Παγκοσμίως πάνω από 300.000 γυναίκες ετησίως πεθαίνουν κατά τον τοκετό ή λόγω επιπλοκών που οφείλονται στην εγκυμοσύνη
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, παγκοσμίως πάνω από 300.000 γυναίκες ετησίως πεθαίνουν κατά τον τοκετό ή λόγω επιπλοκών που οφείλονται στην εγκυμοσύνη. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 830 γυναίκες που πεθαίνουν κάθε ημέρα - μία κάθε 2 λεπτά. Η πλειοψηφία των θανάτων προέρχεται από καταστάσεις που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν οι γυναίκες λάμβαναν σωστή ιατρική περίθαλψη καθ 'όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους και κατά τον τοκετό. Η σοβαρή αιμορραγία και οι λοιμώξεις μετά τον τοκετό είναι οι μεγαλύτεροι «δολοφόνοι» αλλά και η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι δυστοκίες και οι μη ασφαλείς αμβλώσεις συνεισφέρουν πολύ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των θανάτων συμβαίνει στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα ακριβή ποσοστά μητρικής θνησιμότητας απαιτούν συλλογή λεπτομερών δεδομένων κάτι που συχνά δεν είναι δεν είναι δυνατό σε αυτές τις χώρες, οπότε ο αριθμός τους είναι πιθανόν να υποεκτιμάται. Περίπου τα δύο τρίτα όλων των θανάτων συμβαίνουν στην υποσαχάρια Αφρική. Μόνο στη Νιγηρία και την Ινδία έχουμε το ένα τρίτο όλων των θανάτων. Η μητρική θνησιμότητα στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου ανέρχεται σε 436 θανάτους για κάθε 100.000 γεννήσεις, έχοντας μεγάλη απόσταση από τον αντίστοιχο αριθμό - μόλις 12 - στις πλούσιες χώρες. Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν ότι το 2015 (το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν στοιχεία) η Σιέρα Λεόνε είχε τον υψηλότερο λόγο μητρικής θνησιμότητας στον κόσμο, με 1.360 θανάτους για κάθε 100.000 γεννήσεις - αν και παρουσίασαν μείωση κατά 50% από το 1990.
Η φτώχεια, οι ανισότητες και ο σεξισμός είναι οι ρίζες του προβλήματος. Η πλειοψηφία των γυναικών πεθαίνει στις φτωχότερες αγροτικές περιοχές, εκεί που οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης είναι συχνά ανεπαρκείς και δύσκολα προσβάσιμες και υπάρχει σοβαρή έλλειψη εκπαιδευμένου ιατρικού προσωπικού. Χωρίς βοήθεια, οι γυναίκες αναγκάζονται να γεννούν μόνες τους ή πρέπει να βασίζονται σε συγγενείς βάζοντας τη ζωή τους σε σοβαρό κίνδυνο εάν προκύψουν επιπλοκές. Οι γυναίκες αυτές ζουν πολλά χιλιόμετρα μακριά από κάποιο κέντρο υγείας και δεν έχουν τα χρήματα να πληρώσουν για να φτάσουν εκεί. Το Ινστιτούτο Guttmacher εκτιμά ότι μόνο οι μισές γυναίκες στην Αφρική θα γεννήσουν σε κέντρο υγείας, σε σύγκριση με πάνω από το 90% στη Λατινική Αμερική. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι γυναίκες στις φτωχότερες χώρες είναι απίθανο να πραγματοποιησουν τα 8 προληπτικά ραντεβού που συνιστά ο ΠΟΥ για τον εντοπισμό προβλημάτων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν δυσκολίες στον τοκετό. Το Ινστιτούτο υπολογίζει ότι εάν όλες οι γυναίκες είχαν το επίπεδο φροντίδας που πρότεινε ο ΠΟΥ, οι θάνατοι θα μειωθούν κατά περισσότερο από 60%, σε περίπου 112.000 ετησίως.
Εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο δεν μπορούν να αποφασίσουν μόνες τους αν θέλουν να παντρευτούν ή να έχουν παιδιά. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, περίπου 214 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια ηλικίας 15-49 ετών ενώ δεν επιθυμούν να μείνουν έγκυες δεν χρησιμοποιούν κάποια μορφή αντισύλληψης επειδή δεν έχουν πρόσβαση ή επειδή δεν θέλουν οι σύντροφοί τους. Αρκετές χώρες βάζουν πολλά εμπόδια στις εκτρώσεις και αυτό σημαίνει ότι πολλές γυναίκες προσφεύγουν σε μη ασφαλείς και παράνομες αμβλώσεις. Ο Παγκόσμιος Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζει ότι έως και 13% των μητρικών θανάτων κάθε χρόνο είναι αποτέλεσμα μη ασφαλών αμβλώσεων.
Τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα όσο πιο πίσω πάμε στο χρόνο. Το 1990 εκτιμάται ότι πέθαναν 532.000 γυναίκες, οπότε σημειώθηκε μείωση κατά 44% στη διάρκεια μόνο μιας γενιάς. Παρόλο που η μείωση είναι αναμφισβήτητη δεν ανταποκρίνεται στις μεγάλες παγκόσμιες δεσμεύσεις. Κατά την πρώτη παγκόσμια διάσκεψη για τις γυναίκες που έγινε στο Μεξικό το 1975 στο επίκεντρο ήταν ο μεγάλος αριθμός των μητρικών θανάτων και οι δράσεις που έπρεπε να γίνουν για να μειωθούν. Το 1994, 179 κυβερνήσεις στη διεθνή διάσκεψη για τον πληθυσμό και την ανάπτυξη στο Κάιρο έλαβαν κοινή δέσμευση ότι μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα θα μειώσουν στο μισό τον αριθμό των μητρικών θανάτων που καταγράφηκαν το 1990 και, στη συνέχεια, θα μειώσουν κατά το ήμισυ το ποσοστό μέχρι το 2015. Αυτό δεν συνέβη.
Όταν υπάρχει υψηλό ποσοστό θνησιμότητας, σχετικά απλές παρεμβάσεις - η ευαισθητοποίηση των γυναικών σχετικά με τη σημασία της αναζήτησης ιατρικής φροντίδας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού και η εκπαίδευση των εργαζομένων στην υγειονομική περίθαλψη φέρνει γρήγορα αποτελέσματα. Αλλά όταν θέλεις να μειώσεις περαιτέρω τον αριθμό αυτό απαιτεί μεγαλύτερη πολιτική βούληση και περισσότερα χρήματα. Όταν φτάσεις στο επίπεδο των 200 θανάτων για κάθε 100.000 γεννήσεις χρειάζονται πολλές και δύσκολες παρεμβάσεις που πρέπει να εφαρμοστούν στο σύστημα υγείας για να το μειώσεις. Αυτές αφορούν το αρμόδιο προσωπικό, τις εγκαταστάσεις (που να μπορούν να κάνουν μεταγγίσεις αίματος), τη δυνατότητα για καισαρικές τομές. Αυτά απαιτούν μακροπρόθεσμες και πολύπλοκες επενδύσεις στο σύστημα υγείας.
Το 2001, τα κράτη μέλη του ΟΗΕ συμφώνησαν τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας. Σε αυτούς είχε περιληφθεί η έκκληση για μείωση του αριθμού των μητρικών θανάτων κατά τρία τέταρτα έως το 2015. Ενώ έγιναν μεγάλες προσπάθειες, αυτό δεν επετεύχθη στις χώρες με το μεγαλύτερο πρόβλημα και ήταν ο στόχος που έκανε με την πιο αργή πρόοδο. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, μεταξύ 1990 και 2005, τα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας μειώθηκαν κατά μέσο όρο 2,3% ετησίως - πολύ χαμηλότερα από το 5,5% που χρειάζονταν για την επίτευξη των στόχων. Και σήμερα η πτώση φαίνεται να έχει σταματήσει. Μετά τη μη επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας, η μείωση της μητρικής θνησιμότητας μπήκε στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης που υπέγραψαν τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ το 2015. Οι νέοι παγκόσμιοι στόχοι δεσμεύουν τις χώρες να μειώσουν τους θανάτους σε λιγότερους από 70 για κάθε 100.000 γεννήσεις. Φιλόδοξος αλλά ίσως αυτός ο ψηλός πήχης να ενεργοποιήσει τη σημαντική πρόοδο που χρειάζεται.
Η ύπαρξή είναι σημαντική καθώς προστατεύει τα όργανα αλλά και επειδή λειτουργεί ως ενδοκρινές όργανο. Τι γίνεται όμως σε περιπτώσεις που τα επίπεδά του είναι ιδιαίτερα αυξημένα;
12°
