Γυναικεία και ανδρική καρδιά: Πώς διαφέρουν;

Η παθοφυσιολογία και η επίπτωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων διαφέρουν μεταξύ γυναικών και ανδρών, όπως υποδηλώνουν οι παράγοντες κινδύνου και οι κλινικές εκδηλώσεις.

Υπάρχουν παθολογικές καταστάσεις που αφορούν μόνο τις γυναίκες (πρώιμη εμμηνόπαυση, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση της κύησης, πολυκυστικές ωοθήκες κ.ά.). Υπάρχουν νοσήματα που είναι πιο συχνά στις γυναίκες, απ’ ό,τι στους άντρες (ημικρανία, φαινόμενο Raynaud, αγγειίτιδες, σπασμός των στεφανιαίων αγγείων κ. ά.). Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα όπως η δυσλιπιδαιμία, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η καθιστική ζωή κ. ά., που εμφανίζονται σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, συχνότερα συγκριτικά με τους άντρες ίδιας ηλικίας. Τέλος, επειδή στις γυναίκες τα καρδιαγγειακά νοσήματα εμφανίζονται μετά από κάποια ηλικία που, όπως φαίνεται είναι τα 65 έτη, συχνά συνυπάρχουν με άλλες επιπρόσθετες οργανικές διαταραχές όπως η οστεοπόρωση, που δεν υπάρχουν στους άντρες ίδιας ηλικίας. Συνεπώς, όσον αφορά στα καρδιαγγειακά νοσήματα οι γυναίκες παρουσιάζουν άλλους παράγοντες συγκριτικά με τους άντρες, παράγοντες που συμβάλλουν στη βαρύτητα και την έκβαση των νοσημάτων αυτών, αναφέρει η κα Γενοβέφα Κολοβού, Διευθύντρια Προληπτικής Καρδιολογίας στο Metropolitan Hospital.

Ο κυριότερος παράγοντας που διαφοροποιεί τις γυναίκες από τους άντρες, είναι τα οιστρογόνα. Τα οιστρογόνα έχουν ποικίλη δράση σε διάφορα όργανα του ανθρώπινου και κυρίως του γυναικείου σώματος. Τα επίπεδά τους στη διάρκεια της ζωής της γυναίκας μεταβάλλονται και επηρεάζουν πολλά συστήματα. Ένα από τα βασικά συστήματα που υφίσταται μεγάλες αλλαγές από τη δράση των οιστρογόνων, την εμμηνόπαυση και την ηλικία της γυναίκας είναι το καρδιαγγειακό σύστημα. Η επίδραση των οιστρογόνων στο καρδιαγγειακό σύστημα μπορεί να είναι άμεση, δηλαδή πάνω στο αγγείο, ή να εμφανίζεται μέσω των μεταβολών των παραγόντων κινδύνου όπως το λιπιδαιμικό προφίλ, η αρτηριακή πίεση, το σωματικό βάρος, η αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης και οι αιματολογικοί παράγοντες.

Η εμμηνόπαυση και η ηλικία είναι δύο από τις πιο βασικές καταστάσεις που οδηγούν στις ανεπιθύμητες μεταβολές των παραγόντων κινδύνου που αναφέρθηκαν για τις γυναίκες. Επιπλέον, η καθιστική ζωή και η λανθασμένη διατροφή συντελούν σε παχυσαρκία αλλά και σε υιοθέτηση ενός συνολικά μη υγιεινού τρόπου ζωής με απρόβλεπτες συνέπειες για την υγεία της γυναίκας. Αντίθετα, η σωστή (η μεσογειακή διατροφή) από μικρή ηλικία, η άσκηση και το μη καπνίζειν, αποτελούν παράγοντες σωστής και ισορροπημένης ανάπτυξης κοριτσιών και γυναικών.

Έτσι, κάποιες ή όλες οι παρακάτω συνήθειες θα πρέπει να γίνουν τρόπος ζωής για τις γυναίκες:

• Τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα μέτρια αερόβια άσκηση (30 λεπτά Χ 5 ημέρες τη εβδομάδα) ή 75 λεπτά εντατική άσκηση (15 λεπτά Χ 5 ημέρες την εβδομάδα) ή, ακόμα καλύτερα, συνδυασμός τους.
• Έλεγχος σωματικού βάρους με στόχο δείκτη μάζας σώματος μικρότερο από 25 και περιφέρεια μέσης μικρότερη από 80 εκατοστά.
• Για τις παχύσαρκες γυναίκες συνιστάται απώλεια βάρους σε ποσοστό 5-10% του συνολικού τους βάρους το χρόνο.
• Δίαιτα Μεσογειακού τύπου με έμφαση στην κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, καρπών, ψαριού και υδατανθράκων ολικής άλεσης.

Νέες γυναίκες, προσοχή αν έχετε:

Επιπλοκές στην κύηση (υπέρταση, προεκλαμψία, σακχαρώδη διαβήτη):

• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια
• Υπερχοληστερολαιμία
• Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
• Υπέρταση
• Μεταβολικό σύνδρομο.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση συμβουλευτείτε το γιατρό σας και να θυμάστε τα 7 «πρέπει»:

• Πρέπει να έχετε περίοδο κάθε μήνα
• Πρέπει να διατηρείτε το βάρος σας όσο πιο κοντά στο φυσιολογικό
• Πρέπει να ακολουθείτε μεσογειακή διατροφή
• Πρέπει να περπατάτε συχνά
• Πρέπει να κάνετε τεστ-παπ: το πρώτο στα 21 και μετά κάθε 3 χρόνια
• Πρέπει να εμβολιαστείτε ενάντια στον ιό HPV, υπεύθυνο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ιδανικά πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών και μέχρι την ηλικία των 40 ετών.
• Πρέπει να κάνετε μαστογραφία: η πρώτη πρέπει να γίνεται στην ηλικία των 35 ετών (μαστογραφία αναφοράς) και από τα 40 έτη και μετά μία κάθε χρόνο.

Εμμηνόπαυση

Η εμμηνόπαυση συνοδεύεται από αλλαγές στο σώμα μας αλλά και στη λειτουργία του οργανισμού μας. Παρατηρείται αύξηση του σωματικού βάρους και των επιπέδων αρτηριακής πίεσης, χοληστερόλης και σακχάρου στο αίμα. Αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.

Επίσης, μετά την εμμηνόπαυση οι γυναίκες αποτελούν πιο ευάλωτο πληθυσμό γιατί έχουν περισσότερες συννοσηρότητες και εμφανίζουν άτυπα συμπτώματα που οδηγούν σε υποδιάγνωση και καθυστερημένη χορήγηση θεραπείας. Γι’ αυτό, οποιοδήποτε ύποπτο σύμπτωμα χρήζει άμεσης ιατρικής εξέτασης. Στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες η πιο συχνή αρρυθμία είναι η κολπική μαρμαρυγή που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, ιδιαίτερα για τις γυναίκες άνω των 75 ετών. Εάν η διατήρηση του καρδιακού ρυθμού δεν είναι πια δυνατή, είναι απαραίτητη η ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου (παχυσαρκία, αρτηριακή υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία, σακχαρώδης διαβήτης), η χορήγηση αντιπηκτική αγωγής και η ρύθμιση της καρδιακής συχνότητας.

Γυναίκες, προσοχή αν έχετε:

• Πρόωρη εμμηνόπαυση (<45 ετών)
• Υπερχοληστερολαιμία
• Σακχαρώδη διαβήτη
• Υπέρταση
• Μεταβολικό σύνδρομο.

Η τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου καρδιαγγειακών νόσων είναι πολύ σημαντική:

• Διακόπτουμε το κάπνισμα
• Τρεφόμαστε σωστά προτιμώντας λαχανικά, φρούτα, προϊόντα ολικής άλεσης, μειώνοντας τα κορεσμένα λιπαρά, το αλκοόλ και το αλάτι
• Ασκούμαστε (30-60 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση περισσότερες από τις μισές ημέρες της εβδομάδας)
• Φροντίζουμε το βάρος μας
• Μετράμε την περιφέρεια μέσης (να είναι μικρότερη των 80 εκατοστών)
• Προσπαθούμε να ρυθμίσουμε την αρτηριακή μας πίεση σε τιμές <140/90 mmHg
• Ζητάμε τη βοήθεια γιατρού ώστε να επιτύχουμεχαμηλές τιμές LDL χοληστερόλης
• Προσέχουμε το σάκχαρο μας
• Φροντίζουμε να παίρνουμε σωστά τα φάρμακά μας όταν παίρνουμε φάρμακα, να κάνουμε συχνούς ελέγχους της υγείας μας και να συμβουλευόμαστε τακτικά τον γιατρό μας
• Κάνουμε ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο
• Κάνουμε ετήσιο καρδιολογικό έλεγχο
• Ελέγχουμε τον καρδιακό μας ρυθμό για εμφάνιση κολπικής μαρμαρυγής.

Γυναίκες, σε όλες τις ηλικίες να θυμάστε ότι:

Για να διατηρήσουμε καλή πνευματική και σωματική υγεία

• Δεν καπνίζουμε
• Παραμένουμε κινητικά δραστήριες
• Ασχολούμαστε με δραστηριότητες που μας ευχαριστούν
• Προσπαθούμε να μαθαίνουμε διαρκώς κάτι καινούργιο
• Μένουμε κοινωνικά δραστήριες.

Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία αναγνώρισε από το 2004 τον αυξημένο κίνδυνο που διατρέχουν οι γυναίκες για καρδιαγγειακά νοσήματα, κίνδυνο οποίος συχνά υποεκτιμάται. Έτσι δημιουργήθηκε το κίνημα Go Red for Women με σκοπό να προωθήσει παγκοσμίως το μήνυμα της πρόληψης για τη γυναικεία καρδιά που είναι: Εκπαιδεύομαι – δραστηριοποιούμαι- ενδυναμώνομαι.