Αθανάσιος Σκουτέλης: Θα έχουμε κι άλλες μεταλλάξεις του κορωνοϊού

Θα βλέπουμε συχνά μεταλλάξεις του νέου κορωνοϊού, μερικές από τις οποίες θα είναι πιο επικίνδυνες, σε σχέση με άλλες, οι οποίες θα είναι πιο ήπιες, τονίζει σήμερα στην ATHENS VOICE ο ομότιμος καθηγητής Παθολογίας Λοιμώξεων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Αθανάσιος Σκουτέλης, ο οποίος μας εξηγεί επίσης ότι η διαπίστωση της αυξημένης θνητότητας, την οποία προκαλεί ενδεχομένως μία μετάλλαξη ενός ιού, ενός κορονοϊού, αποτελεί το αποτέλεσμα μίας λεπτής, περίπλοκης και δύσκολης επιδημιολογικής εργασίας πεδίου. 

Κύριε καθηγητά, ποιος είναι ο επιστημονικός λόγος για τον οποίον δεν διενεργήθηκαν εγκαίρως και από την αρχή κλινικές μελέτες για τα εμβόλια κατά του νέου κοροναϊού σε παιδιά; Δεν αποτελεί ένα μεγάλο κενό το γεγονός ότι δεν μπορούμε να εμβολιάσουμε τις ηλικίες κάτω των 18 ετών;
Οι ηλικίες κάτω των 18 ετών είναι αυτές που κινδυνεύουν λιγότερο από όλες να νοσήσουν, και μάλιστα βαριά από COVID 19, και για το λόγο αυτό δεν εντάχθηκαν στις κλινικές δοκιμές. Παρ’ όλα αυτά, ήδη όλοι οι παραγωγοί εμβολίων θα αρχίσουν σύντομα δοκιμές και σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.

Κατά τη γνώμη σας, θα φτάσουμε σύντομα σε ένα σημείο, όπου ο εμβολιασμός κατά του νέου κοροναϊού θα αποτελεί μία ετήσια υποχρέωση όλων μας ή υπάρχουν δυνατότητες για να «σβήσει» και αυτός ο κορωνοϊός;
Το ιδανικό θα ήταν να εξαφανιστεί δια παντός ο νέος κορωνοϊός. Αυτό, όμως, δεν φαίνεται πιθανό ή θα αργήσει πολύ. Το πιο πιθανό είναι να συμβιώνουμε μαζί του, με περιόδους «αψιμαχιών», και να αντιμετωπίζεται με κάποιο ετήσιο εμβόλιο, ώστε να μην προκαλεί επιδημίες, όπως συμβαίνει και με άλλους ιούς του αναπνευστικού, για τους οποίους υπάρχει εμβόλιο, για παράδειγμα ο ιός της γρίπης.

Πώς αντιμετωπίζετε τις ανακοινώσεις των Βρετανών, σύμφωνα με τις οποίες το βρετανικό στέλεχος του ιού διαθέτει αυξημένη κατά 50% μεταδοτικότητα, αλλά προκαλεί και αυξημένη κατά 35% θνητότητα;
Τα μεταλλαγμένα στελέχη είναι κάτι που αναμέναμε, γιατί είναι στη φύση αυτού του ιού οι μικροαλλαγές του γενετικού του υλικού και, στη συνέχεια, των χαρακτηριστικών του ως προς τη μεταδοτικότητα, τη λοιμογόνο δύναμη και την αντοχή στα υπάρχοντα εμβόλια. Συμπεράσματα ως προς την αυξημένη μεταδοτικότητα είναι δύσκολο να εξαχθούν, γιατί απαιτούν εκτεταμένες επιδημιολογικές μελέτες. Φαίνεται, όμως, ότι  υπάρχει αυξημένη μεταδοτικότητα, αλλά δεν είναι ακριβές ακόμη σε τι βαθμό. Αν έχει αυξημένη μεταδοτικότητα και προσβάλλει ευπαθείς ομάδες, επόμενο είναι να συνοδεύεται από δυσανάλογα αυξημένη θνητότητα. Η διαχείριση, όμως, των μεταλλάξεων είναι κοινή και εκεί πρέπει να εστιάσουμε την αμυντική μας στρατηγική. Το πιο σημαντικό είναι να διαφυλάξουμε την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, που διαθέτουμε, έναντι των κυκλοφορούντων στελεχών. Εξάλλου, μεταλλάξεις από εδώ και στο εξής θα βλέπουμε συχνά, μερικές πιο επικίνδυνες και άλλες πιο ήπιες.

Υπάρχει μεθοδολογικά τρόπος, προκειμένου να διαπιστώσουμε επιστημονικά την τυχόν αυξημένη θνητότητα ενός μεταλλαγμένου στελέχους κάποιου ιού;
Η ανίχνευση των μεταλλαγμένων στελεχών απαιτεί εξειδικευμένα εργαστήρια γενετικής και δεν γίνεται ρουτίνα σε όλα τα στελέχη που ανιχνεύονται με τις συνήθεις εργαστηριακές μεθόδους. Η επίπτωση στη θνητότητα διαπιστώνεται μόνο με λεπτομερείς και δύσκολες επιδημιολογικές μελέτες πεδίου.

Πόσο ικανοποιημένος είστε, κύριε καθηγητά, από τους ρυθμούς, με τους οποίους προχωρούν οι εμβολιασμοί στη χώρα μας;
Η λειτουργία του επιστημονικού και του επιχειρησιακού σκέλους του εμβολιασμού στη χώρα μας αποτελεί απόδειξη ότι, αν θέλουμε, είμαστε ικανοί και για τα πολύ δύσκολα, γιατί το εμβολιαστικό εγχείρημα είναι ένα εξαιρετικά απαιτητικό και περίπλοκο έργο, το οποίο νομίζω ότι διεξάγεται με επιτυχία πρωτόγνωρη για την ελληνική πραγματικότητα. Οι εμβολιασμοί θα μπορούσαν να προχωρήσουν ακόμη καλύτερα, εάν διαθέταμε  - αλλά αυτό εξαρτάται καθ’ ολοκληρίαν από εξωγενείς παράγοντες - μεγαλύτερο αριθμό εμβολίων και πιο ομαλή ροή.

Υπάρχει μία άποψη, η οποία ισχυρίζεται ότι, εάν ακολουθούσαμε το παράδειγμα των Βρετανών και απομακρύναμε τον εμβολιασμό με τη δεύτερη δόση του εμβολίου, εάν, δηλαδή, εμβολιάζαμε πολύ περισσότερους κατοίκους της χώρας μας με την πρώτη δόση, τότε θα επιτυγχάναμε πολύ πιο σύντομα την ανοσία της αγέλης. Πως κρίνετε αυτή την άποψη;
Εξακολουθούμε και μένουμε προσηλωμένοι στους αρχικούς σχεδιασμούς, που καταρτίστηκαν με βάση τα μέχρι στιγμής επιστημονικά δεδομένα. Εξάλλου, με το εμβόλιο της AstraZeneca, αυτό γίνεται στην πράξη χωρίς να παρεκκλίνουμε από τις οδηγίες, καθορίζοντας ότι η 2η δόση θα χορηγείται μετά από δώδεκα εβδομάδες.

Γιατί η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών αποφάσισε να προχωρούν οι εμβολιασμοί κατά ηλικιακή κατηγορία και όχι κατά παράγοντα κινδύνου, δεδομένου ότι είναι τα υποκείμενα νοσήματα εκείνα τα οποία επιβαρύνουν επικίνδυνα τη νόσηση από COVID – 19;
Είναι γνωστό και αποδεδειγμένο ότι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για σοβαρή νόσηση και θάνατο είναι, μακράν όλων των άλλων, η ηλικία άνω των 60 ετών. Πάνω από το 90% των θανάτων ανήκουν σε αυτή την ηλικιακή ομάδα και, γι’ αυτό επελέγη από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών ως η πρώτη κατηγορία που πρέπει να εμβολιαστεί.