Πώς τα γονίδια καθορίζουν το «βιολογικό ρολόι»

Αν ανήκεις σε εκείνη την κατηγορία ανθρώπων που δεν αντέχουν το πρωινό ξύπνημα, η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στα γονίδια, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύεται σήμερα στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Communication.

Μάλιστα, καταγράφονται περισσότερα από 350 γονίδια, τα οποία μπορεί να επηρεάζουν το «βιολογικό ρολόι».

«Η μελέτη μας επιβεβαιώνει ότι το αν είναι κανείς πρωινός ή βραδινός τύπος καθορίζεται, τουλάχιστον εν μέρει, από γενετικούς παράγοντες», εξήγησε ένας εκ των συγγραφέων του άρθρου, ο Μάικλ Γουίντον του Πανεπιστημίου του Έξετερ.

Η μελέτη αυτή δεν «απενοχοποιεί» μόνο όσους ξυπνούν αργά αλλά αποκαλύπτει και περισσότερες λεπτομέρειες για «τους μηχανισμούς που διέπουν το βιολογικό ρολόι των ανθρώπων», πρόσθεσε.

Το «ρολόι» αυτό καθορίζει τις βασικές λειτουργίες του σώματος, από τον ύπνο μέχρι το ανοσοποιητικό σύστημα, τη θερμοκρασία, ή το αίσθημα της πείνας.

Και πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ της απορρύθμισής του και διαφόρων ασθενειών, από τις καρδιοπάθειες μέχρι τον διαβήτη ή το Αλτζχάιμερ.

Για τη μελέτη αυτή, ο Γουίντον και οι συνεργάτες του ανέλυσαν τα δεδομένα DNA περίπου 700.000 ανθρώπων, από βάσεις δεδομένων (UK Biobank και 23andMe) και συνέκριναν τα γονίδια των ανθρώπων που δήλωναν ότι είναι «πρωινοί» τύποι με τα «νυχτοπούλια».

Αποτέλεσμα: εντόπισαν 327 νέα σημεία στα χρωμοσώματα (locus) που επηρεάζουν τον χρονότυπο, δηλαδή αν κάποιος κοιμάται νωρίς ή αργά. Μέχρι σήμερα γνώριζαν μόνο 24 γονίδια.

Τα γονίδια αυτά επηρεάζουν την ώρα που ξυπνά κανείς αλλά δεν έχουν καμία επίπτωση στην ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου.

Οι ερευνητές είπαν επίσης ότι παρατήρησαν κάποια συσχέτιση μεταξύ των γονιδίων που καθορίζουν ότι κάποιος θα ξυπνά αργά με τον κίνδυνο εμφάνισης σχιζοφρένειας ή κατάθλιψης. Τόνισαν όμως ότι χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω μελέτες.

Το να είναι κανείς πρωινός τύπος θα μπορούσε επίσης να είναι συνώνυμο της ευζωίας. Αλλά η μελέτη δεν λύνει το μυστήριο: αυτό συμβαίνει εξαιτίας γενετικών παραγόντων ή επειδή ο τρόπος ζωής των ανθρώπων είναι προσαρμοσμένος σε εκείνους που ξυπνούν νωρίς. Και φυσικά, τα γονίδια δεν είναι οι μοναδικοί «ένοχοι» για τα «δύσκολα» ξυπνήματα: η διατροφή, η έκθεση σε τεχνητό φως, η εργασία και οι διάφορες δραστηριότητες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.