Ο επίκουρος καθηγητής Κλινικής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης, εξηγεί στην Athens Voice σε ποιο στάδιο βρίσκεται η πανδημία του κορωνοϊού στη χώρα μας.
Η ιδανική στιγμή για την επανεκκίνηση του τουρισμού στη χώρα μας θα είναι όταν η πανδημία θα βρίσκεται σε πλήρη ύφεση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ελλάδα, όμως, εξαρτάται από τον τουρισμό όσον αφορά την οικονομία της και έτσι το άνοιγμα του συγκεκριμένου τομέα αποτελεί ένα οικονομικό και κοινωνικό θέμα, με την προσοχή μας στην προστασία της δημόσιας υγείας να ακολουθεί. Αυτό τονίζει στην ATHENS VOICE ο επίκουρος καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης, ο οποίος είναι επίσης μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας. Ο Γκίκας Μαγιορκίνης μας εξηγεί επίσης, μεταξύ άλλων, ποιοι είναι οι κρίσιμοι παράγοντες και οι βασικές μεταβλητές, που παρακολουθούν σταθερά οι ειδικοί επιστήμονες σχετικά με την εξάπλωση της επιδημίας του νέου κορωνοϊού SARS - COV 2 στη χώρα μας.
Κύριε καθηγητά, ήταν, πράγματι, ιδανική η στιγμή η οποία επιλέχθηκε τελικά για την επανεκκίνηση του τουρισμού στη χώρα μας ή υπήρξε και μία πολιτική πίεση να προχωρήσετε σε αυτή την εισήγηση;
Από τη στιγμή που ένα μεγάλο τμήμα των εσόδων στην Ελλάδα εξαρτάται από τον εισερχόμενο τουρισμό, τότε το άνοιγμα του τουρισμού είναι κυρίως θέμα οικονομικό και πολιτικό. Όσον αφορά τη διάσταση της Δημόσιας Υγείας, η επιδημία στη χώρα μας από τέλη Μαΐου βρίσκεται σε πτωτική τάση και είχε μπει σε τροχιά εκρίζωσης, συνεπώς υπάρχουν πολύ καλά στοιχεία όσον αφορά τον έλεγχό της. Ιδανική στιγμή για το άνοιγμα του τουρισμού θα ήταν η πλήρης ύφεση της πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που λογικά δεν θα συμβεί μέσα στο καλοκαίρι. Η επιτροπή εισηγείται σειρά από μέτρα για ελαχιστοποίηση του κινδύνου από το άνοιγμα του τουρισμού, η πολιτεία επιλέγει ποια από αυτά μπορούν να εφαρμοστούν λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη διεθνή συγκυρία.
Πόσο πιθανό είναι να πισωγυρίσουμε σε τοπικά και στοχευμένα lockdown μέσα στο καλοκαίρι, δεδομένων των περιπτώσεων της Ξάνθης, του Κιλκίς, της Λάρισας, περιοχές οι οποίες εξακολουθούν να μας δίνουν κρούσματα του νέου κορωνοϊού;
Υπάρχει σημαντική πιθανότητα να παρατηρηθούν τοπικές αναζωπυρώσεις όχι μόνο στην επαρχία, αλλά και στην Αθήνα. Τα μέτρα Δημόσιας Υγείας που θα μπορούσαν να ληφθούν, συμπεριλαμβάνουν μείωση της πυκνότητας των ατόμων σε διάφορους χώρους (ΜΜΜ, χώροι εστίασης), γενίκευση της χρήσης της μάσκας, αύξηση των κοινωνικών αποστάσεων και εκτεταμένο μοριακό έλεγχο σε συνδυασμό με ιχνηλατήσεις. Ο καθολικός περιορισμός συγκέντρωσης ατόμων πάνω από 50 είναι ένα μέτρο που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε όλες τις δραστηριότητες, διότι θεωρητικά περιορίζει δραστικά τα γεγονότα υπερμετάδοσης τα οποία και φαίνεται ότι καθοδηγούν την εξάπλωση αυτής της επιδημίας.
Πιστεύετε ότι θα είναι εύκολο να γυρίσουμε σε γενικευμένο lockdown στη χώρα μέσα στο καλοκαίρι, εάν έχουμε πολύ αρνητικές εξελίξεις στο πεδίο των νέων κρουσμάτων;
Το γενικευμένο lockdown αποτελεί την ύστατη λύση στη διαχείριση της επιδημίας και δεν θα είναι καθόλου εύκολο να εφαρμοστεί μέσα στο καλοκαίρι. Από τη μία θα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ξένων επισκεπτών που θα βρίσκονται στη χώρα για να κάνουν διακοπές. Από την άλλη η πίεση που υπάρχει στην εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας είναι πολύ μεγαλύτερη το καλοκαίρι λόγω τουρισμού, η οποία σε συνάρτηση με το δίμηνο lockdown που έχει ήδη επιβληθεί και έχει οδηγήσει σε συρρίκνωση της οικονομίας, περιορίζει δραστικά το περιθώριο κινήσεων με καθολικού τύπου lockdown.
Eπιμένετε ότι η κρίσιμη μεταβλητή δεν είναι τόσο ο απόλυτος αριθμός των νέων κρουσμάτων όσο ο αριθμός των νέων κρουσμάτων χωρίς προσδιορισμένη πηγή μόλυνσης. Μας εξηγείτε γιατί θεωρείτε τόσο σημαντική αυτή τη μεταβλητή;
Εδώ έρχεται να μας δώσει τη λύση η πληθυσμιακή γενετική και η θεωρία της σύγκλισης (Coalescent Theory) με πατέρα τον John Kingman. Η θεωρία αυτή συσχετίζει την ταχύτητα ανεύρεσης κοινών προγόνων σε ένα γενεαλογικό δέντρο (και κατά αναλογία σε ένα δίκτυο μετάδοσης) με το μέγεθος του πληθυσμού. Ένα απλό παράδειγμα: πάω σε ένα χωριό ή σε μία πόλη και διαλέγω 2 άτομα τυχαία. Στο χωριό είναι πολύ πιο πιθανό να βρω 2 άτομα να είναι αδέρφια ή συγγενείς παρά στην πόλη. Με παρόμοιο τρόπο: πάω σε ένα χωριό και σε μία πόλη και βρίσκω 2 άτομα μολυσμένα με κορωνοϊό. Στο χωριό είναι πολύ πιο πιθανό να βρω σχέση μεταξύ των θετικών μέσω ιχνηλάτησης παρά στην πόλη. Συνεπώς ο αριθμός των «ορφανών» κρουσμάτων είναι μία ποσότητα που αντανακλά το μεγέθος της επιδημίας. Έτσι, λοιπόν, η ιχνηλάτηση εκτός από τον πολύ σημαντικό ρόλο που θα παίξει στην περιχαράκωση της επιδημίας, θα μας δώσει έναν πολύ καλό (ίσως τον πιο αξιόπιστο) δείκτη παρακολούθησης του μεγέθους της επιδημίας!
Υπάρχει μία διεθνής συζήτηση σχετικά με το ενδεχόμενο ο SARS - COV 2 να κυκλοφορεί πλέον κλινικά αποδυναμωμένος. Έχει βάση αυτή η συζήτηση, αυτή η άποψη ή πρόκειται για φρούδες ελπίδες ορισμένων και καλλιέργεια fake news;
Η μείωση της παθογένειας ενός παθογόνου μέσω της εξέλιξης είναι ένα πιθανό σενάριο, αν και εφόσον αυτή η μείωση της παθογένειας βελτιώνει την επιβίωση του παθογόνου σε βάθος χρόνου. Αυτό θα συνέβαινε αν μέσω της μείωσης της παθογένειας του κορωνοϊού συγχρόνως αυξάνεται και η μεταδοτικότητά του. Κοινώς θα παρατηρούσαμε μία μείωση των κρουσμάτων που μπαίνουν στη ΜΕΘ και ταυτόχρονα την διατήρηση ή αύξηση του R-0. Αυτά τα σενάρια «ανταλλαγής» μεταξύ των ιδιοτήτων παθογένειας-μεταδοτικότητας παθογόνων έχουν μελετηθεί εκτεταμένα και είναι πιθανόν να συμβούν αλλά σε βάθος ετών. Μερικές από τις πιο σημαντικές εργασίες σε αυτόν τον τομέα έχει κάνει ο Bob May, ο οποίος θεωρείται και ένας από τους «πατέρες» του γνωστού σε πολλούς πια R-0. Τραγική ειρωνεία είναι ότι ο Bob May έφυγε σε ηλικία 84 ετών στις 28 Απριλίου εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Θα μπορούσατε να αποκαλύψετε στους αναγνώστες μας τι σημαίνουν, καθώς και σε ποιο ύψος βρίσκονται αυτό το χρονικό διάστημα το R-0 και το R-t; Ποιος δείκτης είναι επίσης ο πιο σημαντικός για την επιδημιολογική επιτήρηση του SARS - COV 2;
Ο βασικός αριθμός αναπαραγωγής, γνωστός ως R-0, είναι ο αριθμός των ατόμων που μολύνονται από 1 άτομο τη χρονική στιγμή 0 της επιδημίας, δηλαδή όταν κανένας δεν έχει αναπτύξει ανοσία. Όσο περνάει ο χρόνος και η επιδημία εξαπλώνεται, τότε τα άτομα που έχουν κολλήσει και έχουν αναπτύξει ανοσία αυξάνονται, έτσι σταδιακά ο αριθμός των ατόμων που μπορούν να «κολλήσουν» μειώνεται. Όσο περνάει ο χρόνος τότε δεν μιλάμε για R-0 αλλά για τον ενεργό αριθμό αναπαραγωγής R-t που είναι ο αριθμός των ατόμων που μπορεί να μολύνει κάποιος σε μία χρονική στιγμή t. Κατά κόρον ο R-t είναι μικρότερος από τον αριθμό R-0. Για την παρακολούθηση της οποιασδήποτε επιδημίας μάς ενδιαφέρει ο δείκτης R-t διότι δείχνει την επιδημική δυναμικότητα τη χρονική στιγμή που μας ενδιαφέρει. Η εκτίμηση που έχουμε για το R-t σήμερα του SARS-CoV-2 στην Ελλάδα είναι κάτω από 0,5 και αντανακλάει τη μεταδοτικότητα του ιού 2 εβδομάδες πίσω.
Τελικά, κύριε καθηγητά, η αναστολή της λειτουργίας όλων των εκπαιδευτικών μονάδων της χώρας μας συνέβαλε μόνο κατά περίπου 20% στον δραστικό περιορισμό της εξάπλωσης του SARS- COV 2 στη χώρα μας;
Η εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του κάθε μέτρου στη μείωση της μετάδοσης του ιού είναι εξαιρετικά δύσκολη διότι υπάρχουν αλληλοεπιδράσεις του ενός στο άλλο. Όπως αναφέρει και ο καθηγητής Neil Ferguson του Imperial College, τα μέτρα μεταξύ τους έχουν συνέργεια και δεν είναι ανεξάρτητα. Με απλά λόγια, αν κλείσουμε τα σχολεία αλλά τα παιδιά συνεχίζουν να βρίσκονται μεταξύ τους σε άλλους δημόσιους χώρους, τότε η αποτελεσματικότητα του μέτρου είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Ο συνδυασμός του κλεισίματος των σχολείων με άλλα μέτρα, όπως ο περιορισμός των δημόσιων συνευρέσεων, είχαν αυξημένη αποτελεσματικότητα. Ο συνδυασμός του κλεισίματος των σχολείων με το lockdown πιθανότατα είχαν τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Πόσο ανησυχείτε ότι μπορεί να έχει ήδη χαλάσει η καλή εικόνα της χώρας μας, εξαιτίας των νέων κρουσμάτων τα οποία επιβεβαιώθηκαν εργαστηριακά την περασμένη εβδομάδα; Υπάρχουν ποιοτικά στοιχεία στα νέα κρούσματα, τέτοια που θα μπορούσαν να μας καθησυχάσουν, προς το παρόν;
Θεωρώ ότι είναι ακόμα νωρίς για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα από τη συρροή των κρουσμάτων των τελευταίων 4 ημερών. Ενώ είναι ανησυχητική η αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων, από την άλλη θα πρέπει να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του φαινομένου για τουλάχιστον μία εβδομάδα ώστε να εκτιμήσουμε την επιδημιολογική δυναμική. Είναι πιθανό η διάγνωση των κρουσμάτων να είναι αποτέλεσμα αυξημένης επιτήρησης και πιο διαδεδομένου testing στην επικράτεια.
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
5°
