Εμμανουήλ Δερμιτζάκης: Το χρυσό περίγραμμα της κρίσης του κορωνοϊού

Τους τελευταίους μήνες όλος ο πλανήτης έζησε μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση. Ήταν μια κρίση για την οποία πολλοί είχαν μιλήσει αλλά τελικά κανένας δεν ήταν προετοιμασμένος. Μια κρίση από αυτές που βλέπουμε συνήθως σε ταινίες και ποτέ δεν πιστεύουμε ότι θα συμβεί στην πραγματικότητα. Αυτή η κρίση άφησε πολλές πληγές στην ανθρωπότητα. Στον ανθρωπιστικό τομέα εκατοντάδες χιλιάδες ζωές χάθηκαν αλλά και θα χαθούν τους επόμενους μήνες. Στον οικονομικό τομέα εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους, επιχειρήσεις χρεοκόπησαν και κράτη ολόκληρα παρουσίασαν τεράστια ύφεση, μη διαχειρίσιμη σε μερικές περιπτώσεις χωρίς υποστήριξη από διεθνείς θεσμούς και διαδικασίες. Και στον κοινωνικό τομέα, η παρατεταμένη απομόνωση αλλά και η οικονομική κρίση ενέτεινε τις ανισότητες δημιούργησε ρατσιστικά κύματα και ενδοοικογενειακά προβλήματα. Με βάση, λοιπόν, όλα τα παραπάνω μπορούμε και επίσημα να πούμε ότι ήταν μια καταστροφή. Αυτό όμως θα ήταν μια πολύ ρηχή ανάλυση.

Το θετικό αποτύπωμα της πανδημίας
Ίσως αυτή η κρίση να ήταν μια «ευλογία» για την ανθρωπότητα παρόλες τις παραπάνω απώλειες. Ας δούμε τη θετική κληρονομιά που μπορεί να αφήσει αυτή η κρίση στην κοινωνία.

Πρώτον, αποθεώθηκε η επιστήμη. Στην ουσία, υπήρξε σχεδόν απόλυτη συσχέτιση μεταξύ της προτεραιότητας που δόθηκε στα επιστημονικά στοιχεία και στην επιτυχία των χωρών στην αντιμετώπιση της κρίσης. Με εξαίρεση τη Σουηδία που υιοθέτησε ένα επιστημονικό μοντέλο με μεγάλο ρίσκο, χώρες όπως η Ελλάδα, η Γερμανία, η Νορβηγία και η Αυστρία ακολούθησαν επιστημονικές μεθόδους να συγκρατήσουν τον ιό.

Δεύτερον, τα συστήματα υγείας ήταν στο προσκήνιο. Για πολλές χώρες τα συστήματα υγείας θεωρούνταν δεδομένα και γίνονταν θύματα μεγάλων περικοπών. Από την άλλη πλευρά η ΕΕ ποτέ δεν έκανε παρεμβάσεις στα συστήματα υγείας των κρατών μελών. Μετά από αυτή την κρίση, όλοι συζητάνε πως θα δυναμώσουν τα συστήματα υγείας τους και επίσης ξεκινάει μια συζήτηση στην ΕΕ για συντονισμό και εναρμονισμό των συστημάτων υγείας μεταξύ των κρατών μελών.

Τρίτον, ενδυναμώθηκε το αίσθημα της κοινωνικής ευθύνης και της ευθύνης του πολίτη. Είναι γεγονός ότι μετά τη χαλάρωση των μέτρων βλέπουμε ατασθαλίες και ανεύθυνες συμπεριφορές. Συγχρόνως όμως για πρώτη φορά δόθηκε στους πολίτες ανά τον κόσμο μια τόσο μεγάλη ευθύνη να καθορίσουν τη συμπεριφορά τους, να συνεισφέρουν στη συνολική προσπάθεια, να διδάξουν τους συμπολίτες του αλλά και να τους κάνουν παρατήρηση, όταν ξεφεύγουν από την τήρηση των μερών.

Τέλος, αλλά πολύ σημαντικό, αποκτήσαμε μια εντελώς διαφορετική προοπτική για την υγεία μας. Συνειδητοποιήσαμε ότι η δυνατότητα να μελετάμε την κατάσταση της υγείας μας σε αληθινό χρόνο και να παίρνουμε αποφάσεις με βάση τα αποτελέσματα είναι σημαντική. Όλοι ζητάμε να κάνουμε τεστ για τον κορωνοϊό, γιατί λοιπόν να μην αρχίσουμε να κάνουμε περισσότερα τεστ και για άλλες πλευρές της υγείας μας, όπως για τη χοληστερίνη, για τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, για την κατάσταση της λειτουργίας της καρδιάς μας; Γιατί να μην κάνουμε και ανάλυση του γονιδιώματός μας για να δούμε το γενετικό ρίσκο σε διάφορες κοινές ασθένειες; Η πρόληψη επιτέλους είναι στο κέντρο της διαχείρισης της υγείας μας και οφείλουμε εμείς οι επιστήμονες, γιατροί και μη, να δώσουμε τα μέσα στην κοινωνία να εκμεταλλευτεί αυτή τη νέα «ανακάλυψή» της για την εξασφάλιση υγιέστερου πληθυσμού.

Η κρίση, λοιπόν, δεν έχει τελειώσει. Έχουμε πολλούς μήνες ακόμα μέχρι το εμβόλιο. Αλλά η έξοδος από την κρίση θα μας βρει πιο έτοιμους για την επόμενη κρίση αλλά και για την καθημερινότητα. Θα μας βρει πιο έτοιμους για να διαχειριστούμε άλλες κρίσεις. Πιο σημαντικό, όμως, θα μας βρει με μεγαλύτερη αυτογνωσία, καλύτερη κατανόηση των αδυναμιών, των δυνατοτήτων μας αλλά και των ευκαιριών που μας δίνονται. Είναι στο χέρι μας αυτή η κρίση με τις τόσες απώλειες να αποτελέσει μια επανεκκίνηση όχι μόνο για την οικονομία ή την έξοδο από το σπίτι, αλλά μια επανεκκίνηση αξιών και προτεραιοτήτων που θα μας προσφέρουν μια κοινωνία πιο δίκαιη, πιο ισορροπημένη και πιο δυναμική.