Της γυναίκας η καρδιά

Επί πολλές δεκαετίες, επικρατούσε η εντύπωση ότι οι γυναίκες είναι απρόσβλητες από τις καρδιοπάθειες. Ακόμα και η εκπροσώπηση των γυναικών στις μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες της Καρδιολογίας ήταν μειωμένη, ενώ πολλά συμπεράσματα για την θεραπεία των καρδιολογικών παθήσεων στις γυναίκες, έβγαιναν από μελέτες όπου κυρίως εκπροσωπούνταν άνδρες. Επίσης, η μειωμένη επίπτωση του καπνίσματος στις γυναίκες ,τα προηγούμενα χρόνια, παρείχε κι αυτή μια κάποια προστασία έναντι της στεφανιαίας νόσου μαζί με το γυναικείο ορμονικό προφίλ.

Φαίνεται ότι, πλέον, τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Οι σύγχρονες γυναίκες φέρουν πολλά φορτία συγχρόνως. Εργαζόμενες, μητέρες, σύντροφοι. Καταβάλλουν δε και μεγαλύτερη προσπάθεια από τον μέσο άνδρα στο να διατηρήσουν την εμφάνιση και την εικόνα τους σε ένα αποδεκτό επίπεδο. Επιπλέον, καπνίζουν πολύ περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν, ενώ η συνύπαρξη όλων αυτών των παραγόντων οδηγεί και σε πολύ υψηλότερα επίπεδα ψυχικής καταπόνησης την σύγχρονη γυναίκα. Παρά την σωστή και επιβαλλόμενη ευαισθητοποίηση των γυναικών σχετικά με τους γυναικολογικούς καρκίνους, αναφέρεται ότι πρώτη αιτία θανάτων στις γυναίκες είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, με 30% των συνολικών θανάτων γυναικών.

Και η Καρδιολογία από την άλλη, πλέον, αναγνωρίζει το ότι οφείλουμε να είμαστε πιο προσεκτικοί ως προς τα συμπτώματα των γυναικών που μπορεί να σχετίζονται με καρδιοπάθειες. Αυτά, εκτός από τα συνηθισμένα συμπτώματα όπως πόνος ή δυσφορία στον θώρακα μπορεί να είναι δύσπνοια, πόνοι στα χέρια ή το σαγόνι, ναυτία ή έμετοι, εφιδρώσεις, ασυνήθιστη καταβολή και ζάλη ή δυσπεψία. Οι γυναίκες τείνουν να έχουν στενώσεις ακόμα και στις τριχοειδείς αρτηρίες της καρδιάς και όχι μόνο στα μεγάλα αρτηριακά στελέχη. Αυτό, ονομάζεται μικροαγγειακή στηθάγχη και είναι πολύ συχνότερη στις γυναίκες και ,όπως είναι εμφανές από τα παραπάνω, είναι και πολύ δυσκολότερη στη διάγνωσή της.

Επίσης, τα συμπτώματα στεφανιαίας νόσου στις γυναίκες τείνουν να εμφανίζονται όχι μόνο σε κόπωση αλλά και σε ηρεμία και στον ύπνο, ενώ πυροδοτούνται πολύ συχνά από την ψυχική καταπόνηση.

Όπως αναφέρθηκε, το κάπνισμα και η ψυχική καταπόνηση στις γυναίκες είναι σαφέστατοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Επιπλέον, οφείλουμε να αναφέρουμε ότι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η εμμηνόπαυση, οι επιπλοκές διαβήτη ή υπέρτασης στην εγκυμοσύνη, το κληρονομικό ιστορικό  και φλεγμονώδεις παθήσεις όπως η Ρευματοειδής αρθρίτιδα ή ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος.

Θλιβερό «προνόμιο» των γυναικών αποτελούν και δύο ακόμα βαρείες καρδιολογικές παθήσεις: Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς –broken heart syndrome- και ο αυτόματος διαχωρισμός των στεφανιαίων αγγείων – SCAD .

Το μεν σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς σχετίζεται με συμπτώματα καρδιακού επεισοδίου μετά από μεγάλο ψυχικό ή σωματικό stress, επηρεάζοντας τοπικά την λειτουργία του μυοκαρδίου. Πιθανοί πυροδοτικοί μηχανισμοί του μπορεί να είναι η απώλεια προσφιλούς προσώπου, απώλεια εργασίας ή εισοδήματος, διαζύγιο, οικογενειακή κακοποίηση ή αγωνία –ταλαιπωρία από ένα πρόβλημα υγείας. Χαρακτηριστικά, πάνω από 90% των ασθενών με σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς, είναι γυναίκες ηλικίας 58 έως 75 ετών.

Ο αυτόματος διαχωρισμός των στεφανιαίων αγγείων είναι μια βαρεία και επείγουσα καρδιακή πάθηση που σχετίζεται με διάσχιση του τοιχώματος μιας αρτηρίας της καρδιάς. Εμφανίζεται κι αυτό, κατά 82% σε γυναίκες ,συνήθως  40-50 ετών, ενίοτε χωρίς τους κλασσικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης ή η υψηλή χοληστερίνη. Πιθανολογείται, ξανά, η συσχέτιση του SCAD με την ψυχική καταπόνηση αλλά και ο πρόσφατος τοκετός, η εξαιρετικά υψηλή αρτηριακή πίεση και οι παθήσεις συνδετικού ιστού.  

Σαν να μην έφταναν αυτά, φαίνεται ότι οι γυναίκες λόγω της μειωμένης ευαισθητοποίησης τους και πληροφόρησής τους για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ίσως δεν αναζητούν αρκετά συχνά βοήθεια για την καρδιά τους , με αποτέλεσμα να υφίσταται το φαινόμενο της υποδιάγνωσης . Επιπλέον, αναφέρεται το γεγονός γυναίκες να μην αναζητούν ιατρική βοήθεια για ένα σοβαρό καρδιολογικό τους πρόβλημα, διότι βάζουν την υγεία τους σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους έναντι της οικογένειάς τους ή διότι φοβούνται.

Είναι, λοιπόν, σημαντικό να αναγνωριστεί ότι και οι γυναίκες έχουν ως πρώτη αιτία θανάτου τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ότι τα συμπτώματά τους δεν είναι αυτά τα οποία έχουμε συνηθίσει να αναγνωρίζουμε ως καρδιαγγειακά συμπτώματα και ότι θα ήταν ωφέλιμο να δείχνουμε πλέον μεγαλύτερη ευαισθησία στην πρόληψη και θεραπεία των καρδιαγγειακών νοσημάτων στις γυναίκες.

Οι ίδιες οι γυναίκες θα ήταν καλό να μην υποτιμούν τον καρδιαγγειακό τους κίνδυνο, να προσέχουν το βάρος τους, να ασκούνται, να μην καπνίζουν και να ελέγχουν και θεραπεύουν, κατά το δυνατόν,  το ψυχικό τους stress. Τέλος, και για τις γυναίκες ισχύει ότι οφείλουν να ελέγχουν τους κλασσικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως, η αυξημένη χοληστερίνη, η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Πάνω απ’ όλα όμως, είναι καιρός να γίνει κατανοητό ότι οι γυναίκες δεν είναι απρόσβλητες από τις καρδιοπάθειες. Όσο περνούν τα χρόνια, θα αναλαμβάνουν περισσότερες θέσεις ευθύνης. Αυτή η  πορεία, καλό θα ήταν να συνδυαστεί με αυξημένη εγρήγορση και προσοχή για την καρδιαγγειακή τους υγεία. Κι επειδή τα καρδιαγγειακά νοσήματα ως επί το πλείστον μπορούν να προληφθούν, οι πολύτιμες γυναίκες μας κάθε ηλικίας, δύνανται να βηματίζουν με αισιοδοξία.