Έρευνα καθηγητή του ΕΚΠΑ για τη μη μετάδοση του Covid-19 στα εξωτερικά /ιδιωτικά ιατρεία

Ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Ιγνάτιος Οικονομίδης με τους συνεργάτες του στο Αττικό συνέταξε κείμενο με συνοπτικές οδηγίες για τη διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων σε ασθενείς με COVID-19, αλλά και τη διενέργεια αυτών σε άλλους ασθενείς, για τον περιορισμό μετάδοσης της νόσου ειδικά στα εξωτερικά/ιδιωτικά ιατρεία. 

Καρδιακή απεικόνιση σε ασθενείς με λοίμωξη από βητακορονοιό – COVID -19

7Λοίμωξη από COVID -19 και καρδιαγγειακή νόσος: Κλινικές  επισημάνσεις

Η πανδημία COVID-19 από το νέο στέλεχος βητακορονοιού, η οποία ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2019 από την πόλη Wuhan της Κίνας προσμετρά έως σήμερα 19/3/2020, 222.643 ασθενείς παγκοσμίως και 9.115 θανάτους. Η πανδημία αυτή αποτελεί μία υπερεπείγουσα κατάσταση συνολικά για τον κόσμο, για τους γιατρούς και όλους τους επαγγελματίες  υγείας, τα συστήματα υγείας καθώς και για την παγκόσμια οικονομία.

• Ασθενείς με λοίμωξη από COVID – 19, μπορεί να εμφανίσουν καρδιαγγειακή συμμετοχή [1] οφειλόμενη στη μεταβολή της ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης O2, στις αυξημένες μεταβολικές απαιτήσεις εξαιτίας της λοίμωξης, στη συστηματική φλεγμονή και στην άμεση μυοκαρδιακή βλάβη από τον ιό. Οι παραπάνω μηχανισμοί μπορεί να οδηγήσουν σε τύπου Ι ή τύπου ΙΙ έμφραγμα του μυοκαρδίου, σε απορρύθμιση προυπάρχουσας καρδιακής ανεπάρκειας ή οξεία καρδιακή ανεπάρκεια και σε οξεία μυοκαρδίτιδα.  
• Μεταξύ 40 νοσηλευόμενων ασθενών με πνευμονία σε έδαφος λοίμωξης από COVID 19, 29% εμφάνισε ARDS και 12% μυοκαρδιακή βλάβη [2]
• Σε 138 νοσηλευόμενους ασθενείς με πνευμονία σε έδαφος λοίμωξης από COVID 19 εμφανίστηκαν οι ακόλουθες επιπλοκές: Shock 8.7%, ARDS 19.6%, αρρυθμίες 16.7%, και οξεία μυοκαρδιακή βλάβη 7.2% [3].

Ομάδα υψηλού κινδύνου αποτελούν οι ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση, προυπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο, σακχαρώδη διαβήτη, προηγούμενο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

• Μεταξύ 138 ασθενών νοσηλευόμενων με πνευμονία σε έδαφος λοίμωξης από COVID 19,οι ασθενείς που χρειάστηκαν υποστήριξη σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας  είχαν σε μεγαλύτερη συχνότητα αρτηριακή υπέρταση (58,3% έναντι 21,6% , ΣΔ (22,2% έναντι 5,9%), καρδιαγγειακή νόσο (25% έναντι  10, 8%) και αγγειακή εγκεφαλική νόσο (16,7% έναντι 1%) [3]

Κατά συνέπεια η χρήση των απεικονιστικών μεθόδων και κυρίως της διαθωρακικής ηχωκαρδιογραφίας μπορεί να είναι κατά περίπτωση αναγκαία για την εκτίμηση  ασθενών με λοίμωξη από COVID -19. 

Ηχωκαρδιογραφία

Τo διαθωρακικό ηχωκαρδιογράφημα σε ασθενείς με λοίμωξη από COVID -19 παρέχει τις  παρακάτω διαγνωστικές  πληροφορίες:

Α.  Εκτίμηση πιέσεων πλήρωσης αριστερής κοιλίας και  συστολικής πίεσης στη δεξιά κοιλία – πνευμονική αρτηρία και ενδεχομένως τελοδιαστολικής πίεσης δεξιάς κοιλίας.

Β. Εκτίμηση συστολικής λειτουργίας αριστερής και δεξιάς κοιλίας σε ασθενείς με παρουσία μυοκαρδιακής βλάβης όπως τεκμηριώνεται από το βιοχημικό έλεγχο  hs Trop

Διοισοφάγειο ηχωκαρδιογράφημα

Το Διοισοφάγειο ηχωκαρδιογράφημα αποτελεί εξέταση από την οποία μπορεί να προκληθεί αερογενής διασπορά του ιού. Κατά συνέπεια θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μόνο σε απολύτως  αναγκαία ένδειξη ( πχ απεικονιστικά ευρήματα ενδοκαρδίτιδας). Στην περίπτωση αυτή πρέπει να προηγηθεί προσεκτικός σχεδιασμός της εξέτασης  με τη συμμετοχή της ιατρικής ομάδας του ασθενούς [4]. Eπιπλέον, σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητη η χρήση προφυλακτικού καλύμματος για την κεφαλή του διοισοφάγειου probe.

Προστασία ιατρικού – νοσηλευτικού προσωπικού – τεχνολόγων

Τόσο στη διενέργεια διαθωρακικού όσο και διοισοφάγειου ηχωκαρδιογραφήματος είναι υποχρεωτική  η χρήση από τους γιατρούς – νοσηλευτές-τεχνολόγους προστατευτικού εξοπλισμού (Personal Protective Equipment) ώστε να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή προστασία των επαγγελματιών υγείας και να μην υπάρχει έκθεση σε κίνδυνο στο εργασιακό περιβάλλον.

Είναι απολύτως απαραίτητη η εκπαίδευση του ιατρικού, νοσηλευτικού προσωπικού και τεχνολόγων στη χρήση του εξοπλισμού [5].

• Μάσκα FFP2
• Προστατευτικά γυαλιά ευρέως πεδίου
• Καθαρή αδιάβροχη ρόμπα με μακριά μανίκια και Στολή τύπου  Tyvek σε περίπτωση διασωλήνωσης
• Γάντια μιας χρήσεως με μακριά μανσέτα
• Σκούφο
• Ποδονάρια

Είναι υποχρεωτική η απολύμανση του μηχανήματος ηχωκαρδιογραφίας αμέσως μετά το τέλος της εξέτασης και πριν τη διενέργεια επόμενης εξέτασης, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.

• Για παράδειγμα, για τις επιφάνειες του μηχανήματος (εκτός της οθόνης-πληκτρολογίου) μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλκοολικό διάλυμα 72gr αλκοόλης και τεταρτοταγών αλάτων αμμωνίου. 
• Μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν υγρά μαντηλάκια εμβαπτισμένα σε αλκοολικό διάλυμα και χλωρεξιδίνη.

Σε ασθενείς που δεν πάσχουν από λοίμωξη αναπνευστικού για τον περιορισμό μετάδοσης απο ασυμπτωματικούς φορείς σε υγιή άτομα (είτε είναι εξεταζόμενοι είτε ιατρικό/παραϊατρικό προσωπικό) για εξετάσεις σε εξωτερικά ιατρεία απαιτείται. 

Α. για το ιατρικό/παραϊατρικό προσωπικό

• Μάσκα 
• Καθαρή ιατρική ρόμπα με μακριά μανίκια μια χρήσης
• Γάντια μιας χρήσεως που απορρίπτονται μετά από κάθε εξέταση
• Πλύσιμο χεριών μετά  από κάθε εξέταση
• Καθαρισμός κεφαλής ειδικά υγρά μαντηλάκια εμβαπτισμένα σε αλκοολικό διάλυμα και χλωρεξιδίνη ή με γάζες εμβαπτισμένες σε αντίστοιχο διάλυμα πριν τη επόμενη εξέταση

B. για τον εξεταζόμενο

• Εξέταση σε αριστερή πλάγια θέση
• Μάσκα
• Απλή ρόμπα επισκεπτών μιας χρήσης αδιάφανής μη αποστειρωμένη

Απολύμανση εξεταστικής κλίνης μεταξύ διαδοχικών εξετάσεων με αλκοολούχα διαλύματα

Αξονική τομογραφία θώρακος

Η αξονική τομογραφία θώρακος αποτελεί αναγκαία εξέταση για τη διάγνωση πνευμονίας από COVID -19. Κύρια ακτινολογικά ευρήματα αποτελούν η παρουσία πνευμονικών διηθημάτων τύπου θαμβής υάλου συνήθως σε περισσότερους από έναν πνευμονικούς λοβούς, ποικίλου μεγέθους, συνήθως στην περιφέρεια του πνευμονικών πεδίων με ή χωρίς καταστροφή (consolidation) του πνευμονικού παρεγχύματος.

Ιατροί, τεχνολόγοι, τραυματιοφορείς που συμμετέχουν στην εξέταση του ασθενούς θα πρέπει υποχρεωτικά να χρησιμοποιούν προστατευτικό εξοπλισμό όπως αναφέρεται παραπάνω.

Το προσωπικό αυτό θα πρέπει να είναι το ελάχιστο δυνατό για την ασφαλή διενέργεια της εξέτασης.

Αμέσως μετά το πέρας της εξέτασης θα πρέπει να γίνεται απολύμανση του αξονικού τομογράφου, της  κύριας αίθουσας και της αίθουσας στην οποία υπάρχει ο υπόλοιπος τεχνολογικός εξοπλισμός της εξέτασης.  Αυτονόητη και υποχρεωτική είναι και η απολύμανση αυτού του εξοπλισμού. Η αίθουσα θα πρέπει να παραμένει κλειστή για μία ώρα προκειμένου να επιτευχθεί σωστός εξαερισμός [6].

Βιβλιογραφία 

[1]  ACC, COVID-19 Clinical Guidance for the Cardiovascular Care Team

[2] Ηuang C. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet. 2020;395(10223):497-506. doi: 10.1016/S0140-6736(20)30183-5.

[3] Wang D et al. Clinical Characteristics of 138 Hospitalized Patients With 2019 Novel Coronavirus-Infected Pneumonia in Wuhan, China. JAMA. 2020 Feb 7. doi: 10.1001/jama.2020.1585

[4] bsecho.org/covid19

[5] CDC Guidance on Personal Protective Equipment

[6] Nakajima K  et al. COVID-19 pneumonia: infection control protocol inside computed tomography suites. Jpn J Radiol. 2020 Mar 17. doi: 10.1007/s11604-020-00948-y

Η ερευνητική ομάδα

Αγάθη-Ρόζα Βρεττού, Αλεξάνδρα Φρογουδάκη, Ιγνάτιος Οικονομίδης. Εργαστήριο Ηχωκαρδιογραφίας, Β’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκομείο Αττικόν, Επιστημονική Ένωση Καρδιαγγειακής Απεικόνισης, Ελληνικό Κολλέγιο Καρδιολογίας

Δείτε και άρθρο ανασκόπησης που αφορά τα καρδιαγγειακά ευρήματα στη νόσο που έγινε δεκτό στο περιοδικό JACC 17/3/2020.