Είναι ο όρος social distancing – κοινωνική απομάκρυνση λάθος;

Ζούμε και θα συνεχίσουμε να ζούμε για το επόμενο – ακαθόριστο ακόμα - διάστημα κάτω από μία νέα πρωτόγνωρη συνθήκη. Βιώνουμε και «γευόμαστε» τα πράγματα αλλιώς, επικοινωνούμε αλλιώς, ίσως ήρθε η ώρα να δούμε τον μελλοντικό μας εαυτό στον καθρέφτη. Μας αρέσει αυτός ο μελλοντικός κόσμος;  

Διαβάζω το μυθιστόρημα με τίτλο «Station Eleven» της καναδής συγγραφέα Emily St. John Mandel, όπου μία θανάσιμη πανδημία χτυπάει τον κόσμο και ένας περιπλανώμενος θίασος-συμφωνική από επιζώντες παίζει έργα του Σαίξπηρ στους νέους οικισμούς που έχουν δημιουργηθεί. Δεν θα φτάσουμε, σε αυτή τη ζωή, ως εκεί, θα ανοίξουν τα θέατρα κάποια στιγμή, αλλά όλη αυτή η «εμπειρία» πρέπει να μας κάνει να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τη φύση, τις επιστήμες και τους γύρω μας.

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει φέρει στο προσκήνιο νέους όρους επικοινωνίας στην καθημερινότητα. Όλοι ακούμε για «social distancing» ή αλλιώς κοινωνική αποστασιοποίηση-απομάκρυνση. Αν το σκεφτούμε λίγο, η φράση από μόνη της ίσως είναι λάθος, ίσως ακόμα και παραπλανητική. Δεν θέλουμε την κοινωνική απομάκρυνση-αποστασιοποίηση αλλά την σωματική-φυσική απομάκρυνση με τον άλλον για όσο διάστημα χρειαστεί για να καταπολεμήσουμε την πανδημία. Δεν απομακρυνόμαστε από φίλους και ομάδες, παρά μόνο σωματικά. Συνεχίζουμε να έχουμε σύνδεση και επαφή μαζί τους.

Η κοινωνική απομάκρυνση-social distancing σαν μία νέα πραγματικότητα μπορεί να φέρει στην επιφάνεια σοβαρά προβλήματα. Αν κλειστούμε στον εαυτό μας και απολέσουμε – μειώσουμε τις επαφές με τους συνανθρώπους μας, φίλους και οικογένεια, αυτό – αργά ή γρήγορα – θα μας φέρει αντιμέτωπους μπροστά σε ψυχολογικά και σωματικά προβλήματα, μοναξιά και κατάθλιψη. Κάποιοι άνθρωποι έχουν επιλέξει και πριν την πανδημία να ακολουθήσουν μία ζωή σε κοινωνική απομόνωση και μοναχικότητα, καθόλα σεβαστό, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που θέλουν να βιώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι που ίσως βρεθούν μπροστά σε συναισθήματα φόβου και άγχους.

«Με τον κορωνοϊό να εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο, καλούμαστε να «καταπνίξουμε» μερικές από τις θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες για επαφή: να βλέπουμε τους φίλους μας, να βρισκόμαστε σε ομάδες, να αγγίζουμε τον άλλον. Οι πανδημίες είναι ένα πολύ απαιτητικό τεστ γιατί δεν καλούμαστε να προστατεύσουμε μόνο ανθρώπους που γνωρίζουμε αλλά και ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε και ίσως, πιθανόν, δεν μας ενδιαφέρουν» λέει ο Νικόλας Χρηστάκης, Ελληνοαμερικανός κοινωνιολόγος και γιατρός στο Yale University, συμπληρώνοντας «Είμαστε τυχεροί που ζούμε σε μία εποχή που η τεχνολογία μας επιτρέπει να δούμε και να ακούσουμε τους φίλους και την οικογένειάς μας, ακόμα και από απόσταση».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας φαίνεται πως άκουσε κάποιες φωνές επιστημόνων και ειδικών και πλέον χρησιμοποιεί τη φράση «physical distancing» («φυσική απομάκρυνση») αντί του «social distancing» («κοινωνική απομάκρυνση»). Μπορεί ακόμα και αυτή η μικρή αλλαγή (ίσως φαντάζει αστεία και «ψιλά γράμματα» στους πολλούς, μπροστά στον ηρωικό αγώνα των γιατρών και νοσηλευτών) να φέρει μακροπρόθεσμα αρκετά θετικά αποτελέσματα. «Λέμε “physical distancing” και αυτή η αλλαγή γίνεται συνειδητά γιατί θέλουμε τον κόσμο να συνεχίζει να παραμένει σε επαφή-συνδεδεμένος»  δήλωσε η Maria Van Kerkhove, επιδημιολόγος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στην καθημερινή ενημέρωση του οργανισμού για τα ΜΜΕ.

«Από τη στιγμή που άκουσα ανθρώπους της δημόσιας υγείας να χρησιμοποιούν αυτό τον όρο, νόμιζα ότι κάνουν μεγάλο λάθος…. Είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που θέλουμε να κάνουν οι άνθρωποι. Χρειάζεται να έχεις όσο πιο στενούς κοινωνικούς δεσμούς γίνεται όταν υπάρχει σωματική απομάκρυνση» τονίζει ο αμερικανός καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Daniel Adritch του Northeastern University της Βοστόνης.

Αρκετοί επιστήμονες, σαν τον Daniel Adritch, προτρέπουν τους νέους να προσπαθήσουν να βοηθήσουν τους γηραιότερους κάνοντας διάφορες δουλειές και θελήματα, έχοντας πάντα, μην το ξεχνάμε, τη σωματική απόσταση που προστάζουν οι συνθήκες. Μπορείς να πας στο σούπερ μάρκετ για κάποιον ηλικιωμένο γείτονα και να αφήσεις τα πράγματα στην πόρτα του ή να πάρεις τηλέφωνο κάποιον συγγενή σου να τον ρωτήσεις πως είναι η υγεία του και αν χρειάζεται κάτι. Πολλοί άνθρωποι, κυρίως ηλικιωμένοι, δεν έχουν πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία, στα κοινωνικά δίκτυα και στο Skype. Παίρνοντας κάποιον τηλέφωνο αυτές τις στιγμές που δοκιμαζόμαστε όλοι, μπορεί να είναι ευεργετικό για την κοινωνία. Μόνο μέσα από την αλληλεγγύη και συνεργασία των ανθρώπων μπορούμε να επανέλθουμε και να ανακτήσουμε τις δυνάμεις μας μετά από μεγάλες καταστροφές.

Μένουμε σε σωματική απόσταση από τον άλλον αλλά κρατάμε γερά τους δεσμούς επικοινωνίας και κοινωνικής επαφής και βρισκόμαστε δίπλα σε όποιον έχει ανάγκη. Ίσως τελικά και οι όροι και φράσεις «social distancing» και «physical distancing» να μην έχουν τόση σημασία όσο οι πράξεις μας. Μένουμε σπίτι και μένουμε σε επαφή.