Τρώγοντας χωρίς όρια: Γιατί μας συμβαίνει;

Όταν αναφερόμαστε στους ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερο βάρος από το φυσιολογικό, χρησιμοποιούμε συχνά την έκφραση «τρώνε πολύ» ή «τρώνε όλο το φαγητό τους», εννοώντας φυσικά ότι τα άτομα αυτά τρώνε περισσότερο από το συνηθισμένο. «Οι άνθρωποι που έχουν περιττά κιλά -εξ ορισμού- έχουν ταΐσει τον εαυτό τους περισσότερο από το συνηθισμένο. Τα περιττά κιλά -όπως γενικώς τα κιλά- παράγονται από θερμίδες τροφής και όχι από τον αέρα», επισημαίνει ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου, Bsc (Psychology) University of London, MSc (Health Psychology) University of Central Lancashire, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (IARPP) – ΗΠΑ, διευθυντής και επόπτης επιστημονικού προσωπικού στην Ψυχική Φροντίδα (psychikifrontida.gr ) και συμπληρώνει: «Ας θεωρήσουμε. λοιπόν, ως αυτονόητο, ότι ο άνθρωπος που διατηρεί περιττά κιλά, είναι αυτός που προσλαμβάνει τροφή σε μεγάλες ποσότητες. Άσχετα αν δεν τρώει μπροστά μας. 'Άλλωστε, οι άνθρωποι με περιττά κιλά αποφεύγουν να καταναλώνουν τροφή παρουσία τρίτων. Όμως, αυτό που δεν βλέπουμε δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει».

Τι είναι τα «περιττά» κιλά και ποιος ο ρόλος της βουλιμίας

Όταν λέμε «περιττά κιλά», εννοούμε τα κιλά που κατατάσσουν κάποιον στην κατηγορία των ατόμων με μεγαλύτερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) από τον φυσιολογικό. Είναι ένας δείκτης που λαμβάνει υπόψη του και το ύψος του ανθρώπου και όχι μόνο το βάρος του. Αυτός ο δείκτης βρίσκεται διαιρώντας τον αριθμό των κιλών του βάρους, με το τετράγωνο του ύψους εκφρασμένο σε μέτρα. Για παράδειγμα μία γυναίκα ύψος 1,66 και βάρος 56 κιλά έχει δείκτη μάζας σώματος περίπου 21. Αυτή η γυναίκα για να χαρακτηριστεί παχύσαρκη θα πρέπει το βάρος της να ξεπεράσει τα 68 κιλά ώστε ο δείκτης μάζας σώματος να περάσει το νούμερο 25. (ΔΜΣ μεταξύ 20-25 χαρακτηρίζεται ως το φυσιολογικό για γυναίκες στην Δυτικό κόσμο).

Ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου, επεξηγεί: «Τα περιττά κιλά προκαλούνται, αλλά και διατηρούνται συνήθως, μέσω της υπερβολικής πρόσληψης τροφής, μία διαταραχή που ονομάζεται βουλιμία. Η βουλιμία χαρακτηρίζει όσους καταναλώνουν υπερβολικά μεγάλες ποσότητες φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η κατανάλωση φαγητού γίνεται συνήθως μέσω μιας συμπεριφοράς, που ονομάζεται υπερφαγία, η οποία μάλιστα συμβαίνει σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια. Τα επεισόδια αυτά σχεδόν πάντα συμβαίνουν κρυφά και όχι δημοσίως, παρουσία άλλων».

Έχει διαπιστωθεί ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο ευάλωτες στη βουλιμία. Υπολογίζεται ότι το 90% των βουλιμικών στον Ευρωπαϊκό πληθυσμό είναι γυναίκες. Η υπερφαγία έχει δύο χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον Διευθυντή της Ψυχικής Φροντίδας:

1. «Μπουκώνω» τον εαυτό μου με φαγητό και μάλιστα με αταίριαστους συνδυασμούς τροφών, όπως για παράδειγμα ψάρι με κεφτεδάκια, ή τυρί με τσουρέκι κ.α.
2. Συνεχίζω να τρώω βιαστικά σε χρόνο και σε υπερβολική ποσότητα, χωρίς να δίνω στον οργανισμό μου την ευκαιρία της πέψης, ώστε να ξανανιώσω «πείνα».

«Αυτή ακριβώς η συμπεριφορά είναι που αποδεικνύει πως πρόκειται κυρίως για ψυχικής αιτιολογίας φαινόμενο», τονίζει ο κ. Παπαγεωργίου και συμπληρώνει: «Χαρακτηριστικό της υπερφαγίας είναι η ιδιαίτερη προτίμηση σε μαλακές τροφές, που μπορούν να καταναλωθούν γρήγορα, για παράδειγμα: μπιφτέκια, παγωτό, κέικ, ενώ φαγητά που έχουν μεγάλη διαδικασία μάσησης δεν προτιμώνται. Ομοίως και τα αναψυκτικά, τα οποία προτιμώνται από τους βουλιμικούς σε σχέση με τα αλκοολούχα ποτά».

Βουλιμία και αντισταθμιστικές συμπεριφορές

Οι βουλιμικοί για να αντισταθμίσουν την υπερφαγία τους, υιοθετούν συμπεριφορές που έχουν ως υποθετικό στόχο να αποτρέψουν την αύξηση του βάρους. Έτσι, σχεδόν πάντα μετά από ένα επεισόδιο υπερφαγίας προκαλούν εσκεμμένα εμετούς ή χρησιμοποιούν καθαρτικά για να επιταχύνουν την αποβολή της τροφής από το σώμα τους. Διαδικασίες που παρότι είναι ελάχιστα αποδοτικές, εξακολουθούν να εκτελούνται με ευλάβεια και προσήλωση. Οι βουλιμικοί εμφανίζουν, επίσης, εμμονή σε συζητήσεις για το βάρος, τις δίαιτες, τις τροφές και τα κιλά.

«Οι μελέτες δείχνουν πως οι βουλιμικοί αισθάνονται μεγάλη εσωτερική δυσαρέσκεια για το σώμα τους, κι ας μην την εκφράζουν», τονίζει ο κύριος Παπαγεωργίου και συνεχίζει: «Άρα, δυστυχώς, ο συνδυασμός παχύσαρκος και “χαλαρός” με την ιδέα της παχυσαρκίας του, σχεδόν ποτέ δεν αποδεικνύεται αληθινός. Πρόκειται περισσότερο για μία κατάσταση την οποία ονομάζουμε “διασχιστική”. Σε κάποιες σοβαρότερες ψυχικά περιπτώσεις, μάλιστα, οι βουλιμικοί-παχύσαρκοι μπορεί να μιλούν για τον εαυτό τους, ενώ αισθάνονται ότι είναι κάποιος άλλος».

Η βουλιμία για να ξεπεραστεί απαιτείται βοήθεια από ειδικό και μάλιστα για σχετικά μεγάλο διάστημα αρκετών μηνών, λένε οι ειδικοί, ώστε να καταφέρει κάποιος να λάβει ουσιαστική βοήθεια στο πρόβλημά του. Μόνος του, σπανιότατα θα τα καταφέρει. Η ψυχική ανάγκη που  δημιούργησε τη βουλιμία, συνεχίζει να υπάρχει κι αυτή δεν καταπολεμείται με δίαιτες. Για να «ξεριζωθεί» χρειάζεται ψυχοθεραπεία.