Περιεδρικό απόστημα: ποιες οι συνέπειες όταν δεν θεραπεύεται;

Οι επιπτώσεις ενός περιεδρικού αποστήματος, το οποίο παραμένει αδιάγνωστο και αθεράπευτο για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να είναι σοβαρές. Τα αποστήματα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε περίπλοκες καταστάσεις όπως σε συρίγγιο, σήψη ή νεκρωτική λοίμωξη στον πρωκτό και τον γλουτό, οπότε η χειρουργική αντιμετώπισή τους γίνεται πιο απαιτητική, ενώ παρουσιάζονται και κίνδυνοι για τον ασθενή. Αντιθέτως, η έγκαιρη θεραπεία ενός αποστήματος στον πρωκτό είναι απλή και απολύτως ασφαλής.

«Τα περιεδρικά αποστήματα είναι ο πιο συχνός τύπος ορθοπρωκτικού αποστήματος, που περιορίζεται στον περιεδρικό χώρο (40-45%). Βρίσκονται, δηλαδή, στα όρια του πρωκτού και εάν δεν θεραπευτούν είναι πιθανόν να επεκταθούν στον ισχιορθικό ή στον μεσοσφιγκτηριακό χώρο, καθώς αυτοί αποτελούν συνέχεια της περιεδρικής περιοχής. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν συστημική λοίμωξη», μας εξηγεί ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος, ιδρυτικό μέλος και πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής, Ερευνητής & Διδάσκων στο εργαστήριο Βιοπληροφορικής& ανθρώπινης ηλεκτροφυσιολογίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο (www.axiarchos.gr).

Η συχνότητα εμφάνισης των περιεδρικών και ορθοπρωκτικών αποστημάτων, γενικά, υποτιμάται, δεδομένου ότι οι περισσότεροι ασθενείς δεν αναζητούν ιατρική φροντίδα, συχνά διότι λανθασμένα τα εκλαμβάνουν ως συμπτωματικές αιμορροΐδες. Υπολογίζεται ότι ο επιπολασμός τους είναι 8 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού. Πιο επιρρεπείς είναι οι άνθρωποι γύρω στα 40, με τους άνδρες να έχουν διπλάσιες πιθανότητες συγκριτικά με τις γυναίκες. Τα περιεδρικά αποστήματα είναι συχνά και στα παιδιά ακόμα και κάτω του ενός έτους.

Η συντριπτική πλειονότητα (90%) των ορθοπρωκτικών αποστημάτων προκαλούνται από απόφραξη και επακόλουθη λοίμωξη των αδενικών κρυπτών του ορθού ή του πρωκτού. Έχει διαπιστωθεί ότι υπεύθυνοι γι’ αυτές τις λοιμώξεις είναι αερόβιοι και αναερόβιοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων των Bacteroidesfragilis, Peptostreptococcus, Prevotella, Fusobacterium, Porphyromonas, Clostridium, Staphylococcusaureus, Streptococcus και Escherichiacoli. Μόλις το πύον δημιουργηθεί, μπορεί να εξαπλωθεί κατά μήκος της διαδρομής που παρουσιάζει τη  μικρότερη αντίσταση, η οποία συχνότερα βρίσκεται στον ενδοσφιγκτηριακό χώρο χωρίς να αποκλείονται άλλες πιθανότητες. Υπάρχουν, ωστόσο, κι άλλες αιτίες για την εμφάνισή τους, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, όπως η νόσος Crohn, τραυματισμός ή κάκωση στην περιοχή ή καρκίνος.

«Το κύριο σύμπτωμα των αποστημάτων είναι ο πόνος, ο οποίος είναι διαφορετικός αναλόγως του εντοπισμού τους» προσθέτει ο Δρ. Ξιάρχος, Δ/ντης Χειρουργικής Κλινικής Ομίλου Ιατρικό, Ιατρικό Περιστερίου. «Τα περιεδρικά αποστήματα τυπικά παρουσιάζουν πόνο γύρω από τον πρωκτό, ο οποίος ενδεχομένως να εμφανίζεται κατά την κένωση του εντέρου, αλλά συνήθως είναι σταθερός. Μπορεί να γίνει εντονότερος κατά τη βάδιση ή το κάθισμα, ενώ σε εκείνα τα αποστήματα που βρίσκονται βαθύτερα ο πόνος είναι λιγότερο έντονος και ενδεχομένως να συνυπάρχουν πιο ανησυχητικά συμπτώματα, όπως πυρετός και ρίγος. Είναι επίσης πιθανό να παρατηρηθούν πυώδης εκκρίσεις ή και αιμορραγία από το ορθό».

Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού και η κλινική εξέταση επαρκούν τις περισσότερες φορές για τη διάγνωση. Η φυσική εξέταση μπορεί να αποκλείσει άλλες αιτίες του πρωκτικού πόνου, όπως είναι οι αιμορροΐδες ή οι ραγάδες στην περιοχή. Ο χειρουργός μπορεί να ζητήσει τη διεξαγωγή κι άλλων διαγνωστικών εξετάσεων, όπως ορθοσκόπηση, υπέρηχο και μαγνητική τομογραφία, αλλά και αιματολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο των λευκών αιμοσφαιρίων και άλλων δεικτών.

Η γρήγορη διάνοιξη και παροχέτευση αποτελεί τη μόνη θεραπεία, καθώς η χορήγηση αντιβιοτικών από μόνη της είναι ανεπαρκής και ακατάλληλη. Συστήνεται δε μόνο όταν συνυπάρχουν άλλα προβλήματα υγείας, όπως σακχαρώδης διαβήτης, δυσλειτουργία των βαλβίδων της καρδιάς, όταν ο ασθενής βρίσκεται σε ανοσοκαταστολή, ή όταν το απόστημα έχει προκαλέσει σήψη ή συστηματική λοίμωξη.

Όταν ένα περιεδρικό απόστημα δεν αντιμετωπίζεται χειρουργικά εγκαίρως, είναι πιθανόν να εξελιχθεί σε συρίγγιο. Και αυτό διότι ακόμα κι αν έχει προκύψει αυθόρμητη διάνοιξη, η επικοινωνία με το έντερο εξακολουθεί να υφίσταται.

«Το συρίγγιο είναι ένα κανάλι, μια σήραγγα που συνδέει ένα εσωτερικό όργανο με άλλο, ή στην εξωτερική επιφάνεια του σώματος. Oμοναδικός τρόπος θεραπείας είναι ο εντοπισμός της πορείας του συριγγώδους πόρου και η πλήρης εκτομή του ή η καταστροφή του επιθηλίου του, σε όλο το μήκος του. Η μέθοδος της ενδοσκοπικής θεραπείας (VAAFT) δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα, αναίμακτα, ανώδυνα και χωρίς νοσηλεία. Το σημαντικότερο όμως είναι η εξάλειψη της πιθανότητας ακράτειας, που προκύπτει με άλλες μεθόδους θεραπείας του συριγγίου», σημειώνει ο Δρ. Ξιάρχος.

Επίσης, τα άτομα με περιεδρικά αποστήματα διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης σήψης, μιας κατάστασης που μπορεί να προκύψει σε άτομα με λοιμώξεις. Η σήψη είναι ασυνήθιστη σε ασθενείς με απλά συρίγγια, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις ή όπου υπάρχει μεγάλη συλλογή από πύον (απόστημα) που δεν εκκρίνεται. Με τη σήψη, οι ουσίες που απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος για την καταπολέμηση της λοίμωξης μπορεί περιστασιακά να προκαλέσουν φλεγμονώδεις αποκρίσεις σε όλο το σώμα και να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια οργάνων. Αν δεν αναγνωριστεί και αντιμετωπιστεί γρήγορα, η σήψη μπορεί να είναι θανατηφόρα, ενώ εάν εντοπιστεί νωρίς και ληφθούν άμεσα μέτρα, επιτυγχάνεται πλήρης ανάρρωση. «Γι’ αυτό τα άτομα που εμφανίζουν πυρετό άνω των 38,5, ρίγη, ανουρία, διάστικτο δέρμα, γρήγορο καρδιακό παλμό ή αναπνοή ή δεν έχουν ουρήσει θα πρέπει να αναζητήσουν αμέσως ιατρική βοήθεια», καταλήγει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.