυξή της δεν είναι ασυνήθιστη. Υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη, το 5% των περιστατικών σήψης που καταγράφονται κάθε χρόνο οφείλονται σε λοιμώξεις του ουροποιητικού. Αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον 170.000 Ευρωπαίοι παθαίνουν ουροσήψη κάθε χρόνο, δεδομένου ότι τα περιστατικά σήψης κάθε αιτιολογίας υπολογίζονται ετησίως σε σχεδόν 3,4 εκατομμύρια στην Ευρώπη.

Οι ουρολοιμώξεις είναι, φυσικά, πολύ συχνές. Έξι στις δέκα γυναίκες και το 15% των ανδρών (ή 150 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως σε όλο τον κόσμο) παρουσιάζουν ουρολοίμωξη κάποια στιγμή στη ζωή τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η λοίμωξη προκαλείται από το κολοβακτηρίδιο (e.coli), που υπάρχει στο έντερο όλων των ανθρώπων. Στα τυπικά συμπτώματά της συμπεριλαμβάνονται συχνουρία, επιτακτική ούρηση, αίσθημα βάρους ή πόνος χαμηλά στην κοιλιά, αίσθημα καύσου (κάψιμο) κατά την ούρηση, αλλά όχι πυρετός.

«Ο ασθενής με συχνουρία και καύσο που εμφανίζει υψηλό πυρετό (πάνω από 38° C), είναι πιθανό να έχει ουρολοίμωξη που έχει επιπλακεί σε πυελονεφρίτιδα», λέει ο κ. Πούλιας. «Αυτό είναι ακόμα πιθανότερο αν έχει επίσης ρίγος, κακουχία και πόνο στη νεφρική χώρα, δηλαδή στη μέση και λίγο ψηλότερα, στη μία ή και στις δύο πλευρές του σώματος. Ειδικά οι άνδρες μπορεί να νιώθουν επίσης πόνο στον προστάτη ή τους όρχεις».

Η πυελονεφρίτιδα αναπτύσσεται όταν το βακτήριο που προκαλεί την ουρολοίμωξη, εξαπλωθεί προς τα πάνω, στον ένα ή και τους δύο νεφρούς. Είναι μια σοβαρή, επώδυνη κατάσταση που χρειάζεται άμεση ιατρική αξιολόγηση, ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος για ακόμα σοβαρότερα προβλήματα στα οποία συμπεριλαμβάνεται η ουροσήψη. Αυτή παρατηρείται στο 1-2% των περιστατικών οξείας πυελονεφρίτιδας.

Όταν αναπτυχθεί σήψη, ο ασθενής εκτός από πυρετό μπορεί να έχει και ταχυκαρδία (πάνω από 90 παλμούς το λεπτό) και να αναπνέει γρήγορα (πάνω από 20 αναπνοές το λεπτό). Ή, αντίθετα, ο πυρετός υποχωρεί και δίνει τη θέση του στην υποθερμία (θερμοκρασία κάτω από 36 βαθμούς Κελσίου). Ειδικά στους ασθενείς ηλικίας άνω των 75 ετών, ύποπτες για επέκταση της λοίμωξης είναι οι θερμοκρασίες άνω των 37,8 βαθμών Κελσίου.

Ποιοι κινδυνεύουν, όμως, περισσότερο να εκδηλώσουν ουροσήψη; «Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν οι ασθενείς (κυρίως οι ηλικιωμένοι) που πάσχουν από ορισμένα υποκείμενα νοσήματα για τα οποία κάνουν ατελή ή και καμία θεραπεία», απαντά ο κ. Πούλιας. «Μπορεί, λ.χ., να πάσχουν από αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη, να έχουν πρόβλημα στον προστάτη για το οποίο καθυστερούν να ζητήσουν ιατρική συμβουλή ή να έχουν λίθο (πέτρα) στο ουροποιητικό. Ο λίθος μπορεί π.χ. να προκαλέσει απόφραξη στον ουρητήρα και να οδηγήσει στη σήψη. Την ίδια έκβαση μπορεί να έχει μια οξεία  προστατίτιδα που δεν αντιμετωπίζεται αμέσως ή μια επίσχεση ούρων λόγω διόγκωσης (υπερπλασίας) του προστάτη που δεν αντιλαμβάνεται εγκαίρως ο ασθενής».

Ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης, εξάλλου, μπορεί να οδηγήσει στην ουροσήψη, προκαλώντας π.χ. υποτροπιάζουσες λοιμώξεις, μυκητιάσεις ή ακόμα και αντίσταση στα αντιβιοτικά, που παρεμποδίζει την αντιμετώπιση της ουρολοίμωξης. Ο διαβήτης ευνοεί επίσης την ανάπτυξη προβλημάτων, όπως η δημιουργία αποστήματος στον προστάτη. Αυξημένο κίνδυνο για ουροσήψη διατρέχουν επίσης οι ασθενείς με ανοσοκαταστολή, όπως είναι όσοι ακολουθούν μακροχρόνια θεραπεία με κορτιζονούχα φάρμακα, οι ασθενείς με καρκίνο υπό θεραπεία, οι μεταμοσχευθέντες ασθενείς κ.λπ.

Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν και οι πάσχοντες από διαταραχές στην κένωση της ουροδόχου κύστης (π.χ. όσοι έχουν νευρογενή κύστη ή παλινδρόμηση των ούρων προς τους ουρητήρες) και όσοι έχουν υποβληθεί σε ουρολογικές επεμβάσεις, όπως η τοποθέτηση καθετήρα στην κύστη ή stent στον ουρητήρα.

«Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για ουρολοίμωξη η οποία, εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και αφεθεί να εξελιχθεί, μπορεί να έχει κακή έκβαση», τονίζει ο κ. Πούλιας. «Η ουροσήψη μπορεί να αποδειχθεί απειλητική για τη ζωή, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σηπτική καταπληξία, πολυοργανική ανεπάρκεια ή ακόμη και στο θάνατο. Επομένως, κάθε ασθενής που εκδηλώνει συμπτώματα από το ουροποιητικό πρέπει να συμβουλεύεται έναν ουρολόγο. Αυτό πρέπει να γίνει  επειγόντως, εάν εμφανίζει πυρετό πάνω από 38 βαθμούς, με πόνο στη νεφρική χώρα και κακουχία ή έντονα ενοχλήματα κατά την ούρηση».

«Η ουρολοίμωξη συνήθως αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή, η οποία χορηγείται μετά την καλλιέργεια ούρων και το αντιβιόγραμμα. Επιπλέον, καθορίζεται με βάση συγκεκριμένες οδηγίες που έχουν εκδώσει η Ευρωπαϊκή και η Αμερικανική Ουρολογική Εταιρεία», επισημαίνει ο κ. Πούλιας. Αντίστοιχα η σήψη χρειάζεται νοσηλεία στο νοσοκομείο και ενδοφλέβια φαρμακευτική αγωγή. Στα αρχικά στάδιά της, η νοσηλεία μπορεί να είναι βραχεία (1-3 ημέρες) αλλά, αν εξελιχθεί, η διάρκειά της είναι απροσδιόριστη.