Ψωρίαση: 10 δεδομένα που πρέπει να γνωρίζουμε

Μία νόσο που προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, αλλά συνοδεύεται από πολλές παρανοήσεις φέρνει στο προσκήνιο η Παγκόσμια Ημέρα Ψωρίασης στις 29 Οκτωβρίου. Η σωστή ενημέρωση, όμως, είναι η βάση για την έγκαιρη διάγνωση και την ορθή θεραπεία. Ο δρ Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική), εξηγεί τι πρέπει όλοι να γνωρίζουμε γι' αυτήν.

1. Δεν είναι μια απλή δερματοπάθεια

Η ψωρίαση προκαλεί δερματικές βλάβες με χαρακτηριστικό εξάνθημα. Είναι μία αυτοάνοση, χρόνια ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις, και προκαλείται από δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς. Η δυσλειτουργία αυτή έχει ως συνέπεια να επιταχύνεται η παραγωγή των επιφανειακών δερματικών κυττάρων (κερατινοκύτταρα) και να δημιουργούνται «πλάκες» από ξερό, σκληρό δέρμα σε διάφορα σημεία του δέρματος. Η ψωρίαση είναι επίσης μία φλεγμονώδης ασθένεια, που αυξάνει τον κίνδυνο άλλων νοσημάτων (συννοσηρότητες). Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η ψωριασική αρθρίτιδα, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα, η νεφροπάθεια κ.λπ.

2. Δεν είναι μεταδοτική

Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι μπορεί «να κολλήσουν» ψωρίαση, αλλά αυτό είναι αδύνατον, αφού προκαλείται από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς και όχι από κάποιον λοιμογόνο παράγοντα. Ακόμα κι αν παρουσιάσει την ίδια νόσο ένας στενός συγγενής του πάσχοντος, δεν σημαίνει ότι μολύνθηκε από αυτόν. Υπάρχουν ορισμένα γονίδια που προδιαθέτουν στην ανάπτυξή της και τα οποία συχνά φέρουν άτομα της ίδιας οικογένειας.

3. Δεν υπάρχει τρόπος ίασης

Όπως ισχύει για όλες τις αυτοάνοσες παθήσεις, έτσι και η ψωρίαση είναι ανίατη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο οι εξάρσεις της. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές που μπορούν να επιβραδύνουν την ανάπτυξη (πολλαπλασιασμό) των δερματικών κυττάρων και να καταπραΰνουν έως και να επιφέρουν την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων της. Στις επιλογές αυτές συμπεριλαμβάνονται ειδικές τοπικές θεραπείες, φωτοθεραπεία και συστηματικές θεραπείες (ενέσιμες ή σε μορφή δισκίων). Σε περίπτωση μέτριας έως σοβαρής ψωρίασης και ψωριασικής αρθρίτιδας, μπορεί να χορηγηθούν με ένεση ή ενδοφλεβίως βιολογικοί παράγοντες. Το θεραπευτικό σχήμα καθορίζεται κατά περίπτωση, αναλόγως με τον τύπο της ψωρίασης, τα σημεία εκδήλωσής της στο σώμα, τις τυχόν συννοσηρότητες και τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων. Η τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να μειώσει τον αριθμό των εξάρσεων και να θέσει σε ύφεση τη νόσο για εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια. Η διάρκεια της ύφεσης διαφέρει από ασθενή σε ασθενή.

4. Είναι πολύ συχνή

Σύμφωνα με την Διεθνή Ομοσπονδία Συλλόγων Ψωρίασης (IFPA) το 2-3% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από ψωρίαση. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερα από 125 εκατομμύρια άτομα. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι πάσχουν περισσότερα από 200.000 άτομα. Άνδρες και γυναίκες προσβάλλονται εξίσου συχνά από τη νόσο.

5. Είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορεί να την πυροδοτήσουν

Η ακριβής αιτία της ψωρίασης δεν είναι γνωστή, αλλά στην εμφάνισή της εμπλέκονται, όπως προαναφέρθηκε, το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς και ορισμένα γονίδια. Αυτό που είναι καλύτερα γνωστό είναι οι παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν τις εξάρσεις της. Το στρες είναι ένας από τους κυριότερους εκλυτικούς παράγοντες. Άλλοι είναι οι τραυματισμοί του δέρματος, οι λοιμώξεις, περιβαλλοντικοί παράγοντες, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ. Την ψωρίαση μπορεί επίσης να πυροδοτήσει οτιδήποτε προκαλεί ερεθισμό στο δέρμα. Οι πάσχοντες είναι σημαντικό να γνωρίζουν τι πυροδοτεί την ψωρίασή τους, ώστε να λαμβάνουν μέτρα προστασίας από αυτό.

6. Οι δερματικές βλάβες της μπορεί να αναπτυχθούν οπουδήποτε στο σώμα

Η ψωρίαση είναι απρόβλεπτη, γι' αυτό μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε σημείο του δέρματος. Συνήθως όμως εμφανίζεται στο δέρμα του τριχωτού της κεφαλής, τα γόνατα, τους αγκώνες, στις άκρες χείρες και χαμηλά στα πόδια. Σπανιότερα εμφανίζεται σε άλλα σημεία, όπως στο πρόσωπο (π.χ. στη γραμμή των μαλλιών γύρω από το μέτωπο και τους κροτάφους, στα φρύδια, στη μύτη, στο άνω χείλος), στα αυτιά, στις πτυχές του δέρματος κ.α. Στις σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να καλύψει μεγάλα τμήματα του δέρματος.

7. Τα συμπτώματα επιδεινώνονται το χειμώνα

Πολλοί ασθενείς με ψωρίαση παρουσιάζουν εξάρσεις των δερματικών εκδηλώσεών της κατά τους χειμερινούς μήνες. Αν και η ακριβής αιτία του φαινομένου δεν είναι γνωστή, οι ειδικοί πιστεύουν ότι σχετίζεται με τη μειωμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία Β (UVB) του ηλίου και την μειωμένη παραγωγή βιταμίνης D από το δέρμα. Και τα δύο έχει αποδειχθεί ότι προλαμβάνουν ή καταπραΰνουν τις εξάρσεις της ψωρίασης.

8. Μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία

Η συνηθέστερη ηλικία εκδήλωσής της είναι τα 15-35 έτη. Ωστόσο οποιοσδήποτε μπορεί να την εκδηλώσει, ανεξάρτητα από την ηλικία του. Στην πραγματικότητα, το 10-15% των ασθενών την αναπτύσσουν πριν από τα 10 έτη, ενώ πολλοί ασθενείς την εκδηλώνουν μετά τα 60.

9. Υπάρχουν πολλοί τύποι

Ο πιο συνηθισμένος τύπος είναι η ψωρίαση κατά πλάκας (αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 85% των περιστατικών) που προκαλεί ανυψωμένες, ερυθρές βλάβες με αργυρόχροα (γκρι) λέπια. Άλλοι τύποι είναι η σταγονοειδής ψωρίαση (οι βλάβες είναι μεμονωμένες και μοιάζουν με σταγόνες στο δέρμα), η φλυκταινώδης ψωρίαση (προκαλεί φυσαλίδες με πύον) και η ερυθροδερμική ψωρίαση (είναι μια πιο σοβαρή μορφή, που προκαλεί ερυθρότητα στο δέρμα). Μπορεί επίσης να γίνει διαχωρισμός αναλόγως με το σημείο του σώματος που προσβάλλεται (π.χ. ψωριασικήονυχία όταν εκδηλώνεται στα νύχια, πελματιαία ψωρίαση όταν εκδηλώνεται στα πέλματα). Το 30% των ασθενών, εξάλλου, έχουν ψωριασική αρθρίτιδα (εκτός από δερματικές βλάβες έχουν και συμπτώματα σαν της αρθρίτιδας).

10. Συνήθως είναι ήπια

Η βαρύτητα της ψωρίασης παρουσιάζει διακύμανση από άτομο σε άτομο. Το 80% των ασθενών, όμως, έχουν ήπια μορφή της νόσου και μόνο το 20% μέτρια έως σοβαρή. Σοβαρή θεωρείται η ψωρίαση όταν καλύπτει περισσότερο από το 10% της επιφάνειας του δέρματος. Ανεξάρτητα από τη βαρύτητά της όμως, «η ψωρίαση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των πασχόντων», τονίζει ο κ. Μιχελάκης. «Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι το 48% των πασχόντων αναφέρουν επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή τους και, ειδικά όσοι έχουν συχνές εξάρσεις, μπορεί να απομακρυνθούν από την κοινωνική ζωή ή και την εργασία τους ακόμα, διατρέχοντας αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν κατάθλιψη. Γι' αυτό τον λόγο έχει ζωτική σημασία η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου».