Η ενδοκρινολόγος Δρ. Παρή Ράπτη εξηγεί τις πιο συχνές διαταραχές που συνοδεύουν την εμμηνόπαυση και τους καταλληλότερους τρόπους για την αντιμετώπισή τους.
Στη ζωή κάθε γυναίκας η εμμηνόπαυση αποτελεί μία φυσική στιγμή. Επομένως, το να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στον οργανισμό μας, τις πιο συχνές διαταραχές που συνοδεύουν την εμμηνόπαυση και τους καταλληλότερους τρόπους για την αντιμετώπισή τους, είναι πολύτιμο.
Όπως εξηγεί η ενδοκρινολόγος Παρή Ράπτη (www.parirapti,gr), είναι γνωστό ότι υπάρχει μια βιολογική μοίρα που προστατεύει την γυναικεία υγεία.
Οι γυναίκες είναι λιγότερο επιρρεπείς σε λοιμώξεις, καρδιαγγειακά νοσήματα, ασθένειες φθοράς, με προοπτική επιβίωσης, ορισμένα χρόνια περισσότερα από τον άνδρα. Φαίνεται ότι αυτό το προνόμιο οφείλεται μερικώς στην ενδογενή παραγωγή των ορμονών του φύλου και διακόπτεται κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης.
Η εμμηνόπαυση είναι μια ιδιαίτερη σημαντική φάση στη ζωή μιας γυναίκας. Μια φάση που βιώνεται τελείως διαφορετικά από ότι στο παρελθόν.
Η γνώση των αλλαγών που επιφέρει, η φροντίδα και η πρόληψη, η θεραπευτική αγωγή οδηγεί σε διαφορετικού τύπου εμπειρίες από τη μια γυναίκα στην άλλη. Η ζωή άλλαξε, η γνώση διευρύνθηκε και η επιστήμη είναι πιο κοντά στα προβλήματα της γυναικείας υγείας. Η έμμηνος ρύση ρυθμίζεται από τις ορμόνες του φύλου και όχι μόνο. Κυρίως από τις δύο σημαντικές ορμόνες που παράγονται από τις ωοθήκες, τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη. Στην ηλικία των 45-50 ετών η παραγωγή αυτών των ορμονών μειώνεται σταδιακά μέχρι πλήρους διακοπής.
Με την πάροδο της ηλικίας ο αριθμός και η ανάπτυξη (ωρίμανση) των ωοθυλακίων ελαττώνεται, με αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση της παραγωγής και κατά συνέπεια, των επιπέδων των ενδογενών οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Ταυτοχρόνως παρατηρείται αύξηση των επιπέδων των γοναδοτροπινών FSH (θυλακιοτρόπος ορμόνης) και LH (ωχρινοτρόπος ορμόνη) με μηχανισμό feedback.
Όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων μειωθούν τόσο ώστε να μην είναι δυνατή η διέγερση του ενδομητρίου, η έμμηνος ρύση διακόπτεται και επέρχεται η εμμηνόπαυση. Αντίστοιχα, η μείωση των επιπέδων της προγεστερόνης κατά την περίοδο της κλιμακτηρίου επιφέρει συνήθως διαταραχές της εμμήνου ρύσεως.
Δρ. Παρή Ράπτη
Κλιμακτήριος
«Η κλιμακτήριος είναι μεταβατική περίοδος πριν και μετά την οριστική παύση της λειτουργίας των ωοθηκών», εξηγεί η Δρ. Ράπτη. Και συνεχίζει: «Μέση ηλικία εμμηνόπαυσης στα βιομηχανικά κράτη είναι το 50ο έτος. Η ηλικία της εμμηναρχής δεν επηρεάζει την ηλικία της εμμηνόπαυσης».
Σε αυτήν την περίοδο της ζωής τους, οι γυναίκες βιώνουν οργανικές αλλά και ψυχολογικές μεταβολές. Οι οργανικές αλλαγές οφείλονται στην προοδευτικά μόνιμη και μη αναστρέψιμη ατροφία των ωοθηκών, αλλά οι αλλαγές του θυμικού και του ψυχισμού της γυναίκας που τις συνοδεύουν δεν έχουν απολύτως διευκρινισμένη αιτιολογία. Γι' αυτό είναι δύσκολο να διαχωριστούν από τις αμιγώς ορμονοεξαρτώμενες εμμηνοπαυσιακές αλλαγές.
Σε κάθε περίπτωση, οι περισσότερες γυναίκες θεωρούν ότι οι μεταβολές που συνοδεύουν την εμμηνόπαυση δεν συμβαδίζουν με τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής. Έτσι, επιζητούν πληροφόρηση καθώς και θεραπευτική προσέγγιση αυτών των συμπτωμάτων.
Τα επακόλουθα που μπορεί να έχει η εμμηνόπαυση σε σωματικό, ψυχικό, ερωτικό και κοινωνικό επίπεδο είναι η συνισταμένη τριών παραγόντων: της γνώσης για την εμμηνόπαυση, του περιβάλλοντος και της προσωπικότητας. Εξαρτώνται επίσης από την αντίληψη που έχει η γυναίκα για την εμμηνόπαυση και από την αξία που έχει η φυσική κατάσταση και η εικόνα για την ίδια.
Τα πρώτα σημάδια της εμμηνόπαυσης
Η άφιξη της εμμηνόπαυσης προαναγγέλλεται από τη διαταραχή της εμμήνου ρύσεως. Μπορεί, π.χ., να υπάρξει ένα χρονικό διάστημα χωρίς έμμηνο κύκλο (αραιομηνόρροια) ή η ποσότητα του αίματος να αυξηθεί ή να μειωθεί. Ωστόσο μόνο η έλλειψη περιόδου για τουλάχιστον 6 μήνες μπορεί να δώσει τη βεβαιότητα της εμμηνόπαυσης που επιβεβαιώνεται με εργαστηριακό έλεγχο.
Για την απόλυτη εξακρίβωσή της, η γυναίκα μπορεί να υποβληθεί σε αιμοληψία για να μετρηθούν τα επίπεδα ορισμένων ορμονών (FSH, E2, LH). Όταν υπάρχει εμμηνόπαυση παρατηρείται μείωση των οιστρογόνων και αύξηση της FSH και της LH.
Το σύνδρομο της κλιμακτηρίου
Η φάση της κλιμακτηρίου συνοδεύεται από μια σειρά διαταραχών, που αφορούν ποσοστό 50% έως 85% των γυναικών. Το 5% εξ αυτών τις βιώνουν με δραματικό τρόπο, ενώ το 30% με ήπιο, λέει η Δρ. Ράπτη. Οι διαταραχές αυτές είναι:
* Εξάψεις: Είναι σχεδόν πάντα το πρώτο σήμα της άφιξης της εμμηνόπαυσης. Περιγράφονται σαν απότομο, διάχυτο αίσθημα ζέστης στο πρόσωπο, στο λαιμό και στο στήθος, που διαρκεί λίγα λεπτά και ακολουθείται από έντονη εφίδρωση. Μπορεί να επαναληφθούν πολλές φορές στη διάρκεια της ημέρας ή της νύχτας, προκαλώντας αϋπνία.
* Αϋπνία: Ορισμένες γυναίκες παραπονιούνται ότι εμφανίζουν διαταραχή στο ρυθμό του ύπνου. Νιώθουν πρωινή κόπωση, ενώ την νύχτα δεν μπορούν να κοιμηθούν.
* Ξηρότητα κόλπου: Λόγω της έλλειψης οιστρογόνων, τα τοιχώματα του κόλπου γίνονται λεπτά, λιγότερο ελαστικά και ξηρά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ενόχληση ή ακόμη και πόνο κατά την διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, με αποτέλεσμα τη μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας ενώ άλλες φορές η libido είναι αυξημένη λόγω των ανδρογόνων ωοθηκικής ή επινεφριδικής προέλευσης.
* Αλλαγές στον ψυχισμό: Άγχος, ευερεθιστότητα και ευσυγκινησία (διάθεση κλάματος) μπορεί να είναι τα πρώτα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Συχνή είναι επίσης η κατάθλιψη. Αν και ο αντίκτυπος από τη στέρηση των οιστρογόνων είναι μεγάλος, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ο βαθμός επίδρασης αυτής της έλλειψης στον ψυχικό τομέα. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η λειτουργία των ωοθηκών επιδρά στην παραγωγή ορισμένων χημικών ουσιών, που επηρεάζουν το θυμικό. Ωστόσο εκτός από την έλλειψη οιστρογόνων ρόλο στις ψυχικές αλλαγές μπορεί να παίζουν και άλλοι παράγοντες. Για παράδειγμα, το ότι τα παιδιά μεγαλώνουν και απομακρύνονται από την οικογένεια, ο φόβος για ασθένειες ή για το γήρας, ή ο φόβος ότι η γυναίκα δεν θα είναι πια ελκυστική για τον σύντροφό της. Ρόλο μπορεί επίσης να παίζουν οι αλλαγές που παρατηρούνται στην εμφάνιση της γυναίκας.
* Μεταβολές σε ανατομικά σημεία του γενετικού συστήματος: Η ατροφία μαστών και των εξωγεννητικών οργάνων, η ξηρότητα κόλπου, η προδιάθεση για κολπίτιδα, η μείωση της ελαστικότητας του κόλπου, ο πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής είναι συχνές εκδηλώσεις κατά την εμμηνόπαυση. Επίσης οι θηλές γίνονται μικρότερες και μειώνεται η στυτική ικανότητά τους.
* Δέρμα: Η έλλειψη των οιστρογόνων προκαλεί αλλοιώσεις στο δέρμα, οι οποίες προστίθενται στη φυσική φθορά που είναι απότοκος του χρόνου αλλά και στη φθορά που επιφέρουν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Κατά την εμμηνόπαυση το δέρμα αλλάζει. Η έλλειψη οιστρογόνων μειώνει την παραγωγή του κολλαγόνου, το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του, οι ρυτίδες γίνονται λεπτές, πιο εμφανείς, η επιδερμίδα χάνει την λάμψη της και μπορεί να εμφανιστεί ένα ελαφρύ χνούδι.
* Οστεοπόρωση: Η έλλειψη των οιστρογόνων επιταχύνει τη φυσιολογική μείωση της οστικής πυκνότητας. Η σημαντική μείωση της οστικής πυκνότητας αυξάνει τον κίνδυνο μικρών ή μεγάλων καταγμάτων, κυρίως στο επίπεδο της σπονδυλικής στήλης και του ισχίου.
* Καρδιαγγειακά προβλήματα: Κατά τα γόνιμα χρόνια της ζωής, τα οιστρογόνα προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα. Η έλλειψη των οιστρογόνων διακόπτει αυτό το προνόμιο των γυναικών. Έτσι, ενώ πριν την εμμηνόπαυση η γυναίκα σπάνια εμφανίζει καρδιαγγειακά νοσήματα, μετά την εμμηνόπαυση εμφανίζει τέτοιου είδους νοσήματα με ανάλογη συχνότητα όπως οι άνδρες.
«Η εμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί αρχή μιας παραγωγικής ζωής που σφύζει από εμπειρίες και ωριμότητα. Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά αφού η γυναίκα έχει κατά μέσο όρο 30-40 χρόνια ζωής μετά την εμμηνόπαυση», τονίζει η Δρ. Ράπτη. «Η εμμηνόπαυση βρίσκεται στο κέντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος από πολλές απόψεις. Η όλο και πιο ακριβής γνώση του τι συμβαίνει στον οργανισμό της γυναίκας κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση, βοήθησε ώστε να γυρίσει οριστικά η σελίδα της ανασφάλειας και να ανοίξει διάπλατα ο δρόμος μιας νέας εποχής. Μπορούμε να μιλάμε για αποτελεσματικές μεθόδους που επιτρέπουν στη γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση να ζει τη ζωή της και να διατηρεί την υγεία της, χωρίς παρενέργειες».
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
14°
