Νοσογόνος παχυσαρκία: Αντιμετώπιση με ρομποτική χειρουργική

Η δεύτερη πιο συχνή αιτία προβλεπόμενου θανάτου, μετά το κάπνισμα, είναι η νοσογόνος παχυσαρκία. Αποτελεί νόσο με πολύπλευρη αιτιοπαθογένεια, καθώς στην εκδήλωσή της συμβάλλουν παράγοντες γενετικοί, περιβαλλοντικοί, ψυχολογικοί και ορμονικοί.

Πότε και πώς μπαίνει η διάγνωση;

Η διάγνωση της νόσου τίθεται με τον υπολογισμό του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ευρέως γνωστού ως ΒΜΙ (Body Mass Index). Είναι ο λόγος δηλαδή του βάρους προς το τετράγωνο του ύψους (βάρος σε κιλά)/(ύψος σε μέτρα). ΒΜΙ μεγαλύτερο του 40 ή μεγαλύτερο του 35, εφόσον συνυπάρχει συνοδός παθολογία εκ της παχυσαρκίας, θέτει τη διάγνωση. Η νοσογόνος παχυσαρκία ευθύνεται για ένα σημαντικό αριθμό σοβαρών συνοδών νοσημάτων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση, η υπνική άπνοια, η υπερλιπιδαιμία, το μεταβολικό σύνδρομο, η στεφανιαία νόσος, ορθοπαιδικά προβλήματα κ.ά. επισημαίνει ο δρ.Ιωάννης Κ. Κοζαδίνος Διευθυντής Α΄ Ρομποτικής Χειρουργικής Κλινικής Metropolitan Hospital.

Το προσδόκιμο επιβίωσης των νοσογόνα παχύσαρκων ατόμων είναι κατά 20 χρόνια μικρότερο από των μη παχύσαρκων ατόμων αντίστοιχης ηλικίας.
Οι στατιστικές δείχνουν ότι όταν εγκατασταθεί η νοσογόνος παχυσαρκία σπάνια καταπολεμάται με συντηρητικά μέσα (διατροφή, άσκηση), κάτι στο οποίο συμβάλλουν και ψυχολογικοί παράγοντες. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η νοσογόνος παχυσαρκία θεωρείται σήμερα νόσος χειρουργική. Η χειρουργική της αντιμετώπιση (βαριατρική χειρουργική) συνίσταται σε διαφόρων τύπων επεμβάσεις που ταξινομούνται ανάλογα με τη φιλοσοφία της δράσης τους, σε:

Επεμβάσεις περιοριστικού τύπου, που περιορίζουν, δηλαδή, την ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής (επιμήκης γαστρεκτομή, γαστρική πτύχωση, γαστρικό μπαλόνι, γαστρικός δακτύλιος, διαφόρων τύπων γαστροπλαστικές).

Επεμβάσεις δυσαπορρόφησης, όπου τροποποιώντας την ανατομία του πεπτικού σωλήνα, προκαλείται εκούσια δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, με απώτερο σκοπό την απώλεια βάρους.

Όλες οι προαναφερόμενες επεμβάσεις έχουν συγκεκριμένες πια ενδείξεις και έχει εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητά τους τονίζει ο δρΚοζαδίνος ο οποίος μαζί με την ομάδα του,-αποτελείται από τους εξιδεικευμένους χειρουργούς Παναγιώτη Ν. Φαρμάκης επιμελητή Α΄ Ρομποτικής Χειρουργικής Κλινικής Metropolitan Hospital, Γεώργιο Κ. Γεωργίου Επιμελητή Α΄ Ρομποτικής Χειρουργικής Κλινικής Metropolitan Hospital, Αλέξανδρο Ι. Κοζαδίνο Επιστημονικό Συνεργάτη Α΄ Ρομποτικής Χειρουργικής Κλινικής Metropolitan Hospital-,παρουσιάζουν και αναλύουν τις δυνατότητες της κάθε επέμβασης.

Επιμήκης γαστρεκτομή ή γαστρικό μανίκι ή «sleevegastrectomy»

Χειρουργική επέμβαση εκλογής κατά την οποία αφαιρείται το 80%-85% του στομάχου κατά τον επιμήκη άξονά του, αφήνοντας ένα μακρόστενο λεπτό σωλήνα («μανίκι») που αντιστοιχεί στο 15-20% περίπου του στομάχου. Με αυτήν την τροποποίηση, ο ασθενής έχει αίσθημα πλήρωσης με μικρή ποσότητα τροφής, με αποτέλεσμα να χάνει βάρος. Το τμήμα του στομάχου που αφαιρείται, περιέχει την ομάδα κυττάρων που παράγουν την ορμόνη γκρελίνη που ελέγχει την όρεξη καθώς και το αίσθημα της πείνας, έτσι οι ασθενείς χορταίνουν μετά τα μικρά τους γεύματα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια κιλών αλλά και την διατήρηση στο επιθυμητό βάρος σε βάθος χρόνου. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών, μετά την επιμήκη γαστρεκτομή, παρουσιάζουν απώλεια βάρους που μπορεί να φτάσει έως και 80% του περιττού βάρους μέσα σε δώδεκα μήνες, και διατηρούν σταθερά τα αποτελέσματά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά και, εφόσον ακολουθούν τις διαιτητικές οδηγίες, δια βίου.

Γαστρική πτύχωση

Είναι μία από τις σχετικά νέες χειρουργικές επεμβάσεις παχυσαρκίας (gastricplication), στην οποία μειώνεται η χωρητικότητα του στομάχου με ραφές, με αποτέλεσμα να επέρχεται ταχύτερα το αίσθημα του κορεσμού. Με τις ραφές, ένα τμήμα του τοιχώματος του στομάχου αναδιπλώνεται με αποτέλεσμα να έχουμε ελάττωση του ενδοαυλικού χώρου χωρίς να απαιτείται η αφαίρεση τμήματος στομάχου, όπως συμβαίνει στην επιμήκη γαστρεκτομή (sleeve). Οι ραφές τοποθετούνται σε 2 στρώματα και η μέθοδος είναι πιο ασφαλής και εξίσου αποτελεσματική με την επιμήκη γαστρεκτομή, μια και μειώνει τις πιθανότητες μετεγχειρητικών επιπλοκών όπως η αιμορραγία και η διαφυγή, επιπλοκές που είναι αρκετά σοβαρές.

Γαστρικός δακτύλιος

Η θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας με γαστρικό δακτύλιο ήταν στο παρελθόν ιδιαίτερα δημοφιλής και διαδεδομένη μέθοδος, αφού αποτελεί την απλούστερη περιοριστικού τύπου επέμβαση και τη μοναδική χειρουργική επιλογή η οποία είναι πλήρως αναστρέψιμη. Παρ’ όλα αυτά, η τεχνική αυτή σήμερα θεωρείται ξεπερασμένη, καθότι τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην απώλεια βάρους δεν ήταν πάντα τα επιθυμητά, γι’ αυτό και δεν εφαρμόζεται πια στην Α΄ Ρομποτική Χειρουργική Κλινική του Metropolitan Hospital.

Γαστρική παράκαμψη (gastric bypass)

Το γαστρικό bypass είναι, με τα σημερινά διεθνή δεδομένα, η επικρατούσα χειρουργική επέμβαση για την κακοήθη παχυσαρκία (BMI> 50) και έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητα αλλά και την ασφάλειά του σε σχέση με τις άλλες βαριατρικές επεμβάσεις, αποτελώντας το gold standard. Από το 1994 γίνεται λαπαροσκοπικά και την τελευταία 10ετία πραγματοποιείται ρομποτικά. Το στομάχι χωρίζεται και δημιουργείται ένας νέος μικρότερος θάλαμος στον οποίο συνδέεται μέρος του λεπτού εντέρου.

Η νέα ανατομία του πεπτικού που δημιουργείται έτσι οδηγεί σε:
α) Περιορισμό του όγκου του στομάχου, με αποτέλεσμα τη μείωση της ποσότητας φαγητού που μπορεί να δεχτεί.
β) Μείωση των απορροφούμενων τροφών/θερμίδων (δυσαπορρόφηση)
γ) Ορμονικές μεταβολές στο λεπτό έντερο, που συμβάλλουν στην απώλεια θερμίδων.
Η επιστροφή στην εργασία είναι άμεση και ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει ότι είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να λαμβάνει υποκατάστατα κάποιων βιταμινών και ιχνοστοιχείων που δεν θα απορροφώνται ικανοποιητικά. Αυτό, δυστυχώς, αποτελεί μείζον μειονέκτημα της μεθόδου καθώς απαιτείται συνεχής παρακολούθηση από ενδοκρινολόγο.

Χολοπαγκρεατική παράκαμψη

Η λογική αυτής της επέμβασης είναι αφενός μεν η μείωση του μεγέθους του στομάχου, αφετέρου δε η εκτροπή των εκκρίσεων του παγκρέατος, του δωδεκαδακτύλου και του ήπατος χαμηλά στον τελικό ειλεό, οπότε η ανάμειξη με τις τροφές και η πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών γίνεται σε πολύ μικρό τμήμα εντέρου άρα είναι σαφώς μειωμένη. O ιατρός πρέπει να εκτιμήσει το μέγεθος του προβλήματος του κάθε ασθενούς και να του συστήσει το κατάλληλο χειρουργείο. Ο ασθενής από τη μεριά του πρέπει να κατανοήσει ότι κάθε χειρουργείο για αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι ένα εναρκτήριο βοήθημα για την απώλεια κιλών, με απαραίτητη προϋπόθεση, για την επίτευξη αλλά και διατήρηση του επιθυμητού αποτελέσματος, την εφ’ όρου ζωής αυστηρή συμμόρφωση στις οδηγίες του χειρουργού και του διατροφολόγου και την υιοθέτηση ενός νέου τρόπου ζωής.

Ένα σημαντικό ζήτημα που πρέπει να έχει στο μυαλό του ο παχύσαρκος ασθενής που σκέφτεται να υποβληθεί σε βαριατρική επέμβαση είναι ότι, μετά την απώλεια κιλών και λόγω της χαλαρότητας των ιστών, είναι πιθανόν να απαιτηθούν πλαστικές επεμβάσεις για καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα (ανορθώσεις, κοιλιοπλαστικές κτλ.). Σήμερα, με την τεχνολογική επανάσταση της ρομποτικής, ένας νέος ορίζοντας βαριατρικής άνοιξε. Με συνδυασμό των πλεονεκτημάτων της λαπαροσκοπικής και της ανοιχτής χειρουργικής, τα ρομποτικά συστήματα χειρουργικής βελτιστοποιούν το αποτέλεσμα για τον ασθενή ελαχιστοποιώντας τις επιπλοκές.

Εάν, όμως, ο ασθενής δεν κατανοήσει την ασθένειά του και δεν ακολουθήσει τις οδηγίες των ιατρών, δεν πρόκειται να έχει κανένα αποτέλεσμα σε οποιαδήποτε χειρουργική μέθοδο και εάν υποβληθεί για νοσογόνο παχυσαρκία.