Πόσος χρόνος χρειάζεται για την ανάρρωση του «παγωμένου» ώμου;

Η αποκατάσταση της κινητικότητας του ώμου σε ασθενείς με συμφυτική θυλακίτιδα (frozen shoulder) μπορεί να είναι δύσκολη και μακρόχρονη. Ωστόσο, παρότι η ανάκτηση της κίνησης μπορεί να διαρκέσει από αρκετούς μήνες έως ένα έτος ή περισσότερο, υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές που μπορούν να βοηθήσουν στην ύφεση του πόνου και στη γρηγορότερη βελτίωση του εύρους κίνησης της άρθρωσης. Βασική προϋπόθεση, όμως, είναι η έγκαιρη διάγνωση, δεδομένου ότι ο πόνος στο άνω εξωτερικό μέρος του βραχίονα που βιώνει ο ασθενής και η ακαμψία που ακολουθεί, οδηγεί σε περιορισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων και δεν υποχωρεί με  το πέρασμα του χρόνου, αλλά αντίθετα, σταδιακά επιδεινώνονται.

«Στον παγωμένο ώμο, η κίνηση περιορίζεται όχι μόνο λόγω του πόνου αλλά επειδή ο ιστός γύρω από τον θύλακο του ώμου έχει σκληρύνει. Ο θύλακος είναι ένας ισχυρός συνδετικός ιστός που περιβάλλει την άρθρωση του ώμου και που κανονικά λιπαίνεται με αρθρικό υγρό. Όταν αυτή η άρθρωση φλεγμαίνει, σχηματίζεται ουλώδης ιστός ο οποίος σκληραίνει, ο θύλακος σφίγγει γύρω από την άρθρωση του ώμου, οπότε ο ασθενής πονάει. Μπορεί, επίσης, να αναπτυχθούν συμφύσεις και να μειωθεί η ποσότητα του υγρού στην άρθρωση», διευκρινίζει ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Δρ. Παναγιώτης Πάντος, Διδάκτωρ Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αναπληρωτής Διευθυντής Ορθοπαιδικής – Τραυματολογίας στην Κλινική Χειρουργικής Ώμου Klinik Maingau vom Roten Kreuz στη Φρανκφούρτη και υπεύθυνος των τμημάτων Άνω Άκρου και Αθλητικών Κακώσεων της Osteon Orthopedic & Spine Clinic.

Μέχρι σήμερα είναι ασαφείς οι αιτίες που προκαλούν την πάθηση, η οποία επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες από τους άνδρες και τους ενήλικες άνω των 40 ετών. Ιδιαίτερα επιρρεπή είναι επίσης τα άτομα που για κάποιο λόγο έχουν ακινητοποιημένο τον ώμο τους ή τον κινούν ελάχιστα για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Η ακινησία μπορεί να σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, όπως τραυματισμό του στροφικού πετάλου, κάταγμα του βραχίονα, ανάρρωση από χειρουργείο ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν την πάθηση έχουν ορισμένες ομάδες ανθρώπων με συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας. Έχει αποδειχθεί για παράδειγμα, ότι ο παγωμένος ώμος προκύπτει πέντε φορές συχνότερα στους διαβητικούς. Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν ακόμη και όσοι πάσχουν από  θυρεοειδίτιδα, καρδιαγγειακή νόσο και νόσο του Parkinson.

Οι ασθενείς με συμφυτική θυλακίτιδα βιώνουν συμπτώματα που κατηγοριοποιούνται σε τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο αφορά στο πάγωμα του ώμου, είναι ιδιαίτερα επώδυνο και παρουσιάζεται αρχόμενη μείωση του εύρους των κινήσεων προς τα εμπρός και προς τα έξω. Ο πόνος είναι αισθητός, είτε σε κατάσταση ηρεμίας, είτε όταν ο ώμος βρίσκεται σε χρήση με οποιαδήποτε κίνηση και σταδιακά επιδεινούμενος με το πέρασμα της ημέρας. Αποτέλεσμα είναι ο περιορισμός της χρήσης του χεριού.

Το δεύτερο στάδιο ονομάζεται «παγωμένο» διότι ο ώμος, που δεν πονά πια τόσο πολύ, γίνεται ακόμα πιο σκληρός οπότε το εύρος κίνησής του μειώνεται περαιτέρω, και ως εκ τούτου και η ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης, π.χ. βούρτσισμα μαλλιών. Στο τελευταίο στάδιο ο ώμος αρχίζει και ξεπαγώνει, το  εύρος της κίνησης βελτιώνεται, αλλά ο πόνος παραμένει. Το 1ο στάδιο μπορεί να διαρκέσει από 6 έως 9 μήνες, το δεύτερο επιπλέον 4 έως 6 μήνες και το 3ο από 6 μήνες έως και 2 χρόνια.  

Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Πάντος, στην πλειονότητα των ασθενών τα συμπτώματα βελτιώνονται χωρίς ιατρικές παρεμβάσεις. Ο χρόνος και η φυσικοθεραπεία επιδρούν θετικά. Ο θεράπων ιατρός συστήνει απλές ασκήσεις που οι ασθενείς μπορούν να ξεκινήσουν αμέσως, για την αποφυγή περαιτέρω απώλειας της λειτουργικότητας του ώμου. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και η εκτέλεση διατάσεων. Στο τρίτο στάδιο, θετική επίδραση έχουν οι ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του στροφικού πετάλου του ώμου. Για την αντιμετώπιση πόνου και της φλεγμονής οι ασθενείς μπορούν να λάβουν αναλγητικά ή/και αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Βραχυπρόθεσμη ανακούφιση μπορούν να προσφέρουν και οι ενέσεις κορτικοστεροειδών, ιδιαίτερα  κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι η χορήγησή τους στα αρχικά στάδια βοηθά στην επίσπευση της ανάρρωσης.

Στους μη επεμβατικούς τρόπους αντιμετώπισης του πόνου περιλαμβάνεται και η Διαδερμική Ηλεκτρική Διέγερση Νεύρων (TENS), μέσω παροχής μικρών ηλεκτρικών παλμών στον ώμο. Η χειρουργική επέμβαση με την αρθροσκόπηση του ώμου, μπορεί να αποφασιστεί όταν οι συντηρητικές μέθοδοι έχουν αποτύχει να αυξήσουν την κινητικότητα της άρθρωσης. Αυτό γίνεται συνήθως κατά το τρίτο στάδιο, όταν ο ώμος είναι μηχανικά ακινητοποιημένος και ολοκληρωτικά δύσκαμπτος, ο ασθενής δηλαδή διανύει την τελευταία φάση της νόσου. Ο χρόνος ανάπαυσης μετά από χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση του παγωμένου ώμου κυμαίνεται από 2 έως 6 εβδομάδες. «Χωρίς θεραπεία, η δυνατότητα κίνησης του ώμου επανέρχεται σταδιακά, όμως η κανονική, πλήρους εμβέλειας κίνηση του ώμου ενδεχομένως να μην επιτευχθεί ποτέ ξανά», προειδοποιεί ο Δρ. Παναγιώτης Πάντος.