Σχετικά με την παράλυση της νοσηλεύτριας στην Κέρκυρα

Η παράλυση της νοσηλεύτριας στην Κέρκυρα, πιθανώς από σύνδρομο Guillain Barre, φαίνεται ότι εξελίσσεται καλά και όλοι ελπίζουμε σε πλήρη αποκατάσταση. Υπάρχουν, όμως, μεθοδολογικά ζητήματα που θα όφειλαν να μας προβληματίσουν.

Πριν χιλιάδες χρόνια, ο Αριστοτέλης διέκρινε την αιτιώδη από την τυχαία συσχέτιση. Δηλαδή έθεσε ορισμένους κανόνες για να μπορούμε να πούμε ότι ένα αποτέλεσμα συνδέεται αιτιακά και όχι τυχαία με ένα άλλο γεγονός. Μας έλεγε, λοιπόν, από τότε ότι οι αιτιώδεις συσχετίσεις πρέπει να είναι αληθείς για κάθε χαρακτηριστική περίπτωση του μελετώμενου υποκειμένου, να είναι αληθείς για ακριβώς το μελετώμενο υποκείμενο και να είναι «ουσιώδεις», δηλαδή να ανταποκρίνονται στην ουσία του υποκειμένου.

Στη σύγχρονη ιατρική θα λέγαμε ότι για να υπάρξει αιτιώδης συσχέτιση ανάμεσα στον εμβολιασμό και την παράλυση της νοσηλεύτριας θα όφειλε κάποιος να στηρίξει αυτή τη συσχέτιση με έναν επαρκή μηχανισμό Βιοχημείας ή Φυσιολογίας. Και επιπλέον θα όφειλε, πέραν αυτού, να έχει και επαρκή στατιστική στήριξη των ισχυρισμών του. Ούτε το ένα, ούτε το άλλο ισχύουν εδώ. Ούτε ιατρική τεκμηρίωση υπάρχει για έναν τέτοιο ισχυρισμό, ούτε στατιστική τεκμηρίωση.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι συχνά πέφτουμε στην πλάνη τού να θεωρούμε μια χρονική συσχέτιση ως αιτιακή συσχέτιση. Και είναι εμφανές ότι, αν ένα γεγονός ακολουθεί ένα άλλο, αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι το πρώτο είναι η αιτία του δεύτερου. Επί παραδείγματι, το γεγονός ότι σήμερα χιόνισε αμέσως μετά τις βραδινές ειδήσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι οι βραδινές ειδήσεις προκάλεσαν την χιονόπτωση.

Έτσι είναι εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να συσχετίσουμε την παράλυση της νοσηλεύτριας με τον εμβολιασμό, τη στιγμή που δεν έχουμε αναπτύξει ούτε έναν μηχανισμό που να στηρίζει αυτή τη σχέση, ούτε έχουμε στατιστικά στοιχεί επ’ αυτού.

Οι αιτιώδεις συσχετίσεις είναι διαφορετικές από τις χρονικές συσχετίσεις. Ενίοτε δε στην ιατρική, το αποτέλεσμα απέχει χρονικά πάρα πολύ από την αιτία του. Και αυτή είναι μια σημαντική δυσκολία που αντιμετωπίζουμε στην άσκηση του λειτουργήματός μας. Το να πείσουμε τους ασθενείς μας ότι τα όσα λανθασμένα κάνουν σήμερα, θα έχουν συνέπειες πολύ αργότερα, αποσυνδεμένες χρονικά από τα αίτιά τους.

Έτσι θα συνταχθώ μερικώς με τον Αριστοτέλη και θα ζητούσα να αποσυνδέσουμε τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων από την αιτιακή τους συσχέτιση. Αν επιθυμούμε να συνδέσουμε αιτιακά δύο γεγονότα, θα ήταν προτιμότερο να ελέγχουμε τους ουσιώδεις υποκείμενους μηχανισμούς αλλά και να ψάχνουμε στατιστικές πιθανότητες. Βεβαίως, μια τέτοια διαδικασία δεν είναι εύκολη, απαιτεί κόπο και καλή γνώση του αντικειμένου.

Τα εμβόλια είναι ασφαλή. Ουδεμία αιτιακή σχέση έχει βρεθεί ανάμεσα στα εμβόλια και σοβαρά συμβάντα στην υγεία των εμβολιαζόμενων. Άλλωστε, ο εμβολιασμός δεν είναι υποχρεωτικός και οι όποιες αμφιβολίες των συμπολιτών μας θα διαλυθούν, συν τω χρόνω, βλέποντας όλους εμάς που εμβολιαστήκαμε να απολαμβάνουμε την αίσθηση ασφάλειας και ελευθερίας που μας προσφέρει η πρόοδος της επιστήμης. Αντιθέτως, θα βλέπουν την ασθένεια, την ταλαιπωρία και τον θάνατο να ενδημεί σε όσους έμειναν ακάλυπτοι από το φως της επιστήμης.

«Εμπειρία είναι το όνομα που δίνουμε στα λάθη μας» έλεγε ο Oscar Wilde. Ας ελπίσουμε να μην χρειαστεί για κανέναν συμπολίτη μας να διδαχθεί με αυτόν τον τραγικό τρόπο.

Τα καλύτερα επιχειρήματα υπέρ των εμβολίων θα μας τα προσφέρει η ζωή.