Ελευθερία Τόσιου: Η φοιτήτρια με αναπηρία που ανέβηκε στον Όλυμπο

Λίγο μετά τη γέννησή μας και πριν καλά-καλά σχηματίσουμε την πρώτη μας πρόταση προσπαθούμε να στηριχτούμε στα δύο μας πόδια. Γεμάτοι απορίες γι’ αυτό το νέο κατόρθωμα στον περίεργο κόσμο που ήρθαμε, τον οποίο ως μωρά δεν μπορούμε να κατανοήσουμε και πιθανώς να συνεχίσουμε να δυσκολευόμαστε ακόμη και μεγαλώνοντας. Κι αφού αρχίσουμε να συνηθίζουμε τα πρώτα μας βήματα, θεωρούμε πλέον δεδομένη τη ζωή με δύο πόδια, που τρέχουν για να προλάβουν το λεωφορείο για τη δουλειά, που κάνουν πιρουέτες ή ορθοπεταλιές στον ελεύθερο χρόνο μας. Για την 23χρονη Ελευθερία Τόσιου η καθημερινότητα αυτή δεν είναι ακριβώς αντιπροσωπευτική, αφού γεννήθηκε με υαλίνωση, μια σπάνια πάθηση που δεν της επιτρέπει να κινείται. Κι όμως, αυτό δεν την εμπόδισε μόλις πριν από λίγους μήνες να φτάσει ως την υψηλότερη κορυφή της Ελλάδας, τον Μύτικα του Ολύμπου, γεγονός που πήρε μεγάλες διαστάσεις και έθεσε το ζήτημα των ατόμων με κινητικά προβλήματα στα εγχώρια και τα διεθνή μέσα. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρίες, μας εξηγεί πώς ένα τέτοιο «πρόβλημα» είναι τόσο περιοριστικό όσο εσύ ο ίδιος του το «επιτρέπεις», αλλά βέβαια και όσο το επιτείνουν οι υποδομές της πολιτείας και η στάση των άλλων.

«Είναι η έκταση που του δίνεις, πώς το επικοινωνείς στους γύρω σου και η αντιμετώπιση από τους δικούς σου. Από την άλλη πλευρά, όση όρεξη και να υπάρχει, όταν βρίσκεις συνεχώς μπροστά σου τοίχους λόγω έλλειψης υποδομών ή ακατάλληλης νοοτροπίας, τότε σίγουρα το "πρόβλημα" αρχίζει να γίνεται περιοριστικό και να κουράζει. Η Ελλάδα έχει κάνει κάποια βήματα προόδου, βλέποντας το παρελθόν και το σήμερα, όλο και περισσότερα άτομα με αναπηρία βγαίνουν έξω, κοινωνικοποιούνται. Έχουμε όμως πολύ δρόμο μπροστά μας προκειμένου να πετύχουμε τα δεδομένα άλλων χωρών της Ευρώπης. Ίσως και τα παιδιά πρέπει να έρχονται σε επαφή με άτομα με αναπηρία, χωρίς πίεση, ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι ένας ανάπηρος άνθρωπος δεν είναι κάτι ανέγγιχτο, όπως η φωτιά, ή άξιος λύπησης, αλλά εξίσου καλός για παρέα που απλά χρειάζεται λίγο διαφορετική διαχείριση σε κάποια πρακτικά θέματα».

Με αφορμή την κοινή αυτή συνειδητοποίηση για τους περισσότερους ανθρώπους με αναπηρίες, ότι χρειάζεται ακόμη δουλειά ώστε να γίνει η Ελλάδα φιλική χώρα προς αυτούς, ίσως είναι απαραίτητος ο επανασχεδιασμός έστω των δημόσιων υποδομών με κριτήριο την καθολική προσβασιμότητα. Ως τώρα τα πιο ευκολο-προσβάσιμα σημεία συνάντησης αναπήρων είναι τα εμπορικά κέντρα και οι σταθμοί του μετρό, αφού μέχρι και τα πεζοδρόμια, που είναι γεμάτα τραπεζοκαθίσματα ή νεραντζιές, ωθούν, για παράδειγμα, τους τυφλούς να κινούνται στον δρόμο με κίνδυνο της ζωής τους. Ακόμη και μετά από τόσες συζητήσεις εν έτει 2020 και τόσες δράσεις ευαισθητοποίησης, συναντάς στην καθημερινότητά σου τα «κλασικά» περιστατικά που δυσκολεύουν τη μετακίνηση μέσα στην πόλη; Ρωτώ την Ελευθερία.

«Τα κλασικά! Δεν είναι λίγες οι φορές που η κατάσταση μίας "ράμπας" έκανε αδύνατη τη χρήση της. Χρειαζόμουν βοήθεια ή σπρώξιμο. Συχνά έβρισκα πεζοδρόμια χωρίς ράμπα, με ενδιάμεσα εμπόδια ή απλά στενά που δεν χωρούσε το καρότσι να περάσει κι έπρεπε να κάνω μεγαλύτερη διαδρομή ή να βγω στον δρόμο. Η έλλειψη πρόσβασης είναι δεδομένη στα περισσότερα καταστήματα ή χώρους διασκέδασης. Εντωμεταξύ ακόμα και αν υπάρχει πρόσβαση για την είσοδο σε έναν χώρο, αυτό δεν σημαίνει πως το εσωτερικό του είναι λειτουργικό και φιλικό σε άτομα με κινητική αναπηρία, για παράδειγμα, στις δημόσιες υπηρεσίες, που τα γραφεία είναι ψηλά για να δει και να φτάσει ένα άτομο που μετακινείται με αμαξίδιο. Θα αναφέρω ένα περιστατικό που νομίζω ότι είναι μία "εξελιγμένη" περίπτωση. Πρόσφατα έτυχε να βρω μια ράμπα σε κεντρικό δρόμο, κλειστή από όλες τις πλευρές από τρία ηλεκτρικά πατίνια σε σχηματισμό "Π". Ήταν πρωτότυπο μπορώ να πω! Μάλλον δεν αντιλαμβάνονται τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν τα άτομα με κινητική αναπηρία, μέχρι να έρθουν σε επαφή με ένα και να περάσουν χρόνο μαζί τους, όπως, για παράδειγμα, τη δυσκολία του να βρεις ένα σπίτι για να νοικιάσεις που να έχει κάποιες βασικές προδιαγραφές (πχ να μην υπάρχει ούτε ένα σκαλοπάτι, το ασανσέρ να είναι ευρύχωρο κλπ).»

Τα παραδείγματα που μου αναφέρει η Ελευθερία είναι όλα από τη Θεσσαλονίκη όπου ζει τα τελευταία χρόνια ως φοιτήτρια στο τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ. Η ίδια έχει μεγαλώσει στη Δράμα όπου, όπως μου εξηγεί, η μετακίνηση είναι ευκολότερη σε σχέση με μια μεγάλη πόλη για ένα άτομο ΑμεΑ.

«Στο κέντρο της επαρχιακής πόλης που μεγάλωσα οι περισσότερες ράμπες είναι σε καλή κατάσταση, με πολλές νέες να έχουν φτιαχτεί πρόσφατα. Έχω παρατηρήσει και διαφορά στη συμπεριφορά των οδηγών. Στη Δράμα είναι πιο σπάνιο να βρεις μία ράμπα κλειστή από κάποιο αυτοκίνητο σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη. Κι αυτό επειδή είμαστε σε μια πιο κλειστή κοινωνία και αρκετά άτομα με κινητική αναπηρία μετακινούνται στο κέντρο της πόλης, επομένως οι οδηγοί έχουν συνηθίσει στην εικόνα και είναι πιο προσεκτικοί. Το σημαντικό είναι ότι και στις δύο πόλεις όποτε συναντούσα κάποιο εμπόδιο συνήθως βρισκόταν κάποιος πρόθυμος να με βοηθήσει. Στη Θεσσαλονίκη είχα καταφέρει να βγάλω και κάποιες διαδρομές, τις οποίες ακολουθούσα χωρίς να χρειάζομαι τη συνοδεία ή τη βοήθεια κάποιου, ώστε να είμαι ως έναν βαθμό ανεξάρτητη».

Τον περασμένο Οκτώβριο η Ελευθερία κατάφερε να αγγίξει την ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας, τον Όλυμπο, με τη βοήθεια του αθλητή υπεραποστάσεων και έμπειρου γνώστη του βουνού Μάριου Γιαννάκου. Είχε εκφράσει την επιθυμία της για την ανάβαση αυτή σε μια τυχαία τους συνάντηση, χωρίς όμως να το προσδιορίζει λόγω της ιδιαιτερότητας της υγείας της, ώσπου αποφάσισαν να το κανονίσουν παρέα. Μια τέτοια προσπάθεια φυσικά δεν είναι απλή υπόθεση ακόμα και για ορειβάτες λόγω κυρίως του δύσβατου του τοπίου και των απότομων αλλαγών του καιρού, που οδηγούν συχνά σε ατυχήματα. Αλλά τα κατάφεραν. Η Ελευθερία δέθηκε πάνω σ’ ένα ειδικά τροποποιημένο σακίδιο στην πλάτη του Μάριου καθ’ όλη τη διάρκεια της αναρρίχησης, ενώ μια έμπειρη ομάδα ορειβατών, συμπεριλαμβανομένου και νοσηλευτή, είχε φροντίσει να τον δέσει και ασφαλίσει πάνω στους βράχους. Κομμάτι-κομμάτι και λαμβάνοντας όλα τα μέτρα προστασίας αναρριχήθηκαν προς τον Μύτικα, στα 2.918 μέτρα υψόμετρο, με την όλη προσπάθεια να διαρκεί 10-12 ώρες. Ως τότε δεν είχαν φανταστεί τις διαστάσεις που θα έπαιρνε όλο αυτό το εγχείρημα στα μέσα. Τελικά έγινε viral σε ολόκληρο τον κόσμο από τα πρώτα κιόλας λεπτά της κατάκτησης της κορυφής.

«Κατά τη διάρκεια της ανάβασης η αλήθεια είναι ότι φοβόμουν λίγο αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό ώστε να ζητήσω να τα παρατήσουμε, γιατί είχα εμπιστοσύνη στην ομάδα μας. Όταν φτάσαμε στην κορυφή, η θέα ήταν μαγική. Ωστόσο τα πιο έντονα συναισθήματα τα ένιωσα όταν κατεβήκαμε στο χωριό και συνειδητοποίησα τι συνέβη εκείνο το διήμερο. Ένα από τα πρώτα πράγματα που είπα στον Μάριο, αργότερα στην υπόλοιπη ομάδα και γενικότερα σε οποιονδήποτε πλέον με ρωτά, είναι ότι ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι θέλω να περάσω κάποιο μήνυμα μέσα από αυτό το εγχείρημα. Δεν μου είχε περάσει από το μυαλό ότι θα μπορούσα με κάποιον τρόπο να θίξω το συγκεκριμένο θέμα σε πανελλαδικά ή διεθνή μέσα. Αυτό που ήθελα εγώ ήταν να ζήσω την εμπειρία και να περάσω ωραία. Τελικά πήρε αρκετές προεκτάσεις και άκουσα πολύ όμορφα λόγια από διάφορους ανθρώπους. Το θεωρώ λίγο αλαζονικό όμως να πω ότι με κάποιον τρόπο έδωσα δύναμη ή θάρρος ή κίνητρο ή οτιδήποτε άλλο μέσα από την ανάβασή μας. Ο κάθε άνθρωπος το είδε με τα δικά του μάτια και το εξέλαβε με τον δικό του τρόπο. Αν έχεις πάντως δίπλα σου ανθρώπους με όρεξη και θέληση, τότε μπορείς να καταφέρεις πολλά πράγματα».