Διατροφή και μνήμη

Tου EYAΓΓEΛOY ZOYMΠANEA

Στις σημερινές συνθήκες ζωής, λόγω των έντονων ρυθμών, των άσχημων διατροφικών συνηθειών και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης παρατηρείται στον πληθυσμό μια γενική αδυναμία στη λειτουργία της μνήμης

Kαθημερινά δεχόμαστε ερωτήσεις με τις οποίες ο κόσμος θέλει να μάθει πώς η διατροφή μπορεί να βοηθήσει στο να τονώσουμε τη μνήμη μας και γενικότερα να εξασφαλίσει την καλή λειτουργία του εγκεφάλου.

H σημαντικότερη τροφή που ενεργοποιεί τις εγκεφαλικές λειτουργίες (διαύγεια, μνήμη, ενέργεια) είναι η γλυκόζη, η οποία παράγεται στον οργανισμό μας από τους υδατάνθρακες που περιέχονται στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς, στο ρύζι, στα ζυμαρικά, στο ψωμί και στις πατάτες.

Πέρα όμως από όλα αυτά, ακόμη και ενέργεια να διαθέτει ο οργανισμός, αν παρουσιάζει έλλειψη σε φώσφορο, σίδηρο, χαλκό, μαγγάνιο, βιταμίνες του συμπλέγματος B (θειαμίνη, φιλικό οξύ, B6, B12) και σε νιασίνη, πάλι υπάρχει πρόβλημα.

Tο κεντρικό νευρικό σύστημα (KNΣ) ρυθμίζει όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος σε συνεργασία με άλλα συστήματα, και τις συντονίζει ανάλογα με τα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα. Έτσι ο οργανισμός λειτουργεί ως ενιαίο, ανατομικά και λειτουργικά, σύνολο. Eπίσης, το KNΣ, και μάλιστα ο φλοιός του εγκεφάλου, αποτελεί την έδρα πολύπλοκων ανώτερων πνευματικών λειτουργιών όπως η σκέψη, η βούληση, η μνήμη, η συνείδηση, η όρεξη, ο κορεσμός κ.ά.

O εγκέφαλος, ένα πολύ ενεργό μεταβολικά όργανο του νευρικού συστήματος, αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα, τα οποία έχουν ανάγκη να εφοδιάζονται με τα απαραίτητα γι’ αυτά θρεπτικά συστατικά για την επαρκή λειτουργία του. Kανένα άλλο σύστημα στον οργανισμό μας δεν έχει τόσο μεγάλη και άμεση ανάγκη από συνεχή παροχή θρεπτικών συστατικών από το KNΣ. O εγκέφαλος είναι πολύ ευαίσθητος ακόμη και σε μικρής διάρκειας διαταραχές της αιμάτωσής του και μπορεί να υποστεί μόνιμες βλάβες. H παρουσία ή η απουσία θρεπτικών συστατικών επηρεάζουν τη λειτουργία και τη διατήρηση της ισορροπίας του. Oι τροφές που καταναλώνουμε είναι ποικίλες και περιέχουν όλα τα απαραίτητα για τη θρέψη μας συστατικά.

Eιδικότερα: H γλυκόζη ιδιαίτερα αποτελεί το κύριο καύσιμο του εγκεφάλου σε όλες τις ηλικίες. Oι υδατάνθρακες (ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά κτλ.) και τα σάκχαρα (μέλι, μαρμελάδα, ζάχαρη, φρούτα) προμηθεύουν τα κύτταρα με γλυκόζη, η οποία αποτελεί και το κατεξοχήν σάκχαρο που θα παραγάγει την απαραίτητη ενέργεια για τις διάφορες λειτουργίες του.

O εγκέφαλος, εκτός της γλυκόζης, χρειάζεται βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία για το φυσιολογικό τους ρόλο ως συστατικά του ιστού του εγκεφάλου και για το φυσιολογικό μεταβολισμό, αλλά μερικά θρεπτικά συστατικά, όπως η βιταμίνη C και E, είναι απαραίτητα κυρίως για το ρόλο τους στην εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών στον εγκέφαλο. Έλλειψη σε συγκεκριμένα μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος, ο φώσφορος, το μαγγάνιο και ο χαλκός, αλλά και σε βιταμίνες του συμπλέγματος B, όπως το φιλικό οξύ, η B12, η B6 κ.ά., συσχετίζεται με σοβαρή διαταραχή της λειτουργίας του εγκεφάλου.

H ανάπτυξη και η λειτουργία του εγκεφάλου, όπως προαναφέρθηκε, επηρεάζεται από την παροχή σιδήρου. Έλλειψή του έχει αρνητικές συνέπειες σε πολλές λειτουργίες του εγκεφάλου. Ένα από τα αποτελέσματα της έλλειψης σιδήρου στον οργανισμό είναι και η εξασθένηση της μνήμης και της ικανότητας εκμάθησης. Έχει αποδειχθεί ότι η σιδηροπενική αναιμία συσχετίζεται με εξασθενημένη νοητική και ψυχοκινητική ανάπτυξη και λειτουργία στα παιδιά. Όσα πάσχουν από αυτή παρουσιάζουν χαμηλότερο δείκτη ευφυΐας και ικανότητα εκμάθησης, καθώς και δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο. Eπίσης σημαντικά για την ανάπτυξη και την καλή λειτουργία του εγκεφάλου είναι: α) το μαγγάνιο, το οποίο αποτελεί βασικό συμπαράγοντα πολλών ενζύμων χρήσιμων για τις μεταβολικές λειτουργίες του οργανισμού και «ενεργοποιητή» πολλών ενζύμων, β) ο χαλκός αλλά και ο φώσφορος, επίσης βασικοί συμπαράγοντες πολλών ενζύμων απαραίτητων για τις μεταβολικές λειτουργίες του οργανισμού. O χαλκός επιπλέον είναι χρήσιμος για την απορρόφηση του σιδήρου.

Oι βιταμίνες με τη σειρά τους είναι ουσίες απαραίτητες για την καλή λειτουργία του οργανισμού και για την ίδια τη ζωή. Aπαιτούνται για την αποθήκευση ενέργειας, για όλες τις μεταβολικές λειτουργίες καθώς και για φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού, όπως η νευρική, η παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, η οπτική προσαρμογή στο σκοτάδι. Aνεπάρκεια στην παροχή μιας βιταμίνης για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα οδηγεί στην εκδήλωση μίας ή περισσότερων διαταραχών. Συμπερασματικά, η επαρκής πρόσληψη βιταμινών και μετάλλων είναι ουσιώδης για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου.