Να μη χαθεί κι αυτή η ευκαιρία για το ΕΣΥ

Γράφει ο Γεώργιος Φαρμακίδης* 

Η πανδημία φέρνει στην επιφάνεια έναν πρόσκαιρο, φοβάμαι, ενθουσιασμό για την αναδιοργάνωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Ωστόσο, ο συνδυασμός εκλεπτυσμένου λαϊκισμού και νεόπλουτης εξουσίας από κοινού με τις επιδιώξεις του συνδικαλιστικού κινήματος αποτελεί εκρηκτικό «κοκτέηλ» με κίνδυνο να οδηγήσει σ΄έναν εμβαλωματικό μετασχηματισμό ο οποίος αφενός δεν θα είναι μακρόπνοος αφετέρου θ΄αδυνατεί να λύσει τα δομικά προβλήματα της Υγείας στην Ελλάδα.

Η χώρα μας χρειάζεται αναδιοργάνωση του υγειονομικού της συστήματος έτσι ώστε να εκσυγχρονισθεί, ν΄ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες και ταυτόχρονα να προσφέρει άρτιες υπηρεσίες με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Ας μη γελιόμαστε: δωρεάν υγεία δεν υπάρχει. Άπαντες καταβάλλουμε φόρους και συχνά καταφεύγουμε επιπλέον στον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Συχνά προκρίνεται ως λύση η μεταφορά ξένων συστημάτων στην Ελλάδα με μικρές παραλλαγές. Ωστόσο, ένα σύστημα υγείας οφείλει να συμβαδίζει με τη νοοτροπία ενός λαού, τα ήθη και τα έθιμά του, την γεωγραφική του κατανομή, τις ιδιαιτερότητές του αλλά και με τον ίδιον τον υγειονομικό χάρτη της χώρας. Αλλοιώς είναι καταδικασμένο ν΄αποτύχει και να μην το ενστερνισθεί ο πολίτης.

Αρχικά, θα πρέπει να ορίσουμε τί εννοούμε πρωτοβάθμια περίθαλψη. Εάν ομιλούμε για πρόληψη, οφείλουμε αφενός να καθορίσουμε τις ειδικότητες αφετέρου να εκπαιδεύσουμε τους γιατρούς που θα μπορούν ν΄ανταποκριθούν στην αντίστοιχη ανάγκη. Ένα παράδειγμα: οι γυναίκες κατά πλειοψηφία, μετά τα 18 τους χρόνια, ο πρώτος ιατρός που συναντούν είναι ο γυναικολόγος. Ο οποίος, εάν εκπαιδευθεί ειδικά για τον σκοπό αυτό,  είναι σε θέση ν΄αναγνωρίσει το 75% των νοσημάτων που χρήζουν κάποιας θεραπείας. Δε χρειάζεται η γυναίκα, για ένα και μόνο πρόβλημα γυναικολογικό, να επισκέπτεται ιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων.

Ένα δεύτερο παράδειγμα: Ένας ασθενής με πνευμονία το λογικότερο δεν είναι να επισκεφθεί τον πνευμονολόγο της διπλανής πόρτας; Είναι προβλήματα τα οποία θα πρέπει να μελετηθούν προκειμένου ν΄αποφευχθούν δυσλειτουργίες. Πέραν όλων αυτών, τί θα γίνει, αλήθεια, με τα διάσπαρτα Δημοτικά Ιατρεία και τις ΜΚΟ; Η παραχώρηση των κέντρων υγείας στους δήμους είναι αποσπασματική και θα προκαλέσει προβλήματα. Στην περιφέρεια και στους δήμους θα πρέπει να παραχωρηθεί το σύνολο του υγειονομικού συστήματος.

Το επόμενο ερώτημα έχει να κάνει με το τί νοσοκομεία θέλουμε. Θέλουμε διοικητές – απλούς διεκπεραιωτές, χωρίς πραγματικές αρμοδιότητες, επιλεγμένους με κομματικά κριτήρια; Θέλουμε νοσοκομεία δυσκίνητα από λογιστικής και διοικητικής απόψεως; Προσωπικό το οποίο αλλού περισσεύει κι αλλού είναι τραγικά ελλιπές με τυπική αξιολόγηση κι επιλογή, μερικές φορές, βάσει του περίφημου «δικά μας παιδιά»…

Θεωρώ πως τα νοσοκομεία πρέπει να λειτουργούν με χαρακτήρα και προδιαγραφές Ανώνυμης Εταιρείας. Ναι μεν το προσωπικό να είναι μόνιμο αλλά με δυνατότητα μετακίνησης σε όμορο νοσοκομείο.

Ένα τρίτο ερώτημα έχει να κάνει με το τί γιατρούς θέλουμε.  Τους θέλουμε «ομήρους» των φαρμακευτικών εταιρειών κι επιρρεπείς στο «φακελάκι»; Οι ιατροί θα πρέπει να αμείβονται ανάλογα με την ειδικότητα, τις σπουδές τους, την επικινδυνότητα του έργου τους αλλά και με την παραγωγικότητά τους στο νοσοκομείο. Κλινικές άριστες δικαιούνται ανταμοιβής ενώ οι προαγωγές θα πρέπει να γίνονται με διεθνή κριτήρια, εκ των προτέρων καθορισμένα , διαφανή και γνωστά. Η απογευματινή λειτουργία να ενισχυθεί και κάθε κλινική και νοσοκομείο να έχει αυτόνομο προϋπολογισμό. Οι επικεφαλής των κλινικών να έχουν βραχεία εκπαίδευση στη διοίκηση και στην κατάρτιση προϋπολογισμών. Κλινικές μη ασφαλείς (με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας και νοσηρότητας) θα πρέπει να επαναξιολογούνται. Επίσης, είναι απαραίτητο  να αξιολογειται η ποιοτητα και η αναγκαιοτητα των παρεχόμενων  υπηρεσιων αλλα και των χειρουργικών πραξεων από τον ΕΟΠΥ. Δεν αρκεί απλώς να παρεχουμευπηρεσιες αλλα χρειάζεται να είναι οι ενδεικνυόμενες για την παθηση. Η εκπαίδευση να χρηματοδοτείται από τα νοσοκομεία και οι επιστημονικές επιτροπές να διαχειρίζονται τις χορηγίες. Τα χρόνια νοσήματα να μην απασχολούν την καθημερινή λειτουργία των νοσοκομείων. Η νοσηλεία μιας ημέρας να ενισχυθεί και να συμπεριλάβει τον τοκετό.

Τα  δημόσια νοσοκομεία πρέπει να συνδέονται μεταξύ τους κι επίσης με τα ιδιωτικά όπου το κράτος αγοράζει φθηνότερη κι εξειδικευμένη παροχή υπηρεσιών υγείας. Η νομοθετική ρύθμιση οφείλει ν΄αλλάξει. Κάθε νόμος του Υπουργείου Υγείας έχει και μερικές υπουργικές αποφάσεις μετά από εισήγηση του ΚΕΣΥ. Πολλές φορές κάνουν χρόνια ολόκληρα να γίνουν πράξη (βλ. περιγεννετικά κέντρα).

Αλλαγές χρειάζονται και οι υγειονομικές υπηρεσίες ώστε να είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τους παρόχους υγείας και το έργο τους να επικεντρώνεται στην ενημέρωση και στην εκπαίδευση του κοινού.

Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει να έχει επιτελικό ρόλο ενώ τον επιμέρους σχεδιασμό οι κατά τόπους υγειονομικές και περιφερειακές υπηρεσίες. Είναι η δεύτερη ευκαιρία – μετά την ίδρυση του ίδιου του ΕΣΥ- ν΄αναδιοργανωθεί το υγειονομικό σύστημα της χώρας. Ας μην πάει χαμένη!..

*Ο Γεώργιος Φαρμακίδης είναι καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Παν/μίου Stony Brook ΝΥ και τ. Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας & Επιστημονικής Επιτροπής του νοσοκομείου Έλενας Βενιζέλου.