Μπορούν να θεραπευτούν με βλαστοκύτταρα τα περιεδρικά συρίγγια;

Η θεραπεία με βλαστοκύτταρα για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων περιεδρικών συριγγίων που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με συμβατικές χειρουργικές μεθόδους είναι αποτελεσματική. Η έγχυση βλαστοκυττάρων μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε τέτοια περίπτωση, ανεξάρτητα από το αν τα συρίγγια προκαλούνται από τη νόσο του Crohn, μια πάθηση σχετίζεται στενά με τη δημιουργία τους. Καλύτερα αποτελέσματα μπορούν να επιτευχθούν με την χρήση αυτόλογων βλαστοκυττάρων, με τον αριθμό αυτών να είναι ανάλογος του μεγέθους του συριγγίου.

«Η νόσος του Crohn είναι μια μακροχρόνια κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει άτομα όλων των ηλικιών, με υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στον νεαρό πληθυσμό. Προκαλεί φλεγμονή του πεπτικού συστήματος ή του εντέρου. Εκτός από το ότι επηρεάζει τον βλεννογόνο του εντέρου, η φλεγμονή μπορεί επίσης να επεκταθεί βαθύτερα. Τα περιεδρικά συρίγγια είναι μια από τις συνηθισμένες επιπλοκές της νόσου και εμφανίζονται όταν αναπτύσσεται μία μη φυσιολογική δίοδος, σαν ένα κανάλι, μεταξύ του ορθού και κάποιου σημείου στο δέρμα», μας εξηγεί ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr). «Ο σχηματισμός τους οφείλεται σε έλλειψη θεραπείας αποστήματος που μπορεί να δημιουργήθηκε με την απόφραξη ενός πρωκτικού αδένα.

Στατιστικά, περίπου το 80% των αποστημάτων εξελίσσεται σε συρίγγιο. Μπορεί να οδηγήσουν σε ακράτεια κοπράνων και σήψη. Ενώ η συχνότητα εμφάνισής τους στον γενικό πληθυσμό είναι 10 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού, στους ασθενείς με νόσο Crohn η συχνότητα εμφάνισης περιεδρικών συριγγίων αγγίζει το 30-40% αυτών».

Σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο του Crohn, οπότε ο σκοπός της θεραπείας είναι η ύφεση της φλεγμονής, η ανακούφιση του ασθενή από τα συμπτώματα και η αποφυγή της χειρουργικής επέμβασης. Τα πολύπλοκα συρίγγια είναι πιο ανθεκτικά στη θεραπεία από τα απλά. Η υποτροπή είναι συχνή και η θεραπεία δύσκολη όταν χρησιμοποιούνται συμβατικές μέθοδοι.

Ορισμένες φορές τα πολύπλοκα περιεδρικά συρίγγια εμφανίζονται σε άτομα με Crohn χωρίς, όμως, να οφείλονται στη συγκεκριμένη νόσο ή λόγω επιπλοκών που σχετίζονται με ακτινοθεραπείες. Δεδομένου ότι ο επιπολασμός της νόσου του Crohn αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με τα ποσοστά εμφάνισης των πολύπλοκων περιεδρικών συριγγίων. Γι’ αυτό είναι επιτακτική η ανάγκη εύρεσης νέων αποτελεσματικότερων θεραπειών. Για τα απλά περιεδρικά συρίγγια, η χειρουργική επέμβαση είναι η καλύτερη επιλογή θεραπείας. Οι δύο σημαντικές αρχές θεραπείας είναι η πρόληψη της υποτροπής με αφαίρεση της βλάβης και η ελαχιστοποίηση της υποβάθμισης της λειτουργίας του πρωκτικού σφιγκτήρα για την αποφυγή επιπλοκών, όπως η ακράτεια κοπράνων. Τα απλά περιεδρικά συρίγγια μπορούν να αντιμετωπιστούν με συριγγοτομή (fistulotomy) χωρίς σοβαρές επιπλοκές ή επανεμφάνιση.

«Τα τελευταία χρόνια είναι διαθέσιμη μια επαναστατική μέθοδος για την αντιμετώπιση αυτών των συριγγίων. Ο λόγος για την ενδοσκοπική θεραπεία (VAAFT), που πλεονεκτεί της κλασικής ανοιχτής επέμβασης, επειδή δίνει οριστική λύση, εξαλείφει τον κίνδυνο μετεγχειρητικής ακράτειας, είναι ανώδυνη για τον ασθενή και αναίμακτη. Επίσης, δεν απαιτεί απεικονιστική εξέταση, ούτε νοσηλεία», επισημαίνει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.

Ωστόσο, η θεραπεία πολύπλοκων περιεδρικών συριγγίων δεν είναι εύκολη  και για το σκοπό αυτό έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες χειρουργικές μέθοδοι. Παρόλα αυτά, αναφέρονται υψηλά ποσοστά επανεμφάνισης και υψηλός σχετικά βαθμός ακράτειας κοπράνων. Η θεραπευτική αποτελεσματικότητα των βλαστοκυττάρων μελετάται εκτενώς τα τελευταία χρόνια, για την ίαση διαφόρων νόσων. Δεδομένου ότι τα βλαστοκύτταρα που προέρχονται από το λιπώδη ιστό (adiposederived stem cells-ADSCs) είναι εύκολο να συλλεχθούν και μπορούν να διαφοροποιηθούν σε διάφορους τύπους κυττάρων, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για μελέτες που τα εφαρμόζουν για τη θεραπεία δύσκολα αντιμετωπίσιμων με συμβατικές θεραπείες ασθενειών.

Όσον αφορά την αντιμετώπιση των πολύπλοκων περιεδρικών συριγγίων έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες που έδειξαν ότι με την έγχυση βλαστοκυττάρων επιτυγχάνονται ευνοϊκά αποτελέσματα. Ερευνητές από τη Νότια Κορέα επιδίωξαν την επαλήθευση της ακρίβειας των υπαρχουσών μελετών για το θεραπευτικό αποτέλεσμα και την κλινική αποτελεσματικότητα της θεραπείας αυτής. Χρησιμοποίησαν στοιχεία από δημοσιευμένες (μεταξύ Ιανουαρίου 1946 και Αυγούστου 2017) μελέτες, οι οποίες χρησιμοποίησαν βλαστικά κύτταρα για τη θεραπεία ασθενών με πολύπλοκα περιεδρικά συρίγγια. Από τις 171 μελέτες στην μετα-ανάλυσή τους περιλήφθηκαν οι δεκαέξι.

Από τα αποτελέσματα διαπιστώθηκε ότι ο συνολικός ρυθμός επούλωσης μετά από έγχυση βλαστοκυττάρων σε ασθενείς με πολύπλοκα περιεδρικά συρίγγια ήταν 62,8%, ενώ για τους ασθενείς με περιεδρικά συρίγγια εξαιτίας της νόσου του Crohn και πολύπλοκα περιεδρικά συρίγγια που δεν σχετίζονται με τη νόσο ήταν 64,1% και 61,5% αντιστοίχως. Τα ποσοστά ίασης κατόπιν θεραπείας με αυτόλογα και αλλογενή βλαστοκύτταρα ήταν 69,4% και 50,7% αντιστοίχως. Παρατηρήθηκε δηλαδή ότι η θεραπεία με βλαστοκύτταρα αυξάνει τον ρυθμό ίασης, σε σύγκριση με τις ομάδες ελέγχου.

Όπως σημειώνει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος, πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε θεραπεία με βλαστοκύτταρα, για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων περιεδρικών συριγγίων σε ενήλικες με μη ενεργή/ ελαφρώς ενεργή νόσο του Crohn - όταν τα συρίγγια έχουν ανεπαρκή απόκριση σε τουλάχιστον μια συμβατική ή βιολογική θεραπεία. Πρόκειται για το πρώτο προϊόν αλλογενών βλαστικών κυττάρων που φτάνει σε κυκλοφορία σε δυτικές αγορές.