Εναλλακτικές μορφές καπνίσματος: Νέα επιστημονικά δεδομένα

Πολύ μικρότερο κίνδυνο για την υγεία συγκριτικά με το τσιγάρο ενέχει η χρήση προϊόντων θέρμανσης καπνού σύμφωνα με ανεξάρτητη μελέτη της εταιρείας Philip Morris, όπως ανακοινώθηκε σε εκδήλωση του επιστημονικού τμήματός της, που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά την Πέμπτη 4 Νοεμβρίου.

Εντούτοις, οι εναλλακτικοί τρόποι καπνίσματος σε καμία περίπτωση δεν ισοδυναμούν με τη διακοπή ή την αποχή από το κάπνισμα καθώς ενέχουν ένα σχετικό επίπεδο κινδύνου. Όμως, σύμφωνα με ανεξάρτητες μελέτες, τα χαμηλότερα επίπεδα επιβλαβών ουσιών από τη χρήση smoke-freeπροϊόντων οδηγούν σε χαμηλότερη μέση πιθανότητα για καρκίνο στο σύνολο της ζωής και δυνητικά σε αύξηση του προσδόκιμου ζωής της υπο-ομάδας των καπνιστών, που διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο καρκινογενέσεων.

Κατά συνέπεια, αποτελούν μία εναλλακτική επιλογή μειωμένης βλάβης στην υγεία για τους ενήλικες καπνιστές, που δεν θέλουν για διάφορους λόγους να διακόψουν το κάπνισμα. Άλλωστε σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνδρες και γυναίκες καπνιστές θα συνεχίζουν να καπνίζουν και το 2025, αυξάνοντας τον κίνδυνο βλάβης της υγείας τους.

Το θέμα απασχολεί σημαντικά την παγκόσμια κοινότητα καθώς σύμφωνα με τη σύμβαση πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνίσματος, που βρίσκεται υπό την εποπτεία του Π.Ο.Υ., προβλέπεται κάθε δύο χρόνια συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών μιας ομάδας εκπροσώπων από όλο τον κόσμο με θέμα τα μέτρα για τον έλεγχο του καπνού. Μέχρι τώρα, το αποτέλεσμα των συνόδων ήταν η θέσπιση κανονιστικών μέτρων για τον περιορισμό του καπνίσματος χωρίς όμως να έχει αναγνωριστεί ακόμα ο ρόλος των εναλλακτικών προϊόντων καπνίσματος στη μείωση αυτής της συνήθειας. Καθώς υπάρχει ένας σημαντικός πληθυσμός, που χρησιμοποιεί τέτοιου είδους προϊόντα, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε διάφορες χώρες, όπως η Ιαπωνία, Ιταλία και η Ελλάδα, επιθυμητή θα ήταν η έναρξη ενός επιστημονικού διαλόγου γύρω από αυτά, προκειμένου ο καπνιστής να έχει πλήρη γνώση των συνεπειών της χρήσης τους.

Σήμερα σε χώρες όπως η Ιαπωνία, το 22% των καπνιστών χρησιμοποιούν προϊόντα που θερμαίνουν τον καπνό και κάνουν χρήση αυτών των προϊόντων εδώ και αρκετά χρόνια, οπότε είναι δυνατή η αξιοποίηση και αξιολόγηση των δεδομένων σε συνθήκες καθημερινότητας (realworlddata). Παρατηρείται ήδη ότι μετά το 2017, οπότε σημαντικός αριθμός καπνιστών έκανε στροφή σε προϊόντα θέρμανσης καπνού, μειώνεται ο αριθμός των νοσηλειών λόγω παθήσεων, που σχετίζονται με το κάπνισμα, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή η ισχαιμική καρδιοπάθεια. Ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων με την πραγματοποίηση κλινικών μελετών θα βοηθήσει στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι κυβερνητικοί φορείς σε όλο το κόσμο, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα.

Στην εκδήλωση αναφέρθηκαν επίσης οι διαφορές από τη χρήση προϊόντων θέρμανσης καπνού σε σχέση με το συμβατικό τσιγάρο. Μολονότι το μέγεθος των ράβδων ατμίσματος είναι μικρότερο, η πρόσληψη νικοτίνης, που ενδιαφέρει τους χρήστες, είναι η ίδια καθώς με την καύση ένα σημαντικό ποσοστό νικοτίνης χάνεται, κάτι που δεν συμβαίνει με το θερμαινόμενο προϊόν.

Αναφορά επίσης έγινε στο ποσοστό υποτροπής των χρηστών εναλλακτικών μορφών καπνίσματος, που επιστρέφουν στη χρήση του τσιγάρου και επισημάνθηκε ότι αυτό είναι της τάξης του 5-10%  και σχετίζεται κυρίως με καπνιστές, που χρησιμοποιούν ταυτόχρονα τσιγάρα και συσκευές ατμίσματος και όχι τόσο σε καπνιστές, που χρησιμοποιούν συσκευές θέρμανσης καπνού.

Ιδιαίτερη μνεία έγινε στη συσχέτιση των προϊόντων ατμίσματος με τη σοβαρή πνευμονοπάθεια EVALI, καθώς παρατηρήθηκε το καλοκαίρι του 2019 από τα κέντρα ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων των ΗΠΑ(CDC) απότομη αύξηση των νοσηλειών, που φάνηκε ότι συνδεόταν με τη χρήση αυτών των προϊόντων, τα οποία όμως κυκλοφορούσαν στις ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία χωρίς να υπάρχει ανάλογο περιστατικό. Κατόπιν τούτου, ο Αμερικάνικος Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) προέβη σε ανακοινώσεις, προτρέποντας τους ατμιστές να μην κάνουν χρήση τετραϋδροκανναβινόλης (THC) στις συσκευές ατμίσματος και στη συνέχεια τα CDC έκαναν ανακοινώσεις σχετικά με την απαγόρευση της χρήσης παράνομων προϊόντων ατμίσματος, που περιείχαν THC. Μετά τη λήψη αυτών των μέτρων δεν παρατηρήθηκε κανένα νέο σχετικό περιστατικό, όπως τονίστηκε στην εκδήλωση.

Σημαντική αναφορά έγινε και στο θέμα της χρήσης προϊόντων νικοτίνης από τους νέους, η οποία θα πρέπει να αποτρέπεται, είτε πρόκειται για τσιγάρα είτε για προϊόντα θέρμανσης καπνού. Ούτως ή άλλως σύμφωνα με μελέτες, η χρήση των συσκευών ατμίσματος κυμαίνεται το πρώτο μισό του 2021 σε πολύ μικρά επίπεδα για νέους έως 20 ετών (κάτω του 0,5%) στις ΗΠΑ ενώ αντίστοιχα αποτελέσματα υπάρχουν και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία (0,1%) και η Ελβετία (1,1%).

Σημαντικός αριθμός μελετών διεξάγεται σήμερα, προκειμένου να προσδιοριστεί ο κίνδυνος πιθανής νόσησης και η ύπαρξη η μη άμεσου συσχετισμού με τη χρήση εναλλακτικών προϊόντων καπνίσματος, καθώς δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία σε βάθος χρόνου. Οι συνέπειες του καπνίσματος είναι γνωστές στην παγκόσμια κοινότητα και η διακοπή του επιφέρει σταδιακά βελτίωση της καρδιοαγγειακής λειτουργίας σε 2-3 έτη ενώ η ο δείκτης κινδύνου για καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να χρειάζεται και 15 χρόνια αποχής από το κάπνισμα, προκειμένου να παρουσιάσει σοβαρή μείωση. Με την κατάλληλη υποστήριξη από τους κυβερνητικούς φορείς και τους οργανισμούς δημόσιας υγείας, η πώληση τσιγάρων μπορεί να πάψει μεσοπρόθεσμα να υφίσταται σε πολλές χώρες και μέχρι τότε και για όσους δεν επιθυμούν να το διακόψουν, η παροχή άλλων μορφών καπνίσματος, που δεν θα επιβαρύνει την υγεία τους, αποτελεί μία εναλλακτική λύση.