Σακχαρώδης διαβήτης: πώς επηρεάζει το δέρμα

Δερματολογικά προβλήματα παρουσιάζουν περισσότεροι από ένας στους δύο ασθενείς με διαβήτη, τα οποία άλλοτε οφείλονται και άλλοτε επιδεινώνονται από τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Όπως εξηγεί ο Δρ. Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική), όταν τα επίπεδα σακχάρου παραμένουν υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο οργανισμός υφίσταται διάφορες αλλαγές που επηρεάζουν την υγεία του δέρματος.

«Για παράδειγμα, η περίσσεια της γλυκόζης (σακχάρου) αίματος αποβάλλεται μέσω των ούρων», λέει. «Όταν ένας άνθρωπος έχει σακχαρώδη διαβήτη έχει υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Γι' αυτό εκδηλώνει ορισμένα συμπτώματα στα οποία συμπεριλαμβάνεται η πολυουρία, δηλαδή η αυξημένη ούρηση. Η αυξημένη ούρηση, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση και ξηροδερμία».

Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου προδιαθέτουν στη πρόκληση φλεγμονής, η οποία μπορεί τελικά να επηρεάσει αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Η καταστολή κατά κάποιο τρόπο του ανοσοποιητικού  αφήνει το δέρμα ευάλωτο στις επιθέσεις βακτηρίων (κυρίως σταφυλόκοκκου) και μυκήτων, καθιστώντας το επιρρεπές στην ανάπτυξη επίμονων λοιμώξεων και μυκητιάσεων.

Επιπλέον, όταν τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) είναι συνεχώς υψηλά, ο οργανισμός προσπαθεί να τα μειώσει αυξάνοντας την παραγωγή ινσουλίνης (είναι η ορμόνη που διασπά το σάκχαρο στο αίμα). Η αυξημένη ινσουλίνη διεγείρει τη φλεγμονή στο δέρμα και γι' αυτό τον λόγο μπορεί να επιδεινώσει ορισμένες δερματοπάθειες. Είναι, λ.χ., καλά γνωστό πως η φλεγμονή αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες στην ανάπτυξη ακμής. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να έχουν περισσότερες εξάρσεις και πιο βαριά ακμή απ' ό,τι οι συνομήλικοί τους με φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου.

«Άλλες δερματοπάθειες που μπορεί να επιδεινωθούν από τη φλεγμονή είναι η ροδόχρους ακμή, το έκζεμα, ακόμα και η ψωρίαση», προσθέτει ο κ. Μιχελάκης. Η δυσλειτουργία της ινσουλίνης μπορεί να προκαλέσει και άλλες δερματικές διαταραχές στους ασθενείς με διαβήτη. Μπορεί, π.χ., να οδηγήσει στην λεγόμενη μελανίζουσα ακάνθωση, δηλαδή στον σκούρο χρωματισμό και την πάχυνση του δέρματος στον αυχένα, τις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα. Η μελανίζουσα ακάνθωση είναι πιο συχνή στους παχύσαρκους ανθρώπους (με σακχαρώδη διαβήτη ή και χωρίς αυτόν).

Η δυσλειτουργία της ινσουλίνης μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε κιτρίνισμα των νυχιών, καθώς και του δέρματος στις παλάμες και στα πέλματα. Στην πραγματικότητα, ποσοστό έως και 50% των ασθενών με διαβήτη παρουσιάζουν αυτό το κιτρίνισμα. Το δέρμα μπορεί να επηρεαστεί και από τις βλάβες που υφίστανται τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία από το παθολογικό σάκχαρο. Μελέτες έχουν δείξει ότι η περιφερειακή αγγειοπάθεια μπορεί να μειώσει την ροή αίματος προς την επιδερμίδα και να αλλάξει τη δομή του δέρματος, μειώνοντας κυρίως το κολλαγόνο. Χωρίς υγιές κολλαγόνο, όμως, το δέρμα γίνεται δύσκαμπτο και μερικές φορές εύθραυστο. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως μπορεί να αρχίσει να «σκάει», δηλαδή να δημιουργούνται «ρωγμές» (λύσεις στη συνέχεια του δέρματος). Οι «ρωγμές» αυτές αφήνουν το δέρμα εκτεθειμένο στις λοιμώξεις.

Μία άλλη πιθανή συνέπεια του αυξημένου σακχάρου είναι η επιτάχυνση της γήρανσης του δέρματος, η οποία με τη σειρά της αυξάνει ακόμα περισσότερο την διάσπαση των ινών κολλαγόνου. Επειδή, όμως, το κολλαγόνο είναι απαραίτητο για την σωστή επούλωση των πληγών, η παθολογική διάσπασή του είναι κύριος λόγος για τον οποίο οι πληγές στο σώμα (π.χ. στα πόδια) των διαβητικών δεν κλείνουν εύκολα. Μάλιστα η αργή επούλωση των πληγών αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του αρρύθμιστου σακχαρώδους διαβήτη.

«Οι δυσκολίες στην επούλωση των πληγών απαιτούν πολύ μεγάλη προσοχή, διότι μπορεί να οδηγήσουν στο διαβητικό πόδι, που είναι σοβαρή συνέπεια των αλλοιώσεων στα αγγεία λόγω του διαβήτη», προειδοποιεί ο κ. Μιχελάκης. «Εάν το διαβητικό πόδι δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και σωστά, η κατάληξή του μπορεί να είναι ακόμα και ο ακρωτηριασμός».

Πάντως, μία από τις συχνότερες εκδηλώσεις του διαβήτη στο δέρμα είναι η λεγόμενη διαβητική δερματοπάθεια. «Βασική αιτία της είναι οι διαταραχές που υφίστανται τα μικρότερα και μεγαλύτερα αγγεία λόγω του διαβήτη», εξηγεί ο ειδικός. «Εκδηλώνεται με μικρές, καφέ, επίπεδες κηλίδες ή πλάκες που αναπτύσσονται στα πόδια και κυρίως στις κνήμες. Μία άλλη εκδήλωση είναι η πάχυνση του δέρματος στη ράχη των χεριών, με ή χωρίς δυσκαμψία των αρθρώσεων». Τα καλά νέα είναι πως οι περισσότερες δερματικές επιπλοκές που σχετίζονται με τον σακχαρώδη διαβήτη δεν είναι απειλητικές για τη ζωή (με εξαίρεση ίσως το διαβητικό πόδι). Ωστόσο τα συμπτώματά τους μπορεί να είναι επίμονα και μερικές φορές επώδυνα και απαιτούν ιατρική φροντίδα.

«Η αποτελεσματικότερη θεραπεία, όμως, είναι συχνά ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος», τονίζει ο κ. Μιχελάκης. «Εάν ρυθμιστούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, μπορούν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά οι κάθε είδους δερματοπάθειες. Ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος το επίμονα αυξημένο σάκχαρο να "ακυρώνει" τις επιδράσεις της όποιας αγωγής για το δέρμα».