Εξωσωματική γονιμοποίηση με ήπια διέγερση: Μια «νέα» εναλλακτική

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει διεθνώς μία τάση εμβρυομεταφοράς μικρότερου αριθμού εμβρύων στις γυναίκες που κάνουν θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης, με σκοπό την αποφυγή πολύδυμων κυήσεων. Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προώθησε πρόσφατα και στην Ελλάδα νόμο που επιτρέπει την εμβρυομεταφορά μέχρι δύο εμβρύων σε γυναίκες ηλικίας μέχρι 35 ετών και σε γυναίκες μεταξύ 35 και 39 ετών που δεν έχουν υποβληθεί σε περισσότερες από δύο προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης. Με αυτά τα δεδομένα η εξωσωματική γονιμοποίηση με ήπια διέγερση των ωοθηκών αναδύεται ως μια πολύ «μοντέρνα» εναλλακτική.

Τα κλασσικά πρωτόκολλα διέγερσης των ωοθηκών είναι πολύπλοκα, ακριβά και περιλαμβάνουν συχνά πολλές ημέρες καθημερινών ενέσεων. Πολλές ασθενείς βιώνουν συμπτώματα όπως κοιλιακή δυσφορία, άγχος και συναισθηματική πίεση, που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε εγκατάλειψη της προσπάθειας για απόκτηση παιδιού, ενώ σπανίως μπορεί να υπάρξουν και επιπλοκές, όπως το σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών.

Η ήπια διέγερση στοχεύει σε θεραπευτικά σχήματα που χρησιμοποιούν λιγότερα φάρμακα για λιγότερες μέρες, είναι πιο φθηνά, πιο φιλικά για τις γυναίκες και πιο ασφαλή. Η χρήση τους μέχρι τώρα ήταν περιορισμένη, καθώς κυριαρχούσε η αντίληψη ότι η μειωμένη διέγερση των ωοθηκών, λόγω του μικρότερου αριθμού ωαρίων που συλλέγονται, θα οδηγούσε σε χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης. Έτσι περιορίζονταν περισσότερο σε γυναίκες που δεν ανταποκρίνονταν καλά στα κλασσικά σχήματα ή γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο για υπερδιέγερση των ωοθηκών (π.χ. γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικής ωοθήκης).

Η αντίληψη αυτή έχει αρχίσει πρόσφατα να αναθεωρείται. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η έντονη διέγερση των ωοθηκών επηρεάζει την ποιότητα των εμβρύων τόσο από την πλευρά της μορφολογίας τους όσο και από την άποψη του γενετικού τους υλικού. Έτσι, παρότι ο αριθμός των ωαρίων και των εμβρύων που προκύπτουν με ήπια διέγερση είναι κατά μέσο όρο μικρότερος απ’ ό,τι στην κλασσική διέγερση, το ποσοστό των εμβρύων που είναι χρωμοσωμικά υγιή είναι μεγαλύτερο. Με την πρόσφατη αλλαγή στο νομικό καθεστώς που αφορά στον αριθμό των εμβρύων που μεταφέρονται, το βάρος πλέον πέφτει στην ποιότητα των εμβρύων που θα μεταφερθούν, αφού ο αριθμός είναι πλέον καθορισμένος,  και από αυτή την άποψη η ήπια διέγερση δεν φαίνεται να υστερεί. Το βασικό μειονέκτημα των σχημάτων ήπιας διέγερσης είναι ότι συνήθως δεν περισσεύουν αρκετά έμβρυα για κατάψυξη.

Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι η υποδεκτικότητα του ενδομητρίου μπορεί να επηρεάζεται από τα πολύ υψηλά επίπεδα ορμονών που κάποιες φορές παρατηρούνται κατά την κλασσική διέγερση, μειώνοντας την πιθανότητα εμφύτευσης και εγκυμοσύνης.

Οι πιθανότητες επίτευξης εγκυμοσύνης μεγιστοποιούνται στην εμβρυομεταφορά μικρού αριθμού εμβρύων, όταν η θεραπεία γίνεται σε κέντρα με άρτια εργαστήρια και εμβρυολόγους που με τη χρήση όλων των διαθέσιμων τεχνολογιών (Time Lapse παρακολούθηση των εμβρύων, PICSI, IMSI, μεταφορά βλαστοκύστεων) θα επιλέξουν τα έμβρυα με την καλύτερη δυναμική να οδηγήσουν σε εγκυμοσύνη.

Μελέτες έχουν δείξει, επίσης, ότι γυναίκες που κάνουν ήπιες διεγέρσεις εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα και επιπλοκές, λιγότερο stress και μικρότερες πιθανότητες εγκατάλειψης των προσπαθειών, με αποτέλεσμα να φθάνουν τελικά στο επιθυμητό αποτέλεσμα της απόκτησης ενός παιδιού. Επιπλέον το κόστος ανά κύκλο είναι μικρότερο, λόγω της χρησιμοποίησης μικρότερης ποσότητας φαρμάκων, που είναι συνήθως αρκετά ακριβά.

Με τα νέα δεδομένα, τα σχήματα ήπιας διέγερσης με τη χρήση λιγότερων φαρμάκων που τα κάνει πιο φιλικά στις γυναίκες και πιο ασφαλή, όταν πραγματοποιούνται σε άρτια κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αρχίζουν να αποτελούν μια πολύ ελκυστική και αποτελεσματική εναλλακτική για όλες πλέον τις ασθενείς που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση.

Ιατρός, γυναικολόγος Δρ. Νικόλαος Μπάρδης www.nikosbardis.gr