Γυναικείου τύπου αλωπεκία: πώς αντιμετωπίζεται;

Έντονη λέπτυνση και αραίωση των μαλλιών στην κορυφή του κεφαλιού τους και στη βρεγματική περιοχή (πάνω από το μέτωπο) αντιμετωπίζουν περισσότερες από δυο στις δέκα γυναίκες. Οι αλλαγές αυτές είναι χαρακτηριστικές της γυναικείου τύπου αλωπεκίας (female pattern hair loss - FPHL). Η αλωπεκία αυτή είναι μία μορφή τριχόπτωσης η οποία μοιάζει με την ανδρογενετική αλωπεκία που οδηγεί τους άνδρες στη φαλάκρα, αλλά υπάρχουν και κάποιες διαφορές με αυτήν.

Όπως εξηγεί ο κ. Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική), η γυναικείου τύπου αλωπεκία αρχικά εκδηλώνεται με αυξανόμενη απώλεια των μαλλιών. Αργότερα, όμως, το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η μείωση της πυκνότητας των μαλλιών και η λέπτυνσή τους. Αυτό έχει ως συνέπεια μείωση του όγκου τους, ενώ όταν η γυναίκα χτενίζεται αρχίζει να βλέπει το δέρμα του κεφαλιού της.

Ωστόσο, «σε αντίθεση με την ανδρικού τύπου αλωπεκία, η γυναικείου τύπου αλωπεκία συνήθως δεν προκαλεί φαλάκρα στους κροτάφους, γύρω από το μέτωπο ή/και στην κορυφή και στο πίσω μέρος του κρανίου», λέει. «Γι’ αυτό τον λόγο, οι γυναίκες που παρατηρούν τα προαναφερθέντα συμπτώματα πρέπει να ελέγχονται από δερματολόγο ιατρό, ούτως ώστε να αποκλεισθούν άλλες μορφές αλωπεκίας, όπως η γυροειδής ή η ουλωτική».

Οι διαφορές της ανδρικού τύπου και της γυναικείου τύπου αλωπεκίας δεν τελειώνουν εδώ. Ουσιώδης διαφορά υπάρχει σε πολλές περιπτώσεις και στους υποκείμενους βιολογικούς μηχανισμούς και τα αίτια της αλωπεκίας.

Η ανδρογενετική αλωπεκία στον άνδρα είναι ένα πολυπαραγοντικό, κληρονομούμενο νόσημα. Οι κύριοι παράγοντες, όμως, που ευθύνονται για την εμφάνισή της είναι τα ανδρογόνα (δηλαδή οι ορμόνες του ανδρικού φύλου) και η κληρονομικότητα.

Στις γυναίκες, επίσης υπάρχει κληρονομικότητα (από τη μητέρα ή/και τον πατέρα), αλλά σημαντικό ρόλο παίζουν και ορμονικά αίτια. Και αυτό, διότι η γυναικείου τύπου αλωπεκία εκδηλώνεται συνήθως την εποχή της εμμηνόπαυσης (συνήθως μετά τα 45-50 έτη).

«Μελέτες έχουν δείξει ότι η αιτία της αλωπεκίας στην εμμηνόπαυση είναι σχεδόν πάντοτε η απώλεια της ορμονικής ισορροπίας», λέει ο κ. Μιχελάκης. «Κατά την εμμηνόπαυση μειώνεται δραστικά η παραγωγή των ορμονών του γυναικείου φύλου (οιστρογόνα και προγεστερόνη). Οι ορμόνες αυτές βοηθούν τα μαλλιά να αναπτύσσονται ταχύτερα και να παραμένουν για περισσότερο καιρό στο κεφάλι. Όταν τα επίπεδά τους μειωθούν, τα μαλλιά αναπτύσσονται πιο αργά και γίνονται πολύ πιο λεπτά».

Επιπλέον, η μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων και της προγεστερόνης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής των ανδρογόνων, που φυσιολογικά παράγει σε μικρές ποσότητες ο γυναικείος οργανισμός. «Τα ανδρογόνα συρρικνώνουν τους θυλάκους των τριχών, με συνέπεια την απώλεια των μαλλιών που είναι συνηθισμένη στα αρχικά στάδια της γυναικείου τύπου αλωπεκίας. Ταυτοχρόνως, όμως, τα ανδρογόνα μπορεί να  αυξήσουν το “χνούδι” στο δέρμα του προσώπου και την τριχοφυΐα σε ορισμένα τμήματά του, όπως το πηγούνι», προσθέτει.

Εκτός από τις ορμονικές διακυμάνσεις, άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην γυναικείου τύπου αλωπεκία της εμμηνόπαυσης είναι το στρες, η έλλειψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών και ορισμένες παθήσεις (π.χ. του θυρεοειδούς).

«Αυτά δεν τα βλέπουμε στην ανδρικού τύπου ανδρογενετική αλωπεκία και γι’ αυτό καθιερώθηκε διεθνώς ο όρος female pattern hair loss, σε μία προσπάθεια να διαχωριστεί η γυναικείου τύπου αλωπεκία από την ανδρικού», συνεχίζει ο κ. Μιχελάκης.

Η θεραπεία

Για τις γυναίκες που έχουν αυτή την αραίωση και τη λέπτυνση των μαλλιών τους, το μεγάλο ερώτημα είναι τι μπορούν να κάνουν για να αποφύγουν τα χειρότερα.

«Η γυναικείου τύπου αλωπεκία είναι μία προοδευτικά εξελισσόμενη κατάσταση», απαντά ο κ. Μιχελάκης. «Τα κακά νέα είναι πως όταν την αντιλαμβάνονται οι γυναίκες, έχουν ήδη χάσει πάνω από το 15% του όγκου των μαλλιών τους. Τα καλά νέα είναι πως ακόμα κι έτσι, υπάρχουν θεραπείες που μπορεί να εμποδίσουν την περαιτέρω επιδείνωση και να τις βοηθήσουν να ανακτήσουν - τουλάχιστον εν μέρει - τα μαλλιά τους».

Το πρώτο βήμα της θεραπείας είναι η σωστή διάγνωση. «Είναι σημαντικό να κάνουμε διαγνωστικές εξετάσεις για να αποκλείσουμε άλλες πιθανές αιτίες της αλωπεκίας, όπως οι διαταραχές του θυρεοειδούς, οι ορμονικές παθήσεις, η αναιμία, ίσως η ανεπάρκεια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία», τονίζει ο κ. Μιχελάκης.

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία και μπορεί να είναι τοπική, συστηματική ή/και επεμβατική. Η τοπική και η συστηματική θεραπεία γίνονται με ειδικά φάρμακα, ανάλογα την αιτία. Μπορεί να έχουν ως στόχο τον περιορισμό της παραγωγής των ανδρογόνων και την δράση τους στους θυλάκους των τριχών. Έτσι, ως τοπική θεραπεία μπορεί να χορηγηθούν διαλύματα με αντιανδρογόνα, με οιστραδιόλη (γυναικεία ορμόνη) και κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη), σε ειδικές περιπτώσεις. Συνήθως χορηγούνται  διαλύματα που περιέχουν την ουσία μινοξιδίλη. Η μινοξιδίλη είναι το κλασικό φάρμακο που χορηγείται και για την ανδρικού τύπου αλωπεκία.

Ως συστηματική αγωγή μπορεί να χορηγηθούν αντισυλληπτικά, κορτικοειδή και ειδικά φάρμακα (π.χ. σπιρονολακτόνη, φλουταμίδη, φιναστερίδη), σίγουρα σε επιλεγμένες περιπτώσεις και κάτω από ιατρική παρακολούθηση. Στις επεμβατικές θεραπείες συμπεριλαμβάνονται η μεταφύτευση μαλλιών και η μεσοθεραπεία.

«Οι φαρμακευτικές θεραπείες χρειάζονται το λιγότερο 3-4 ή ακόμα και 6 μήνες έως ότου δείξουν τα αποτελέσματά τους, επομένως οι γυναίκες πρέπει να κάνουν υπομονή», τονίζει ο κ. Μιχελάκης. «Επιπλέον, αν διακόψουν τη λήψη τους, η αλωπεκία μπορεί να υποτροπιάσει». Επειδή, τέλος, η λέπτυνση των μαλλιών έχει σχετισθεί και με ανεπάρκειες διάφορων θρεπτικών συστατικών, η γυναίκα καλό είναι να εξασφαλίζει επαρκή πρόσληψη βιοτίνης, κυστεΐνης, φολικού οξέος, ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, ωμέγα-6 λιπαρών οξέων, καθώς και βιταμίνης D3.

Ωστόσο  καλό είναι να συμβουλευθεί πρώτα τον δερματολόγο ιατρό, ο οποίος θα επιλέξει την κατάλληλη αγωγή, ανάλογα με την περίπτωση.