Διεθνής Επιστημονική Σύνοδος για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα

Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην ατομική και δημόσια υγεία, η διακοπή του καπνίσματος ως μέτρου προάσπισης της δημόσιας υγείας και η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα βρέθηκαν στο επίκεντρο της 2ης Διεθνούς Επιστημονικής Συνόδου για τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα, που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες στην Αθήνα.

Η Σύνοδος αποτελεί συνάντηση κορυφαίων επιστημόνων απ’ όλο τον κόσμο, οι οποίοι εξειδικεύονται στον έλεγχο και τη διακοπή του καπνίσματος, στη μελέτη των επιπτώσεων της νικοτίνης και των εθισμών, αλλά και στη δημόσια υγεία και τις πολιτικές Υγείας.

Στη φετινή Σύνοδο συμμετείχαν επιστήμονες από 24 οργανισμούς (πανεπιστημιακά νοσοκομεία και τμήματα, εργαστήρια, ερευνητικά ινστιτούτα, επιστημονικές εταιρείες κ.ά.), οι οποίοι εξέτασαν τα νεότερα δεδομένα για τις αναδυόμενες πολιτικές, τη βιοηθική και τα νεότερα εναλλακτικά προϊόντα που συμβάλλουν στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα.

Η Διακήρυξη της Συνόδου
Επισφράγισμα της Συνόδου υπήρξε η υπογραφή Διακήρυξης, η οποία αποτέλεσε περίληψη όσων ειπώθηκαν στη διάρκειά της. Η Διακήρυξη τιτλοφορείται «Η διακοπή του καπνίσματος είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα μέτρα δημόσιας υγείας και η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα μπορεί να αποτελέσει συμπληρωματική λύση στον έλεγχο του καπνίσματος» και οι πρώτοι που την υπέγραψαν ήταν τα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής της Συνόδου κ.κ. Δημήτριος Κουρέτας, Κωνσταντίνος Πουλάς, Αναστασία Μπαρμπούνη και Ιγνάτιος Οικονομίδης. 

Σύμφωνα με αυτήν, παρότι οι αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία είναι γνωστές εδώ και δεκαετίες, 1 δισεκατομμύριο άτομα παγκοσμίως εξακολουθούν να καπνίζουν, ενώ 7 εκατομμύρια χάνουν κάθε χρόνο πρόωρα τη ζωή τους εξαιτίας του καπνίσματος. Είναι επομένως απαραίτητο «οι επαγγελματίες της υγείας και οι υπεύθυνοι για τη δημόσια υγεία να ευαισθητοποιούν συνεχώς τους καπνιστές και το σύνολο του πληθυσμού σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος, καθώς και να παρέχουν πολλαπλά και αποτελεσματικά εργαλεία στους καπνιστές για να έχουν τα εφόδια να διακόψουν το κάπνισμα το συντομότερο δυνατό».

Ένα δεύτερο σημαντικό σημείο στο οποίο εστίασε η Διακήρυξη, σχετίζεται με την υιοθέτηση της στρατηγικής μείωσης της βλάβης ως συμπληρωματικό εργαλείο για τη μείωση της καπνιστικής συνήθειας στον πληθυσμό γιατί, όπως τονίζουν οι επιστήμονες, «παρότι η διακοπή του καπνίσματος χωρίς τη χρήση οποιουδήποτε εναλλακτικού προϊόντος ή με τη βοήθεια εγκεκριμένων φαρμάκων και ψυχολογικής υποστήριξης παραμένουν κύριες επιλογές, αναγνωρίζουμε ότι οι μέθοδοι αυτές δεν είναι δημοφιλείς και αποδεικνύονται αναποτελεσματικές για πολλούς καπνιστές». 

Προσθέτουν επίσης ότι «αν και συχνά (αλλά όχι πάντα) η χρήση προϊόντων μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα καταλήγει στη συνέχιση της χρήσης νικοτίνης, οι επιπτώσεις τους είναι ελάχιστες συγκριτικά με τη συνέχιση του καπνίσματος τσιγάρου». Και φρονούν πως «τα προϊόντα μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα θα μπορούσαν να αποτελέσουν επιλογή για τους καπνιστές εκείνους που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα με άλλες μεθόδους». 

Στα προϊόντα μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα συμπεριλαμβάνονται, σύμφωνα με τη Διακήρυξη, ο σουηδικός καπνός snus, το ηλεκτρονικό τσιγάρο και τα καινοτόμα προϊόντα καπνού χωρίς καύση, των οποίων τα δεδομένα που υποστηρίζουν τον δυνητικά μειωμένο κίνδυνο αυξάνονται. Τα προϊόντα αυτά «μπορεί να είναι ελκυστικά σε περισσότερους καπνιστές και να τους βοηθήσουν να αντικαταστήσουν με αυτά το τσιγάρο» διότι «σε κάθε περίπτωση η συνέχιση του καπνίσματος αποτελεί τη χειρότερη δυνατή επιλογή για έναν καπνιστή», τονίζουν οι ειδικοί. 

Tα προϊόντα μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα θα μπορούσαν να αποτελέσουν επιλογή για τους καπνιστές εκείνους που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα με άλλες μεθόδους.

Μείωση της βλάβης από το κάπνισμα
Η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα αποτελεί παγκοσμίως θέμα έντονων προβληματισμών μεταξύ των ειδικών και συζητήθηκε διεξοδικά σε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες συνεδρίες της Συνόδου. 

Η κ. Παρασκευή Κατσαούνου υποστήριξε την άποψη της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS), η οποία σε ανακοίνωσή της στις 30 Μαΐου 2019 ανέφερε ότι δεν μπορεί να συστήσει τη στρατηγική της μείωσης της βλάβης για τον έλεγχο του καπνίσματος στον πληθυσμό. Και αυτό, διότι μπορεί η έκθεση σε δυνητικά επιβλαβή συστατικά με το ηλεκτρονικό τσιγάρο και τις συσκευές θερμαινόμενου καπνού να είναι χαμηλότερη απ’ ό,τι με το παραδοσιακό τσιγάρο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ακίνδυνα. 

Ο καθηγητής Karl Fagerstrom αντέτεινε πως παγκοσμίως υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιτυχημένης εφαρμογής της «μείωσης της βλάβης»:

Η Σουηδία, λ.χ., εμφανίζει το χαμηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Ευρώπη με τη χρήση του snus, ενός προϊόντος σημαντικά μειωμένου κινδύνου συγκριτικά με το τσιγάρο. 

Στην Ιαπωνία είναι πρωτοφανής η μείωση του ποσοστού των καπνιστών την τελευταία 5ετία, κατά την οποία κυκλοφορούν προϊόντα θερμαινόμενου καπνού. 

Στη Μ. Βρετανία το κάπνισμα τσιγάρου σημειώνει ιστορικά χαμηλά (15,1% το 2017) με τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου ως κύριου μέσου διακοπής καπνίσματος. 

Μαζί του συμφώνησε ο Δρ. Karl Snæbjörnsson, από την Ισλανδία, ο οποίος επισήμανε πως τα ποσοστά καπνίσματος μειώθηκαν κατά περίπου 60% τη διετία 2016-2018 στους νέους και κατά 46% την περίοδο 2014-2017 στους ενήλικες καπνιστές. Σημειώνεται ότι η Ισλανδία, στην οποία εφαρμόζεται ευρέως η στρατηγική μείωση της βλάβης από το κάπνισμα, έχει τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από το κάπνισμα στην Ευρώπη (το 2017 ήταν περίπου 100 θάνατοι κατ’ έτος). 

Οι εργασίες της Συνόδου έκλεισαν με συζήτηση για ζητήματα βιοηθικής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εστιάζοντας στις ηθικές διαστάσεις της «μείωσης της βλάβης» στο κάπνισμα και στο πώς μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη για τους καπνιστές, ελαχιστοποιώντας τη δυνητική βλάβη για τους νέους. 

Περισσότερες πληροφορίες για τη Σύνοδο και τη Διακήρυξη στην ιστοσελίδα: 
www.nosmokesummit.org