Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται η αστάθεια επιγονατίδας;

Όσο η επιγονατίδα –αυτό το μικρό οστό μπροστά από το γόνατο που κινείται προς τα πάνω και προς τα κάτω στην τροχιλία του μηριαίου– βρίσκεται στη θέση της, τότε κάποιος μπορεί να περπατήσει, να τρέξει, να σταθεί, να κάτσει, και γενικά να κινηθεί εύκολα. Όταν, όμως, μετακινείται από την ειδική αύλακα-υποδοχή του μηριαίου, τότε η άρθρωση του γόνατος χάνει τη σωστή λειτουργικότητά της. Το «να μετακινηθεί από τη θέση της» σημαίνει καταρχάς ότι οι σύνδεσμοι που βρίσκονται στην έσω και έξω πλευρά της, και οι οποίοι τη συγκρατούν στη μηριαία τροχαλία, έχουν υποστεί κάκωση. Έτσι η επιγονατίδα εξαρθρώνεται συνήθως προς τα έξω, παρεκκλίνοντας από τη φυσιολογική της πορεία.

Αυτό σημαίνει ότι σε αυτόν τον τραυματισμό ενδέχεται να υπάρχουν παράλληλες βλάβες σε μύες και σε συνδέσμους επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Ιντζόγλου, MD, MSC, PHD Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Συνεργάτης Μetropolitan General Eξειδικευμένος χειρουργός γόνατος, ώμου και ισχίου, Υπότροφος της Ευρωπαϊκής Αρθροσκοπικής Εταιρείας (ESSKA).

Ποιοι ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου;

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι το εξάρθρημα επιγονατίδας αντιπροσωπεύει το 3% όλων των τραυματισμών στο γόνατο. Θεωρείται «αθλητικός και νεανικός τραυματισμός» με μεγάλα ποσοστά στις ηλικίες 15-19 ετών. Ενδεικτικά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως έδειξε μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2012 στο The journal of kneesurgery, το 51,9% των εξαρθρημάτων συνέβησαν κατά τη διάρκεια κάποιας αθλητικής δραστηριότητας – τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγράφηκαν σε παίκτες του μπάσκετ (18,2%), του ποδοσφαίρου (6,9%), και του αμερικανικού ποδοσφαίρου (6,3%). Επίσης είναι κοινός τραυματισμός σε χορευτές, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 9% των περιπτώσεων.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Σε αντίθεση με το υπεξάρθρημα της επιγονατίδας, το οποίο είναι χρόνιο πρόβλημα και οφείλεται στην ανατομική προδιάθεση, το εξάρθρημά της είναι συνήθως οξύ και τραυματικό. Μάλιστα είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία τραυματικού πρηξίματος του γόνατος. Οι πιο συνήθεις μηχανισμοί κάκωσης είναι οι απότομες στροφές του κορμού με γρήγορες αλλαγές στη γωνία κάμψης του γόνατος (όπως συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας χορευτικής φιγούρας), ή η κατευθείαν πλήξη του γόνατος.

Τα συμπτώματα είναι πόνος στο μπροστινό μέρος του γόνατος που αυξάνεται με κάθε κίνηση αλλά και όταν ο ασθενής κάθεται, ακαμψία, πρήξιμο, αδυναμία της άρθρωσης να στηρίξει το βάρος του σώματος, ενώ το γόνατο γλιστράει προς τα πλάγια και η παραμόρφωση της άρθρωσης είναι εμφανής. Επαναλαμβανόμενα υπεξαρθρήματα ή εξαρθρήματα καθιστούν το γόνατο ασταθές: Ο ασθενής αισθάνεται πολύ περισσότερο πόνο και υποτροπιάζει συχνά, ενώ η κατάστασή του μπορεί να εξελιχθεί σε οστεοαρθρίτιδα.

Ποια είναι η θεραπεία;

Το εξάρθρημα επιγονατίδας αντιμετωπίζεται άμεσα στα Επείγοντα του νοσοκομείου διότι απαιτείται ανάταξη. Όμως, ιδιαίτερα αν πρόκειται για παιδιά και εφήβους, η παρακολούθηση από έναν ορθοπεδικό θεωρείται απαραίτητη. Κατά την εξέταση ο γιατρός θα πάρει πλήρες ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, θα ζητήσει τη λεπτομερή περιγραφή του μηχανισμού κάκωσης αλλά και των συμπτωμάτων. Στη συνέχεια θα εξετάσει το εύρος της κίνησης και την ευαισθησία του γόνατος. Οι ακτινογραφίες θα του δείξουν τη σχέση της επιγονατίδας με την τροχιλία του μηριαίου, ενώ η μαγνητική τομογραφία και η αξονική τομογραφία (που δεν είναι, όμως, απαραίτητες για τη διάγνωση του εξαρθρήματος) θα απαντήσει στο αν υπάρχουν άλλες συνοδές ή εκ γενετής βλάβες.

Το εξάρθρημα της επιγονατίδας προκαλεί τραυματισμό των συνδέσμων που τη συγκρατούν στη θέση της. Επομένως, οι αλλεπάλληλοι τραυματισμοί την καθιστούν ολοένα και πιο ασταθή με αποτέλεσμα να εξαρθρώνεται πολύ πιο εύκολα. Ειδικά εάν υπάρχουν και ανατομικές ανωμαλίες στο γόνατο, τότε οι υποτροπές είναι συχνότερες.

Η χειρουργική αντιμετώπιση προκρίνεται σε περιπτώσεις αστάθειας της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης. Ανάλογα με τα αίτια μπορεί να γίνει αρθροσκοπικά ανακατασκευή των συνδέσμων (MPFL) και των μαλακών μορίων του γόνατος. Πιο περίπλοκες επεμβάσεις (τροχιλιοπλαστική, μεταφορά κνημιαίου κυρτώματος κ.α.) απαιτούνται σε περιπτώσεις που τα επαναλαμβανόμενα εξαρθρήματα οφείλονται σε ανατομικές/οστικές ανωμαλίες.