Λοίμωξη του βηματοδότη: Τι είναι και πώς θεραπεύεται

Σε ποσοστό έως και 40% μπορεί να αποβεί μοιραία η λοίμωξη του βηματοδότη, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά, δηλώνει στο Πρακτορείο Fm ο κ. Σκεύος Σιδερής, διευθυντής του καρδιολογικού τμήματος στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Ιπποκράτειο, το οποίο είναι Κέντρο Αναφοράς στην Ελλάδα.

Το ποσοστό των λοιμώξεων των συσκευών μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες από την τοποθέτηση βηματοδότη, φτάνει στο 3%, αναφέρει ο κ. Σιδερής, ένας από τους πρώτους επεμβατικούς καρδιολόγους που έκαναν εμφύτευση βηματοδότη χωρίς ηλεκτρόδια στη χώρα μας. «Τα ηλεκτρόδια είναι η αχίλλειος πτέρνα των βηματοδοτών, καθώς οι περισσότερες επιπλοκές οφείλονται σε αυτά. Ωστόσο η χρήση των βηματοδοτών χωρίς ηλεκτρόδια, που γίνεται στη χώρα μας από το 2015, δεν είναι ευρεία για λόγους κόστους».

Ο κ. Σιδερής ο οποίος ειδικεύεται στην τεχνολογία βηματοδοτών και απινιδωτών, θέτει θέμα κόστους, ενημέρωσης, αλλά και ευαισθητοποίησης των γιατρών, για το γεγονός ότι στην Ελλάδα εμφυτεύονται λιγότεροι απινιδωτές απ΄ ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη (περίπου 2.000 απινιδωτές και περίπου 700 αμφικοιλιακοί απινιδωτές, ετησίως). Αντίθετα στην εμφύτευση βηματοδοτών η χώρα μας βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, καθότι όπως αναφέρει εμφυτεύονται 8.000 βηματοδότες τον χρόνο.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο κ. Σκεύος Σιδερής στο Πρακτορείο 104,9 FM.

Πόσοι βηματοδότες εμφυτεύονται ετησίως στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα εμφυτεύονται 8.000 βηματοδότες το χρόνο, περίπου 2.000 απινιδωτές και περίπου 700 αμφικοιλιακοί απινιδωτές.

Αυτά τα νούμερα είναι αντίστοιχα με την υπόλοιπη Ευρώπη;
Όσον αφορά τους βηματοδότες είμαστε στα ίδια επίπεδα, ενώ σε απινιδωτές είμαστε σε χαμηλότερα επίπεδα. Αυτό συμβαίνει αφενός λόγω κόστους, αφετέρου λόγω του ότι οι γιατροί στο εξωτερικό είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι και στέλνουν τους ασθενείς που το χρειάζονται πολύ πιο γρήγορα στα κέντρα αναφοράς, τα οποία γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν αυτούς τους ασθενείς. Ουσιαστικά τίθεται θέμα ενημέρωσης. Οι βαριά πάσχοντες με χαμηλό κλάσμα εξώθησης, στεφανιαία διατατική μυοκαρδιοπάθεια πρέπει να αναφερθούν σε συγκεκριμένα κέντρα, που μπορούν να τους διαχειριστούν και να τους σταδιοποιήσουν με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο.

Ποιες επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν από τη βηματοδότηση και πόσο επικίνδυνες μπορεί να αποβούν για τη ζωή του ασθενή;
Κατά τη διάρκεια της επέμβασης μπορεί να γίνει τρώση (σσ τραυματισμός) ενός αγγείου, πνευμοθώρακας, διάτρηση της καρδιάς. Επιπλοκές οι οποίες γίνονται αντιληπτές και αντιμετωπίζονται γρήγορα. Η σοβαρότερη όλων είναι η λοίμωξη των συσκευών. Δηλαδή μικρόβιο κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης ή μετά την επέμβαση μπορεί να μπει μέσα στον οργανισμό και να επιμολύνει τη συσκευή. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η συσκευή αποτελείται από σίδερο και από άλλα υλικά που όταν καθίσει το μικρόβιο εκεί, οποιοδήποτε αντιβιοτικό κι αν δώσουμε, επειδή δεν υπάρχει αγγείο, δεν μπορεί να το φτάσει στο σημείο εκείνο και να το σκοτώσει.

Κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να αφαιρεθεί η συσκευή και να μπει άλλη;
Αυτό που μόλις είπατε είναι το άλφα και το ωμέγα της αντιμετώπισης. Τη στιγμή που εντοπίζεται φλεγμονή πρέπει να αφαιρεθεί το συντομότερο δυνατόν ο βηματοδότης και τα καλώδια που τον συνοδεύουν, έτσι ώστε η αντιβίωση να μπορεί να δράσει στους ιστούς και να σκοτώσει το μικρόβιο. Το υλικό (ο βηματοδότης και τα ηλεκτρόδια) μόλις αφαιρείται στέλνεται για καλλιέργεια και απομόνωση μικροβίων στο μικροβιολογικό εργαστήριο. Ο ασθενής μένει χωρίς τον βηματοδότη για κάποιο χρονικό διάστημα δύο, τρεις, ή τέσσερις εβδομάδες (εξαρτάται από τον τύπο του μικροβίου), υπό αντιβίωση μέσα στο νοσοκομείο, και αφού αποστειρωθεί, τότε προχωρούμε εκ νέου σε τοποθέτηση βηματοδότη.

Το γεγονός ότι τα προβλήματα παρουσιάζονται όπως είπατε κατά τη διάρκεια της επέμβασης, σημαίνει ότι είναι πιο εύκολα αντιληπτά από σας τους επεμβατικούς καρδιολόγους;
Δεν είναι ακριβώς έτσι. Το μικρόβιο μπορεί να μπει στον οργανισμό, γιατί σκίζουμε το δέρμα, και η επιδερμίδα η ίδια έχει μία φυσιολογική χλωρίδα. Υπάρχουν μικρόβια στον οργανισμό μας τα οποία για διάφορους λόγους πολλαπλασιάζονται και μπορούν να αποικίσουν τη συσκευή. Εκείνη τη στιγμή μπορεί να μην το καταλάβουμε, αλλά να το δούμε μετά από δέκα, δεκαπέντε, είκοσι μέρες μέχρι και ένα χρόνο. Εξαρτάται από την άμυνα του οργανισμού.

Μπορεί να εμφανιστεί και αργότερα από τους δώδεκα μήνες;
Το ποσοστό των λοιμώξεων των συσκευών μέσα στον πρώτο χρόνο είναι στο 3%. Μετά τους δώδεκα μήνες είναι πολύ μικρότερο.

Και αυτή η λοίμωξη που εμφανίζεται μετά από τόσο καιρό σχετίζεται πάντα με την επέμβαση;
Μπορεί να είναι και άσχετη με την επέμβαση, γιατί ο ίδιος ο ασθενής μπορεί να κάνει πχ μία ουρολογική επέμβαση, ή μία επέμβαση στη φαρυγγική κοιλότητα, και κάποιο μικρόβιο να μεταφερθεί στον οργανισμό και από την κυκλοφορία του αίματος να πάει επάνω στη συσκευή, γιατί υπάρχουν ηλεκτρόδια μέσα σε αγγεία και μέσα στην καρδιά.

Και ποια είναι τα συμπτώματα της λοίμωξης;
Μπορεί να παρατηρηθεί μία φαγούρα, μία κοκκινίλα, στο δέρμα, στην περιοχή που βρίσκεται ο βηματοδότης. Επίσης ο ασθενής μπορεί να αναφέρει αδιαθεσία ή πυρετό.

Υπάρχει περίπτωση η λοίμωξη του βηματοδότη να προκαλέσει αρρυθμία, ή γενικότερα πρόβλημα στη λειτουργία της καρδιάς;
Όχι η λοίμωξη της συσκευής δεν κάνει αρρυθμίες, αλλά η κακή κατάσταση του ασθενούς και ο πυρετός μπορεί να προκαλέσει αρρυθμίες.

Η πρόληψη πού ακουμπά;
Πρώτον, σημαντικό ρόλο παίζει το κέντρο που γίνονται οι εμφυτεύσεις και η εμπειρία του γιατρού, καθώς επίσης και οι χειρουργικές του ικανότητες. Δεύτερον, πρέπει να γίνεται καλή αποστείρωση της περιοχής που γίνονται οι εμφυτεύσεις, και τρίτον, από πλευράς ασθενούς, να γίνεται μία καλή περιποίηση του τραύματος μετά την επέμβαση.

Σε τι ποσοστό είναι θανατηφόρα αυτή η λοίμωξη;
Αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά μπορεί να φτάσει το 30-40%. Οι περισσότερες επιπλοκές πάντως οφείλονται στα παλιά κλασσικά συστήματα, δηλαδή τους βηματοδότες με ηλεκτρόδια. Στα ηλεκτρόδια είναι η αχίλλειος πτέρνα των βηματοδοτών.

Είστε από τα πρώτα νοσοκομεία, κι εσείς ο ίδιος προσωπικά που κάνατε εμφύτευση βηματοδότη χωρίς ηλεκτρόδια στην Ελλάδα. Τι νεότερο έχουμε από πλευράς τεχνολογίας πάνω στο θέμα;
Προς το παρόν έχουμε βηματοδότες για μια κοιλότητα και ευελπιστούμε σε σύντομο χρονικό διάστημα, υπολογίζουμε σε ένα χρόνο να έχουμε και τους βηματοδότες που θα μπορούν να ανταποκριθούν στις δύο κοιλότητες.

*Ο κ. Σκεύος Σιδερής είναι επίσης πρόεδρος της ομάδας εργασίας ηλεκτροφυσιολογίας και βηματοδότησης της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας