Πουλίκος Πουλικάκος: Στα μέσα Μαρτίου «ξύπνησε» ο Τραμπ

Όπως αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή, ως φενάκη δηλαδή, έτσι ακριβώς o Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αντιμετώπισε εδώ και πολύ καιρό την επερχόμενη πανδημία του νέου κορωνoϊού SARS-COV 2.

Ο Έλληνας βιολόγος και αναπληρωτής καθηγητής Ογκολογικών Επιστημών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Μάουντ Σάιναϊ (Mount Sinai) της Νέας Υόρκης των ΗΠΑ, με ειδίκευση στις στοχευμένες θεραπείες για τον καρκίνο, Πουλίκος Πουλικάκος, εξηγεί σήμερα στην ATHENS VOICE πώς ο Αμερικανός Πρόεδρος «"ξύπνησε" μόλις στα μέσα Μαρτίου». Ο ίδιος μας εξηγεί επίσης τον τρόπο με τον οποίον οι Ρεπουμπλικάνοι, κυρίως, αλλά και οι Δημοκρατικοί, απαξίωσαν και μείωσαν τα τελευταία χρόνια τον τομέα της Υγείας στις ΗΠΑ, στο όνομα της κακώς εννοούμενης «αποτελεσματικότητας», με αποτέλεσμα ακόμη και η Νέα Υόρκη να αντιμετωπίζει σήμερα σχεδόν «γυμνή» την πανδημία του SARS–COV 2.

Κύριε καθηγητά, ποια είναι η πιο σοβαρή έκπληξη, την οποία «εισπράττετε» από τη συμπεριφορά του νέου κορωνoϊού SARS – COV 2;
Παρακολουθώντας τις αναφορές ειδικών Ιολόγων, έχω την αίσθηση ότι αυτός είναι ένας ιός με χαρακτηριστικά ανάμεσα στον SARS και τη γρίπη. Το μεγάλο πρόβλημα από αυτόν τον ιό φαίνεται να είναι η πολύ υψηλή μεταδοτικότητά του, και ότι ακόμη παραμένει άγνωστος ο βαθμός μεταδοτικότητας μεταξύ των ασυμπτωματικών και των ασθενών με ήπια συμπτώματα. Ένα χαρακτηριστικό δηλαδή που φαίνεται να διακρίνει αυτόν τον ιό είναι μία πολύ υψηλή μεταδοτικότητα ακόμα και από φορείς με πολύ ήπια συμπτώματα, η οποία δυσκολεύει εξαιρετικά τις προσπάθειες περιορισμού του.

Οι γνωστοί μας κορωνoϊοί δεν έχουν υψηλή μεταδοτικότητα, δηλαδή;
Ο ιός αυτός ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια των κοροναιών στους οποίου ανήκουν και οι ιοί του κοινού κρυολογήματος, που γενικά έχουν υψηλή μεταδοτικότητα. Αυτό το οποίο διακρίνει τον SARS–COV 2, αλλά και τον SARS, από εκείνους τους ιούς του κρυολογήματος είναι ότι οι πρώτοι κάνουν μεγάλη βλάβη στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου. Επειδή δε είναι η πρώτη έκθεση της ανθρωπότητας στον ιό, δεν υπάρχει «μνήμη» και το ανοσοποιητικό σύστημα δοκιμάζεται όταν «συναντώνται» με ασθενείς με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα ή/και επιβαρυμένοι με άλλα, υποκείμενα νοσήματα.

Το γεγονός ότι για τον SARS–COV 2 συνειδητοποιούμε καθημερινά νέα κλινικά συμπτώματα της νόσου COVID–19 δεν συνιστά μία πολύ δυσάρεστη έκπληξη;
Ε, ναι, είναι νέος ιός. Νομίζω ότι είναι λίγο πρόωρο να εξάγουμε συμπέρασμα σχετικά με τι τι ακριβώς κάνει ο SARS–COV 2. Επειδή νοσούν σήμερα πάρα πολλοί άνθρωποι και πάρα πολλοί ηλικιωμένοι άνθρωποι, υπάρχει συχνά ένας συνδυασμός του SARS–COV 2 με τα άλλα υποκείμενα νοσήματα. Βέβαια, φαίνεται ότι υπάρχει και κάποιο θέμα με τα νεύρα, βεβαίως. Αυτή η ανοσμία, η απώλεια της οσμής και της γεύσης, η οποία αναφέρεται πολύ συχνά, φαίνεται ότι έχει σχέση με τα νεύρα και είναι ένα καινούριο στοιχείο. Είναι ιδιαίτερο. Διαβάζουμε με προσοχή τις αναφορές, αλλά οι συστηματικές μελέτες δεν είναι ακόμα αρκετές για να έχουμε πλήρη εικόνα.

Κύριε καθηγητά, γιατί οι καρκινοπαθείς συνάνθρωποί μας, χωρίς ενεργή νόσηση, συγκαταλέγονται στις ευπαθείς ομάδες για βαριά νόσηση από τον νέο κορωνοϊό; Μπορεί ένας άνθρωπος να έχει περάσει επιτυχώς πριν από 10 – 15 χρόνια τον καρκίνο και σήμερα είναι υγιής. Γιατί να συγκαταλέγεται στις ευπαθείς ομάδες;
Κοιτάξτε, εκείνο το οποίο δεν μας είναι γνωστό σήμερα, στην προκειμένη περίπτωση, είναι εάν το ανοσοποιητικό σύστημα αυτού του ανθρώπου, ο οποίος πέρασε καρκίνο πριν από 10 – 15 χρόνια, είναι σήμερα σε άριστη κατάσταση. Αυτό το οποίο συμβαίνει σήμερα με τον SARS–COV 2 είναι ότι άνθρωποι παρθένοι στον ιό αυτό εκτίθενται στον ιό. Σε διάφορες ποσότητες, σε διάφορα ιικά φορτία. Στην προσπάθεια να αποκριθεί, το ανοσοποιητικό σύστημα σε κάποιους ανθρώπους φαίνεται να υπεραντιδρά στον ιό. Αυτό φαίνεται να είναι σημαντικό κομμάτι της νοσηρότητας του ιού. Ε, αυτό τώρα, για τους καρκινοπαθείς, οι οποίοι έχουν υποβληθεί παλαιότερα σε χημειοθεραπείες, δεν γνωρίζουμε εάν το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι σήμερα στην άριστη κατάσταση, προκειμένου να ανταπεξέλθει στη νόσηση από COVID–19. Μα, ακόμη και σε ανθρώπους, οι οποίοι κατά τεκμήριο βρίσκονται σε άριστη κατάσταση, πάλι υπάρχει ένα μικρό, αλλά σημαντικό ποσοστό το οποίο υπεραντιδρά και νοσεί βαριά και μπορεί να χρειαστεί διασωλήνωση. Ποιοι θα εκδηλώσουν την υπεραντίδραση δεν μπορεί ακόμα να προβλεφθεί αν και γίνεται από ό,τι διαβάζω εντατική έρευνα για πιθανούς προβλεπτικούς δείκτες.

Πέραν από τα μέτρα της κοινωνικής αποτασιοποίησης, οι καρκινοπαθείς έχουν άλλους τρόπους προστασίας τους από τον νέο κορωνοϊό;
Δεν υπάρχει για την ώρα κάτι άλλο… Γενικότερα για αυτόν τον ιό δεν υπάρχουν ακόμη πειστικές απαντήσεις, εννοώ πειστικές φαρμακολογικές απαντήσεις, ή εμβόλιο, είναι όλα σε επίπεδο δοκιμών ακόμα. Οι απαντήσεις προς το παρόν είναι, κυρίως στη διαχείριση της νόσου COVID–19 με υποβοήθηση στον οργανισμό να το ξεπεράσει.

Εάν καταφέρει η επιστήμη να αντιμετωπίσει αυτή την υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, αυτή την αιφνίδια και ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του ασθενή, θα έχουμε να κάνουμε με ένα πολύ σημαντικό βήμα, πέραν από την θεραπεία της νόσου COVID–19; Είναι κομβική αυτή η επίθεση του ανοσοποιητικού;
Ναι, αυτή είναι η αίσθησή μου. Χωρίς να έχουμε όλα τα στοιχεία, αυτό φαίνεται να είναι σημαντικό.

Θα μπορούσαμε έτσι να αποφύγουμε πολλές διασωληνώσεις;
Ναι, βέβαια! Εδώ, όμως, το θέμα είναι ότι πρέπει να επιτύχουμε μία ισορροπία. Δηλαδή, πρέπει επίσης να έχουμε την αντίδραση του ανοσοποιητικού. Δεν είναι μόνο να μην έχουμε την υπεραντίδραση, αναζητούμε μία ισορροπία. Οπότε πρέπει να βρεθεί πότε πρέπει να εκδηλωθεί αυτή η αντίδραση. Είναι πολύ περίπλοκο. Από ό,τι διάβαζα χθες, μία μεγάλη αναφορά από ένα μεγάλο νοσοκομείο του Κουίνς, λένε ότι η πρώτη εβδομάδα μπορεί να κυλήσει παρόμοια για πολλούς ασθενείς και κάποια στιγμή υπάρχει μία απότομη επιδείνωση σε κάποιους, η οποία έχει σχέση με αυτήν την υπεραντίδραση, που είπαμε. Αλλά, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει τρόπος να προβλέπουμε σε ποιους ασθενείς θα εκδηλωθεί αυτή η υπεραντίδραση. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό εμπόδιο για τη διαχείριση της νόσου COVID–19.

Μας έκανε μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι, ακόμη και στις ΗΠΑ, ακούμε για σοβαρές ελλείψεις προσωπικού και ιατροτεχνολογικού και αναλώσιμου υγειονομικού υλικού στα νοσοκομεία, αλλά και φαρμάκων στα ιδιωτικά φαρμακεία στην κοινότητα. Μέχρι τώρα νομίζαμε ότι μόνον σε χώρες όπως η Ελλάδα εμφανίζονται τέτοιες δραματικές ελλείψεις...
Βέβαια! Βέβαια, τεράστιες ελλείψεις! Το αμερικανικό σύστημα Υγείας έχει πάρα πολύ δυνατές μονάδες, πολύ δυνατό προσωπικό, επιστήμονες, νοσηλευτές, αλλά δεν καλύπτει όλον τον πληθυσμό. Είναι ένα σοβαρό ζήτημα το γεγονός ότι το σύστημα αποκλείει τόσους πολλούς ανθρώπους από την πρόσβαση σε αυτό. Αυτό είναι γνωστό. Τους αποκλείει είτε γιατί δεν έχουν ασφάλιση, είτε γιατί η νοσηλεία παρά την ασφάλιση θα καταλήξει σε υπέρογκους λογαριασμούς. Το δεύτερο έχει να κάνει με πολιτικές, οι οποίες ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα 10 – 15 χρόνια, τουλάχιστον, οι οποίες έδωσαν στην «αποτελεσματικότητα», η οποία, εάν την τραβήξεις στα άκρα, καταλήγεις να θεωρείς μία κλίνη νοσηλείας, η οποία έμενε αχρησιμοποίητη για μία μέρα στη μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), ή ένας αναπνευστήρας, εάν έμενε για λίγο αχρησιμοποίητος, για μία μέρα – και μαζί βάζουμε και τους μισθούς του εξειδικευμένου προσωπικού – ως απαράδεκτο φαινόμενο, το οποίο επιβάρυνε το κόστος! Σιγά – σιγά κόπηκαν αυτά που «περίσσευαν»… Η εξέλιξη των ΗΠΑ, τα τελευταία δέκα χρόνια, είναι με λιγότερες ΜΕΘ και λιγότεροι αναπνευστήρες, ενώ, την ίδια στιγμή, οι ανάγκες και ο πληθυσμός αυξάνονταν, προφανώς! Και μιλώ για την περίοδο πριν από τον κοροναϊό… Οπότε, τώρα ξαφνικά τρέχουμε! Γιατί τώρα βλέπουμε ξεκάθαρα ότι αν δε φροντίζεις την υγεία του συνόλου, το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, αλλά και το γενικότερο κόστος, μπορεί να είναι πολύ υψηλότερο… 

Είναι έντονη η κριτική προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ ότι άργησε να αντιδράσει στην επερχόμενη πανδημία;
Ναι, βέβαια! Είναι σαφέστατο όχι μόνον ότι άργησε, αλλά είχε επίσης παλινωδίες… Μόνον τις τελευταίες μία- δυο βδομάδες εμπιστεύθηκε τον Άντονι Φάουτσι, διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Μεταδοτικών Ασθενειών, ο οποίος είναι ο καθ’ ύλιν αρμόδιος για την πανδημία. Ο Τραμπ έβαλε τον αντιπρόεδρο, τον Μάικ Πενς υπεύθυνο για τη διαχείριση και, από εκεί και μετά, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα Μαρτίου, ο Πρόεδρος ήταν μία συνεχής παλινωδία. Πριν από αυτό είχε καταργήσει ως… άχρηστο το Γραφείο Πανδημιών της χώρας! Τους απέλυσε όλους. Δεν χρειάζονταν… Πολλά τέτοια. Τώρα βέβαια το αναγνωρίζει ως μεγάλο ζήτημα καθώς είναι βέβαιο και όλοι το βλέπουμε ότι έρχεται ένα μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Πάντως, έχει συνέχεια και λογική η σκέψη του Τραμπ, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι είναι, νομίζω, το μόνο κόμμα του δυτικού κόσμου, το οποίο αρνείται την υπόσταση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή είναι μία συζήτηση, η οποία διεξάγεται, τα τελευταία χρόνια, εδώ στις ΗΠΑ. Αντίστοιχη ήταν τουλάχιστον αρχικά η καχυποψία των Ρεπουμπλικανών για την επερχόμενη πανδημία του SARS–COV 2, ότι ενδεχομένως να είναι όλα αυτά υπερβολές, ίσως να είναι απάτη… Αυτά έλεγαν μέχρι πριν από λίγο. Μέχρι όλα αυτά, όμως, να ξεκαθαρίσουν, χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ιδιαίτερα στην προετοιμασία του συστήματος υγείας να αντιμετωπίσει την πανδημία.