Όλγα Οικονομίδου: Η Ελληνίδα γιατρός στο Εδιμβούργο δίνει ελπίδες για τον καρκίνο μαστού

Το όνομά της προφέρεται δύσκολα στη Σκωτία, αλλά αυτό δεν έχει επηρεάσει τους ασθενείς, που καθημερινά επισκέπτονται το ιατρείο της στο Εδιμβούργο.

Η Δρ. Όλγα Οικονομίδου, BSc (Hon), MSc, MRes, MD, PhD, επίκουρη καθηγήτρια ογκολογίας μαστού, διευθύνει το Τμήμα Μεταγραφικής Έρευνας στον Καρκίνο Μαστού στο Τμήμα Γενετικής και Μοριακής Ιατρικής, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, παράλληλα με το κλινικό της έργο στη Πανεπιστημιακή Ογκολογική Κλινική του Νοσοκομείου Western General του Εδιμβούργου.

Δίνει καθημερινά τη δική της μάχη, για να βοηθήσει όλες τις γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο και ειδικά όσες έχουν μεταστατικό καρκίνο, μια μάλλον «παραμελημένη», αλλά πάρα πολύ σοβαρή και επικίνδυνη για τη ζωή μορφή της ασθένειας, τόσο μέσα από το κλινικό, όσο και μέσα από το ερευνητικό της έργο. Το τελευταίο είναι απόρροια ομαδικής δουλειάς, όπως λέει.

«Έχω πραγματικά την τύχη να έχω στην ομάδα μου εξαιρετικά ευφυείς και σκληρά εργαζόμενους επιστήμονες, οι οποίοι μοιράζονται τις ίδιες φιλοδοξίες με εμένα για ένα καλύτερο αύριο, για τους ασθενείς με καρκίνο του μαστού».

Μπορεί στην Ελλάδα να μην είναι γνωστή στο ευρύ κοινό (δεν με ενδιαφέρει η προβολή μου, λέει, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, την ενδιαφέρει να προβάλλεται το έργο της), αλλά στο εξωτερικό θεωρείται «μεγάλο όνομα», έχοντας απασχολήσει τα διεθνή ΜΜΕ. 

Έχει πτυχίο στην ιατρική, πτυχίο στη γενετική, μάστερ στην ανοσολογία, μάστερ στην ογκολογία και διδακτορικό στην μεταγραφική έρευνα. Ήταν προτεινόμενη και επιλαχούσα δύο συνεχόμενες χρονιές (φέτος και πέρυσι) για τα Scottish Women Awards στον τομέα της προσφοράς στην ιατρική.

«Είναι πραγματικά συγκινητικό να βλέπω το 'ελληνικό μου' όνομα στη λίστα με τις 8 επιλαχούσες, ανάμεσα στις χιλιάδες των γυναικών, που ασκούν την ιατρική στη Σκωτία. Η μελέτη της βιολογίας του καρκίνου του μαστού, τόσο σε πρώιμο, όσο και σε μεταστατικό στάδιο, αποτελεί το βασικό αντικείμενο των μελετών στο εργαστήριό μας», όπως εξηγεί.

«Ασχολούμαστε αποκλειστικά με την μεταγραφική έρευνα στον καρκίνο του μαστού, διαδικασία κατά την οποία τα αποτελέσματα της εργαστηριακής έρευνας έχουν άμεση εφαρμογή στην κλινική πράξη, τόσο σε επίπεδο έγκαιρης διάγνωσης της νόσου ή της εξέλιξής της, όσο και στην εξατομικευμένη θεραπεία ασθενών με μεταστατικό καρκίνο μαστού, με στοχευμένα φάρμακα, που καταστέλλουν τις μεταλλάξεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση και για την εξέλιξη της νόσου στην κάθε ασθενή ξεχωριστά, με βάση τη μελέτη του γονιδιακού χάρτη του όγκου.

Έχουμε επιτυχώς συμμετάσχει σε μεγάλα επιστημονικά προγράμματα, από τα οποία έχουμε λάβει χρηματοδοτήσεις, που ξεπερνούν συνολικά το ύψος του ενός εκατομμυρίου λιρών. Πέρα από τα ερευνητικά προγράμματα, που έχουμε λάβει, είχαμε την χαρά να μας εμπιστευθούν φιλανθρωπικές οργανώσεις με εξαιρετικά γενναιόδωρες δωρεές προς το εργαστήριό μας. Μία από αυτές τις οργανώσεις, η Make2ndsCount, μας έχει προσφέρει ως τώρα £170.000».

Η περίπτωση της Lisa Fleming

Το Make2ndsCount και η Δρ. Οικονομίδου απασχόλησαν τα media, καθώς η ιστορία πίσω από τη συγκεκριμένη δωρεά συγκλονίζει.

Η Lisa ήταν 34 ετών τον Μάιο του 2017, όταν παρουσιάστηκε στη Πανεπιστημιακή Κλινική της κυρίας Οικονομίδου, με τη διάγνωση μεταστατικού καρκίνου του μαστού. Στο στάδιο αυτό ο καρκίνος είχε πλήξει τα οστά της σπονδυλικής της στήλης.

«Είναι τόσο θλιβερό να βλέπεις ένα νέο άνθρωπο να έρχεται στη κλινική με αναπηρικό αμαξίδιο», αναφέρει η γιατρός.

Οι πόνοι της ήταν αφόρητοι και αδυνατούσε να φέρει εις πέρας βασικές λειτουργίες. Μέσα στην ατυχία της η κοπέλα στάθηκε τυχερή γιατί είχε ιδιωτική ασφάλεια κι έτσι έγινε όλος ο ακτινολογικός έλεγχος εντός 24ωρου, κάτι το οποίο θα έπαιρνε 2-3 εβδομάδες να ολοκληρωθεί μέσω του εθνικού συστήματος υγείας.

«Επρόκειτο να καταρρεύσει η σπονδυλική της στήλη λόγω των μεταστάσεων -τα οστά της ήταν θρύψαλα- και θα έμενε τετραπληγική. Προτεραιότητα ήταν η σταθεροποίηση των σπονδύλων, που ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να καταρρεύσουν, οδηγώντας σε τετραπληγία, καθώς η μία από τις πιο σοβαρές βλάβες είχε προσβάλει την αυχενική μοίρα. Αν δεν ήμουν εκείνη την εβδομάδα υπεύθυνη για τους νέους ασθενείς στο Νοσοκομείο, πιθανώς να μην είχαμε αυτή την εξέλιξη», θυμάται συγκινημένη η Ελληνίδα γιατρός. 

Η Lisa υποβλήθηκε σε δυο μεγάλα χειρουργεία εντός 10 ημερών με εξαιρετική επιτυχία. Μετά την γρήγορη ανάρρωσή της ξεκίνησε η χημειοθεραπεία μαζί με στοχευμένη θεραπεία, στην οποία ανταποκρίθηκε εξαιρετικά για περίπου 6 μήνες, μέχρι που εμφάνισε δύο μικρές εγκεφαλικές εστίες, οι οποίες για άλλη μια φορά αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς από την ομάδα της κυρίας Οικονομίδου, με τον συνδυασμό χειρουργικής εκτομής και στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής.

Σχεδόν δυο χρόνια μετά η Lisa ζει αυτόνομα και ανεξάρτητα με την οικογένειά της, χαίρεται τη ζωή και ταξιδεύει ανά τον κόσμο, ζώντας στο μέγιστο την ευκαιρία που της δόθηκε για μια νέα αρχή. Η χημειοθεραπεία φυσικά αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς της, αλλά το έχει αποδεχτεί και πορεύεται με αυτό. 

Σε μια έρευνα που έκανε η Lisa διαπίστωσε ότι τα κονδύλια, που δαπανώνται για την έρευνα στο μεταστατικό καρκίνο του μαστού, είναι πραγματικά μηδαμινά, συγκριτικά με αυτά στο τομέα της έγκαιρης διάγνωσης. Αποφάσισε, λοιπόν, να ιδρύσει μια φιλανθρωπική οργάνωση, για να στηρίξει τις γυναίκες με μεταστατικό καρκίνο μαστού, να ευαισθητοποιήσει τον απλό κόσμο αλλά και την πολιτική ηγεσία της Σκωτίας και γενικότερα της Βρετανίας γύρω από τη νόσο και κυρίως να μαζέψει χρήματα, με στόχο να τα δωρίσει υπέρ της έρευνας στον μεταστατικό καρκίνο του μαστού.

Προσωπικές σχέσεις με τις ασθενείς

Η Δρ. Όλγα Οικονομίδου μένει πια 16 χρόνια στη Βρετανία, από τα οποία τα τελευταία 7 χρόνια στο Εδιμβούργο. Τόσο η καθηγήτρια όσο και η οικογένειά της έχουν λάβει βρετανική υπηκοότητα και δεν σκέφτονται να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Αυτό που τη συνοδεύει, όμως, ξεχωρίζοντάς την από τους εκεί συναδέλφους της, είναι η ελληνική ζεστασιά και οι προσωπικές σχέσεις, που αναπτύσσει με τις ασθενείς της. Και είναι αυτές, ακριβώς, οι προσωπικές σχέσεις, που γεμίζουν το ιατρείο της, κάνοντάς τη γνωστή «από στόμα σε στόμα» στη δεύτερη πατρίδα της.

«Ο ογκολόγος είναι και ο θεράπων ιατρός του μυαλού και της ψυχής, όχι μόνο του καρκίνου. Γιατί υπάρχει ανάγκη ηθικής υποστήριξης. Είμαι γυναίκα όπως και οι ασθενείς μου και αυτό από μόνο του διευκολύνει τη σχέση. Μου μιλάνε για πράγματα, που δύσκολα θα τα έλεγαν σε άνδρες συναδέλφους μου. Ήταν, είναι και θα είναι για μένα θέμα αγάπης, προσφοράς και αφοσίωσης στον άνθρωπο. Είμαι εξαιρετικά ευτυχής και ευγνώμων για όλα αυτά», λέει και συνεχίζει:

«Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού οδηγεί αναπόφευκτα στη σύναψη μιας μακροχρόνιας σχέσης μεταξύ ασθενούς και ιατρού. Είναι πολύ συγκινητικό να λαμβάνω e-mails από ασθενείς μου με μεταστατικό καρκίνο μαστού, με φωτογραφίες από μακρινά ταξίδια και όμορφες στιγμές με την οικογένειά τους, με έναν μικρό υπότιτλο/λεζάντα:

«Σε ευχαριστώ που με βοήθησες να φτάσω μέχρι εδώ! Θα σε ευγνωμονώ πάντα, για όλα αυτά που μου 'επέτρεψες' να ζήσω!».

Όταν την ρωτάμε πώς προέκυψε η ιατρική, απαντά με εξαιρετικά απόλυτο τρόπο, που δεν επιδέχεται αμφισβήτησης «Η ιατρική ήταν μονόδρομος για εμένα. Ποτέ δεν σκέφτηκα να κάνω κάτι διαφορετικό».

Από την κλινική στο εργαστήριο

Η Δρ. Οικονομίδου μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ της κλινικής και του εργαστηρίου. Είναι σύμβουλος στον οργανισμό NICE και στο SMC για όλα τα νέα θεραπευτικά σχήματα στο πεδίο του καρκίνου μαστού. Έχει υπό την επίβλεψή της μεγάλο αριθμό πολυκεντρικών κλινικών μελετών σε εθνικό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Συνεργάζεται, επίσης, με μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες στην ανακάλυψη καινούριων θεραπειών, που θα παρατείνουν το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο του μαστού.

Μια από τις μελέτες, που διεξάγονται στο εργαστήριό της τα τελευταία έτη, είναι η μελέτη NEΟ, τα πρώτα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό πριν από μερικούς μήνες.

Αφορά στη συλλογή δειγμάτων ιστού από την πάσχουσα περιοχή, κατά τη διαδικασία νεοεπικουρικής χημειοθεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο μαστού, ώστε να αναγνωριστούν έγκαιρα οι ασθενείς, που δεν ανταποκρίνονται στη συγκεκριμένη αγωγή, με στόχο την αλλαγή των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, ώστε να επιτευχθεί πλήρης ανταπόκριση του καρκίνου στην αγωγή.

Η συγκεκριμένη μελέτη περιλαμβάνει την αναγνώριση των βλαβερών γονιδιακών μεταλλάξεων, που είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη του καρκίνου. Οι ασθενείς παραμένουν σε ετήσια παρακολούθηση, κατά την οποία πραγματοποιείται μια απλή αιμοληψία, με στόχο την πιθανή αναγνώριση αυτής της βλαβερής μετάλλαξης στο περιφερικό αίμα (υγρή βιοψία), η οποία και υποδηλώνει την επανεμφάνιση της νόσου.