Πρόσθιος χιαστός: Είναι η κόπωση αιτία τραυματισμού;

Αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού των πρόσθιων χιαστών συνδέσμων διατρέχουν οι νεαροί αθλητές που νοιώθουν κόπωση. Σύμφωνα με την πρώτη μελέτη που ασχολήθηκε με τις άμεσες επιπτώσεις της κόπωσης στον κίνδυνο τραυματισμού των εφήβων, περισσότερες πιθανότητες τραυματισμού έχουν τα κορίτσια  και όσοι είναι άνω των 15 ετών.

Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Βασίλειος  Σακελλαρίου, Χειρουργός Ορθοπαιδικός, επικεφαλής του Τμήματος Επανορθωτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ισχίου - Γόνατος της Osteon Orthopedic & Spine Clinic, οι χιαστοί σύνδεσμοι βρίσκονται στο εσωτερικό της άρθρωσης του γόνατος και διασταυρώνονται μεταξύ τους, σχηματίζοντας ένα Χ. Ο ρόλος τους είναι η σταθεροποίηση της άρθρωσης, ο έλεγχος της πρόσθιας/οπίσθιας κίνησης και ενός μέρους της στροφικής κίνησης. Ο πρόσθιος χιαστός είναι ο βασικότερος στροφικός σταθεροποιητής του γόνατος και είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε τραυματισμούς. Οι συχνότεροι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτούς είναι περιβαλλοντικοί, ανατομικοί και ορμονολογικοί. Επίσης, κάποιο ρόλο φαίνεται να παίζουν ακόμη και οι διατροφικές συνήθειες, ο ύπνος και το στρες. Όσον αφορά δε ειδικά στους αθλητές, στον τραυματισμό του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου μπορεί να οδηγήσει η ανεπαρκής προθέρμανση, η κακή αποκατάσταση παλαιότερων τραυματισμών, η μυϊκή ανισορροπία εκτεινόντων και καμπτήρων μυών πέριξ του γόνατος, αλλά και η υπερβολική προπόνηση. Η αρχική ένδειξη σοβαρού τραυματισμού του είναι ο χαρακτηριστικός θόρυβος που γίνεται αντιληπτός κατά τη ρήξη του, ο οποίος συνδυάζεται με πόνο, οίδημα και δυσκολία φόρτισης του τραυματισμένου ποδιού.

«Από τότε που αυξήθηκε η δημοτικότητα των εφηβικών αθλητικών ομάδων, έχει παρατηρηθεί άνοδος των ποσοστών των τραυματισμών σε αυτές τις ηλικίες. Για κάποιους, μάλιστα, οι τραυματισμοί αυτοί μπορεί να συνεπάγονται την οριστική παύση μιας πολλά υποσχόμενης αθλητικής καριέρας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, σχεδόν ένας στους 60 έφηβους αθλητές θα υποστεί αυτόν τον τραυματισμό κατά τη διάρκεια της αθλητικής του σταδιοδρομίας. Υψηλό είναι δε το ποσοστό των νεαρών αθλητών που θα επιχειρήσουν την αποκατάστασή του, προκειμένου να επανέλθουν στις αθλητικές δραστηριότητές τους. Ωστόσο, μπορεί να απαιτηθούν από 8 έως 12 μήνες εντατικών προσπαθειών πριν επιστρέψουν στην ενεργό δράση», επισημαίνει ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου. «Τα κορίτσια αντιμετωπίζουν πέντε έως οχτώ φορές μεγαλύτερες πιθανότητες τραυματισμού του πρόσθιου χιαστού από ό,τι τα αγόρια. Σε μια προσπάθεια κατανόησης της αιτίας έχουν διεξαχθεί πολλές μελέτες, οι οποίες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι γι’ αυτό ευθύνονται οι διαφοροποιήσεις στη δύναμη, την εμβιομηχανική της προσγείωσης, τα επίπεδα ορμονών και τα προγράμματα εκπαίδευσης», προσθέτει.

Θέλοντας να εμβαθύνουν περισσότερο στις αιτίες που οδηγούν σε τραυματισμό των πρόσθιων χιαστών και να ερευνήσουν εάν η κόπωση αποτελεί άλλον έναν παράγοντα κινδύνου, επιστήμονες μελέτησαν αθλητές του στίβου, του μπάσκετ, του βόλεϊ και του ποδοσφαίρου, μέσης ηλικίας 15,4 ετών. Από τα ευρήματα, τα οποία παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Αμερικανικής Ορθοπαιδικής Εταιρείας για την Αθλητιατρική  (American Orthopaedic Society for Sports Medicine), διαπιστώθηκε ότι το 44,7% των συμμετεχόντων στη μελέτη διέτρεχε αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού μετά από αερόβιες δραστηριότητες υψηλής έντασης. Επιπλέον, το 68% των ατόμων που μελετήθηκαν θεωρήθηκε ότι είχαν μέτριο ή υψηλό κίνδυνο τραυματισμού μετά από αερόβια δραστηριότητα. Ο κίνδυνος τραυματισμού συνδέθηκε με το επίπεδο της κόπωσης, με το φύλο αλλά και την ηλικία, καθώς διαπιστώθηκε ότι αφενός οι αθλήτριες ανεξαρτήτου ηλικίας και αφετέρου οι αθλητές/τριες άνω των 15 ετών είχαν τις περισσότερες πιθανότητες να τραυματιστούν.

«Η κατ’ εξακολούθηση άσκηση πίεσης στο σώμα μέσω της σωματικής δραστηριότητας, έχει ως αποτέλεσμα την μακροπρόθεσμη μείωση της αποδοτικής ικανότητας. Εάν ένα άτομο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της προπόνησης, ή μιας οποιασδήποτε δραστηριότητας, η κόπωση αυξάνεται, η εμβιομηχανική μεταβάλλεται κι αυξάνεται έτσι ο κίνδυνος τραυματισμού. Παλαιότερη μελέτη έχει δείξει ότι η κόπωση που αντιμετωπίζουν οι αθλητές δεν περιορίζεται στους ίδιους τους μύες, αλλά  επηρεάζει ταυτόχρονα και το κεντρικό νευρικό σύστημα, περιορίζοντας την ικανότητα του εγκεφάλου να ελέγχει την κίνηση», διευκρινίζει ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου.

Δυστυχώς, λίγοι γνωρίζουν εκ των προτέρων τους τρόπους αποφυγής αυτού του τραυματισμού ή την ορθή  αποκατάστασή του. Οι συστάσεις πρόληψης περιλαμβάνουν την εφαρμογή ενός προγράμματος προπόνησης που υποδεικνύουν οι προπονητές ή οι φυσικοθεραπευτές. Ένα τέτοιο πρόγραμμα συνήθως περιλαμβάνει ασκήσεις που ενισχύουν τους μυς των ποδιών, των γοφών, της λεκάνης και της κοιλιάς. Υπάρχουν, επίσης, τεχνικές για τη σωστή προσγείωση μετά από άλματα και τεχνικές για τη σωστή εκτέλεση συγκεκριμένων κινήσεων που οδηγούν συχνά σε τραυματισμό, όπως είναι η περιστροφή ή η απότομη αλλαγή κατεύθυνσης.

«Εάν παρόλα τα προληπτικά μέτρα προκύψει ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, η οποία θα διαπιστωθεί κατόπιν ενδελεχούς ελέγχου (κλινικού και απεικονιστικού) προτού αναπτυχθεί οίδημα ή αφότου αυτό υποχωρήσει, οι νεαροί τραυματίες θα πρέπει να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Ο χειρουργός προχωρά σε συνδεσμοπλαστική, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση ενός μοσχεύματος που λαμβάνεται από κάποιο άλλο σημείο του γόνατος και τοποθετείται στην ανατομική θέση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου που έχει υποστεί τη ρήξη. Η επέμβαση αυτή έχει πολλά πλεονεκτήματα μεταξύ των οποίων η μικρότερη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης και παραμονής στην κλινική, η ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου και η ταχύτερη αποκατάσταση του ασθενούς και επιστροφή στις δραστηριότητές του», εξηγεί περαιτέρω ο Δρ. Βασίλειος Σακελλαρίου.

Σημαντικό ρόλο στην ταχεία επάνοδο του αθλητή έχει και η εντατική  φυσικοθεραπεία, η οποία βοηθά στη σταδιακή ανάκτηση του εύρους κίνησης και την ενδυνάμωση του γόνατος.