Είναι πάντα απαραίτητη η επείγουσα χολοκυστεκτομή;

Ο καθορισμός των ανθρώπων που πρέπει να υποβληθούν επειγόντως σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της χολής και εκείνων που μπορούν να περιμένουν είναι μερικές φορές δύσκολος. Ειδικότερα, μελέτη της Mayo Clinic έχει δείξει ότι μόνο 1 στους 5 ασθενείς που καταφεύγουν στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων με πόνο στη χοληδόχο κύστη και που τους επιτρέπεται να φύγουν για να προγραμματίσουν το χειρουργείο τους επανέρχονται εντός 30 ημερών έχοντας την ανάγκη για έκτακτη χολοκυστεκτομή.

Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος, Δ/ντης Χειρουργικής Κλινικής Ομίλου Ιατρικό, Ιατρικό Περιστερίου, Ερευνητής & Διδάσκων στο εργαστήριο Βιοπληροφορικής & ανθρώπινης ηλεκτροφυσιολογίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ο ρόλος της χολής, η οποία εκκρίνεται από τα κύτταρα του ήπατος, είναι πολλαπλός. Κυρίως όμως είναι καθοριστικός για την πέψη του λίπους. Η χολή αποθηκεύεται προσωρινά στη χοληδόχο κύστη, ένα όργανο που βρίσκεται κάτω από το ήπαρ, πριν φτάσει στο λεπτό έντερο. Ορισμένες φορές εντός αυτής σχηματίζονται χολόλιθοι, οι οποίοι είναι πέτρες που περιέχουν χοληστερόλη, χολερυθρίνη, ασβέστιο και βλέννα. Εμφανίζονται στο 10% έως 15% περίπου του ενήλικου δυτικού πληθυσμού, ποσοστό όμως που ποικίλει από χώρα σε χώρα. Η ποσότητα των λιπαρών τροφών που καταναλώνονται αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει στην αύξηση των περιστατικών.

«Το 1% - 4% των ανθρώπων με χολόλιθους παρουσιάζουν συμπτώματα σε ένα χρόνο. Αυτά περιλαμβάνουν πόνο που σχετίζεται με τη χοληδόχο κύστη (χοληφόρος κολικός), φλεγμονή της χοληδόχου κύστης (χολοκυστίτιδα), παρεμπόδιση της ροής της χολής από το ήπαρ και τη χοληδόχο κύστη στο λεπτό έντερο, προκαλώντας ίκτερο (κιτρινωπός αποχρωματισμός του σώματος που συνήθως παρατηρείται στο λευκό των ματιών, μόλυνση της χολής (χολαγγειίτιδα) και φλεγμονή του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα). Εκτός από τον οξύ πόνο στην κοιλιά, ο ασθενής μπορεί να νιώθει ναυτία, να έχει τάση προς έμετο, δυσπεψία και πυρετό. Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης θεωρείται η καλύτερη θεραπευτική επιλογή για άτομα με συμπτωματικούς χολόλιθους. Σήμερα η επέμβαση γίνεται σχεδόν πάντα λαπαροσκοπικά», επισημαίνει ο Δρ. Ξιάρχος, ιδρυτικό μέλος και πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής, www.axiarchos.gr.

«Η επικράτηση της λαπαροσκοπικής προσέγγισης οφείλεται στη μικρότερη τομή, δεδομένου ότι η επέμβαση αυτή εκτελείται μέσω μικρών τομών (μια τομή 1 εκ. και τρεις τομές 0,5 εκ.) αντί για μεγάλη τομή 12 εκατοστών, τη μηδαμινή απώλεια αίματος και την ελαχιστοποίηση μετεγχειρητικού πόνου. Με την ελάχιστα επεμβατική χειρουργική σχεδόν εξαλείφονται οι μετεγχειρητικές  επιπλοκές που έχουν σχέση με το τραύμα (διαπύηση, διάσπαση, κήλη, χρόνιος πόνος, κ.λπ.) αλλά και οι αναπνευστικές και οι καρδιαγγειακές. Οι ασθενείς ανακάμπτουν ταχύτερα και μπορούν να επιστρέψουν αυθημερόν στο σπίτι τους. Η γρήγορη έξοδος από το νοσοκομείο, συνεπάγεται μικρότερο κόστος νοσηλείας και ασφαλώς ταχεία επάνοδο στην εργασία. Τα τελευταία χρόνια η μέθοδος έχει εξελιχθεί και γίνεται μόνο μέσω μιας μικρής οπής από τον ομφαλό (single port)», συμπληρώνει.

Ωστόσο, η κατάλληλη θεραπεία πρέπει να λαμβάνεται στην κατάλληλη ώρα ώστε να έχει ο ασθενής το βέλτιστο όφελος.  Στην πλειονότητα των περιστατικών είναι προφανές ποιος ασθενής χρειάζεται έκτακτη χολοκυστεκτομή, πότε μπορεί αυτή να καθυστερήσει και ποιος δεν χρειάζεται καθόλου χειρουργική επέμβαση. Αλλά μερικές φορές δεν είναι τόσο ξεκάθαρα τα πράγματα, γεγονός που ενέχει κινδύνους. Ο χειρισμός των ασθενών με χολόλιθους είναι ένα ζήτημα κόστους και ποιότητας στην υγειονομική περίθαλψη. Οι χειρουργικές επεμβάσεις έκτακτης ανάγκης είναι συνήθως πιο ακριβές από τα προγραμματισμένα χειρουργεία. Εκτός από τα ζητήματα κόστους, οι ασθενείς προτιμούν συχνά την ευκολία προγραμματισμού χειρουργικής επέμβασης, ώστε να μπορούν να επιλέξουν τον χειρουργό τους, να οργανώσουν τις επαγγελματικές υποχρεώσεις τους και τη φροντίδα των παιδιών  ή να προγραμματίσουν την άδειά τους. Ωστόσο, η καθυστέρηση της απαραίτητης αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης για περισσότερες από έξι ημέρες αυξάνει το ποσοστό χειρουργικών επιπλοκών και μπορεί να οδηγήσει στην ανάγκη χειρουργικής επέμβασης ανοικτής κοιλίας αντί για ελάχιστα επεμβατική λαπαροσκοπική επέμβαση.

Από τους ασθενείς που επισκέπτονται τα επείγοντα και τους επιτρέπεται ο μελλοντικός προγραμματισμός της επέμβασης, περίπου το 20% επιστρέφει εκτάκτως στο νοσοκομείο μέσα σε ένα μήνα και το 55% εντός μιας εβδομάδας με επείγουσα ανάγκη χολοκυστεκτομής.

«Οι νεότεροι ασθενείς που είναι άλλως υγιείς και οι ηλικιωμένοι που έχουν κι άλλα προβλήματα υγείας είναι πιθανότερο να προσέλθουν στα επείγοντα μέσα σε ένα μήνα και να χρειάζονται εκτάκτως αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, γεγονός που υποδηλώνει την ανάγκη μιας πιο προσεκτικής αξιολόγησης. Οι τιμές των εξετάσεων που θεωρούνται δείκτες ασθένειας της χοληδόχου κύστης, είναι καθοριστικές για τη λήψη της απόφασης υποβολής σε έκτακτη χειρουργική επέμβαση», καταλήγει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.