Ο ρόλος της πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας στον καρκίνο του προστάτη

Ακριβέστερη στην ανίχνευση του κλινικά σημαντικού καρκίνου του προστάτη είναι μεταξύ των διαγνωστικών τεχνικών για την ανίχνευσή του η διαδικασία που χρησιμοποιεί την πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία (mpMRI), ακολουθούμενη από την καθοδηγούμενη από MRI βιοψία (MRI pathway). Ερευνητές ανακάλυψαν ότι εντοπίζει μεγαλύτερο αριθμό σημαντικών καρκίνων, μειώνοντας παράλληλα τον αριθμό εκείνων που είναι κλινικά μη σημαντικοί και που ο εντοπισμός τους προκαλεί ανησυχία σε ασθενείς και γιατρούς. Το συμπέρασμα αυτό διεξήχθη μετά από συστηματική ανασκόπηση, τα ευρήματα της οποίας στάθηκαν ικανά να αλλάξουν την καθημερινή πρακτική. Βάσει αυτών μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Ένωση Ουρολογίας αποφάσισε να αλλάξει τις κατευθυντήριες οδηγίες της για τον καρκίνο του προστάτη τον Μάρτιο του 2019.

«Ο καρκίνος του προστάτη είναι ένας πολύ συχνός καρκίνος. Εκτιμάται ότι περίπου 1 στους 9 άνδρες θα εμφανίσει τη νόσο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Για τη διάγνωσή του πραγματοποιείται δακτυλική εξέταση καθώς και έλεγχος του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), για το οποίο, γίνεται πολύς λόγος τελευταία σχετικά με το κατά πόσο θα πρέπει να συστήνεται ο ετήσιος έλεγχός του. Κι αυτό γιατί πολλοί καρκίνοι του προστάτη αναπτύσσονται αργά και μπορεί να μην έχουν επιβλαβείς επιδράσεις κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ασθενή. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν και ορισμένοι που πρέπει να αντιμετωπίζονται αμέσως, καθώς μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως για παράδειγμα απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος και οδυνηρές αλλοιώσεις των οστών, και να οδηγήσουν μέχρι τον θάνατο. Για την έγκαιρη ανίχνευση αυτών των καρκίνων η εξέταση του PSA ακολουθείται συχνά από λήψη δείγματος ιστού του αδένα υπό την καθοδήγηση υπερήχων. Τελευταία, έχει εισαχθεί υποβοηθητικά στην κλινική πρακτική η διενέργεια πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας (mpMRI)», σημειώνει ο  ειδικευθείς στη Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική, Χειρουργός Ουρολόγος  Δρ. Μάρκος Καραβιτάκης, MD, MSc, DIC (Imperial College), PhD, FEBU, Αs. Member European Association of Urology Guidelines Office.

Υπάρχει, ωστόσο, ποικιλία τεχνικών, η ακρίβεια των οποίων διαφέρει. Ο προσδιορισμός της διαγνωστικής ακρίβειας της mpMRI, και της καθοδηγούμενης από MRI βιοψίας του προστάτου (MRI pathway) και της συστηματικής βιοψίας, δηλαδή της καθοδηγούμενης από υπερήχους βιοψίας (χωρίς την χρήση της MRI) στην ανίχνευση του κλινικά σημαντικού καρκίνου του προστάτη, όπως ορίζεται από τη Διεθνή Εταιρεία Ουρολογικής Παθολογίας (σταδίου 2 ή υψηλότερη), σε άνδρες χωρίς βιοψία ή με προηγούμενη αρνητική βιοψία, αποτέλεσε τον στόχο της ανασκόπησης.

Οι ερευνητές Drost FH, Osses DF, Nieboer D, Steyerberg EW, Bangma CH, Roobol MJ, Schoots IG, πραγματοποίησαν μια συστηματική ανασκόπηση η οποία περιελάμβανε 43 μελέτες στις οποίες συμμετείχαν άνδρες ηλικίας 61-73 ετών. Εξέτασαν στοιχεία έως τον Ιούλιο του 2018.  Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Καραβιτάκης, διαπιστώθηκε ότι σε έναν πληθυσμό 1000 ατόμων που κινδυνεύουν από καρκίνο του προστάτη, όπου οι 300 άντρες έχουν κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη, η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία θα προσδιορίσει σωστά τους 273 άντρες με κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη, αλλά δεν θα καταφέρει να εντοπίσει τους υπόλοιπους 27 άνδρες. Για τους υπόλοιπους 700 που δεν έχουν κλινικά σημαντικό καρκίνο, η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία θα αναγνωρίσει σωστά τους  259 ως μη έχοντες τη νόσο, αλλά εσφαλμένα τους 441 άνδρες ως έχοντες κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη.

Στον ίδιο πληθυσμό, η καθοδηγούμενη από MRI βιοψία (MRI-targeted) θα αναγνωρίσει σωστά τους 240 από τους 300 άντρες ως έχοντες κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη, αλλά θα αστοχήσει να διαγνώσει τους υπόλοιπους 60 άνδρες. Από τους υπόλοιπους 700 (χωρίς κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη) θα αναγνωρίσει σωστά τους 658 ως μη έχοντες καρκίνο και εσφαλμένα τους 42 άνδρες ως έχοντες κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη. Η MRI pathway θα αναγνωρίσει σωστά 216 από τους 300 άνδρες ως έχοντες κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη, αλλά θα διαγνώσει λάθος τους υπόλοιπους 84 άνδρες. Για τους 700 άνδρες που δεν έχουν κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη, η MRI pathway θα διαγνώσει σωστά τους 672 ως μη έχοντες καρκίνο του προστάτη αλλά για τους 28 άνδρες θα δείξει ότι πάσχουν από σημαντικό καρκίνο του προστάτη.

Οι συστηματικές βιοψίες χωρίς τη χρήση της MRI θα προσδιορίσουν σωστά τους 189 από τους 300 άντρες ως έχοντες κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη, αλλά θα αστοχήσουν στους υπόλοιπους 111. Για τους υπόλοιπους που δεν έχουν κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη, οι συστηματικές βιοψίες μπορούν να αναγνωρίσουν σωστά και τους 700 και δεν θα ταξινομήσουν εσφαλμένα κανέναν άνδρα με κλινικά σημαντικό καρκίνο του προστάτη. Είναι φανερό λοιπόν ότι κατά τη σύγκριση της MRI pathway με τη συστηματική βιοψία σε μια μικτή ομάδα ανθρώπων που είχαν ή όχι προηγουμένη βιοψία, η MRI pathway είναι 12% πιθανότερο να προβεί σε ορθή διάγνωση. Με την MRI pathway οι άνδρες χωρίς προηγούμενη βιοψία έχουν 5% περισσότερες πιθανότητες για ακριβή αποτελέσματα, ενώ εκείνοι με αρνητική βιοψία έχουν 44% μεγαλύτερες πιθανότητες.

«Η MRI pathway είναι συνεπώς πιο αξιόπιστη από τη συστηματική βιοψία για τη σωστή διάγνωση του κλινικά σημαντικού καρκίνου του προστάτη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ακρίβειά της είναι απόλυτη. Μετά την αλλαγή των κατευθυντήριων οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ουρολογίας αναμένεται να ακολουθήσουν οι ΗΠΑ, καθώς η σύσταση πραγματοποίησης MRI σε όλους τους άνδρες με υποψία καρκίνου του προστάτη θα μπορούσε να μειώσει τις βιοψίες κατά το ένα τρίτο, να εξασφαλίσει τη διάγνωση χαμηλότερων ποσοστών ανίχνευσης αργά εξελισσόμενου καρκίνου του προστάτη σε σύγκριση με τη συστηματική βιοψία και τουλάχιστον ίση ανίχνευση κλινικά σημαντικών καρκίνων του προστάτη», καταλήγει ο Δρ. Καραβιτάκης.