Η πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών Μαρία Τσιάκα μιλάει στην A.V.

Πολύ υποτιμημένες, και από το ελληνικό κράτος και από την ελληνική κοινωνία είναι οι διατροφικές διαταραχές, παρά το γεγονός ότι η χώρα μας κάνει… «διεθνή πρωταθλητισμό» στην παχυσαρκία!

Για την ως άνω φαινομενική αντίφαση μιλάει σήμερα στην A.V. η πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών Μαρία Τσιάκα.

---

Κυρία Τσιάκα, έχουμε τα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά, μάλλον είμαστε στη δεύτερη θέση στην κατάταξη των χωρών με τους περισσότερους παχύσαρκους πολίτες, αμέσως μετά τις ΗΠΑ, και, όμως, δεν υπάρχει κανένα επίσημο εθνικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Που οφείλεται αυτή η αντίφαση, νομίζετε;

Είναι αλήθεια ότι με βάση τη τελευταία έρευνα του oecd.org  είμαστε η τρίτη χώρα στην κατάταξη με 21.5 % υπέρβαρους εφήβους  αλλά 22η σε κατάταξη στο γενικό πληθυσμό και όχι δεύτερη. Δεύτερο είναι το Μεξικό. Παρόλα αυτά έχετε δίκαιο ότι δεν εφαρμόζεται επαρκώς το σχέδιο δράσης στην Ελλάδα. Δυστυχώς δεν πρόκειται για αντίφαση αλλά για συνηθισμένη τακτική του ελληνικού κράτους. Υπάρχει μια υποτίμηση του προβλήματος.  Παράλληλα,  η έλλειψη κονδυλίων και περικοπών εξαιτίας των μνημονίων δεν επιτρέπουν την ουσιαστική παρέμβαση. Ενώ η επισιτιστική  κρίση συνδέεται άμεσα  με την αύξηση των ποσοστών της παχυσαρκίας.

Μην ξεχνάμε ότι η ιστορία κάνει πάντα κύκλους. Η παιδική παχυσαρκία εκτινάχτηκε σε ποσοστά αμέσως μετά το κραχ της Αμερικής το 1929, όπου η μεσαία τάξη είχε πληγεί ανεπανόρθωτα. Η Αμερική είχε γνωρίσει την ευρωστία αλλά και τα οφέλη της βιομηχανικής επανάστασης από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Εκείνη, λοιπόν, την περίοδο παρατηρήθηκε μία πρωτοφανής αύξηση στην παιδική παχυσαρκία, καθώς οι γονείς αδυνατούσαν να προσφέρουν άλλου είδους υλικά αγαθά, όπως παιχνίδια, ρούχα κ.λ.π. Έτσι, η μεγάλη φτώχεια οδήγησε την οικογένεια στην αποκλειστική κατανάλωση αμυλούχων τροφών, όπως μακαρόνια, πατάτες και ρύζι και σε ιδιαίτερες στιγμές γλυκίσματα, π.χ. σοκολάτες. Το αποτέλεσμα είναι παρόμοιο και τώρα, κυρίως στην Ελλάδα της κρίσης, τα γεύματα των ταχυφαγείων είναι πολύ οικονομικά και η αγορά τροφών πλούσια σε λιπαρά. Οπότε το πρόβλημα εντείνεται ραγδαία!

Από την άλλη το σχέδιο δράσης δεν ακολουθεί πλέον το ανάλογο των ΗΠΑ , το οποίο χρειάστηκε να επανασχεδιαστεί  επειδή συγκεκριμένες τακτικές και παρεμβάσεις πυροδότησαν επιπλέον την έξαρση των διατροφικών διαταραχών,  με αποτέλεσμα αυτή την στιγμή 30.000.000 Αμερικανοί να νοσούν από διατροφικές διαταραχές.

Οπότε όπως καταλαβαίνετε το εθνικό σχέδιο δράσης  είναι ήδη ετεροχρονισμένο με βάση τις νέες παρεμβάσεις και τους τρόπους αντιμετώπισης ,λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι το θέμα της παχυσαρκίας είναι πρωτίστως βιολογικό με πολλές ψυχολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις.

Έχω την αίσθηση ότι το δημόσιο σύστημα Υγείας της χώρας μας αντιμετωπίζει, όπως και όσο τις αντιμετωπίζει,  τις διατροφικές διαταραχές μέσω θεραπειών για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Γιατί δεν υπάρχει χώρος στο ΕΣΥ για την αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών;

Δυστυχώς στην Ελλάδα το θέμα των διατροφικών διαταραχών είναι ακόμα πιο υποτιμημένο από εκείνο της παχυσαρκίας . Το ΕΣΥ είναι υπό κατάρρευση και ενώ υπάρχει αναγκαιότητα για τουλάχιστον 4 εξειδικευμένες μονάδες εσωτερικής νοσηλείας των 10 κλινών αλλά και κέντρων ημέρας όπου οι ασθενείς θα παραμένουν καθημερνά μέχρι το απόγευμα και θα γυρίζουν σπίτι τους το βράδυ, δυστυχώς η Ελλάδα είναι ο παρίας της Ευρώπης .Αυτή την στιγμή τα δεδομένα έχουν ως εξής: 3 κλίνες στο Αιγινήτειο , 3 κλίνες στο Αττικό (γενικές ψυχιατρικές κλινικές ), η παιδοψυχιατρική μονάδα στο Παίδων και η ανενεργή έτοιμη μονάδα του Σισμανογλείου 6 κλινών , που δεν ανοίγει εδώ και 5 χρόνια λόγω της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού, παρόλο που οι υποδομές είναι έτοιμες. Επίσης οι λίστες αναμονής είναι πολύμηνες . Το βασικότερο πρόβλημα  είναι η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και κονδυλίων για τη σύσταση μιας εξειδικευμένης μονάδας στο ΕΣΥ αλλά και η γενικότερη ευαισθητοποίηση του ελληνικού κοινού στις ΔΔ. Δυστυχώς στην αντιμετώπιση των ΔΔ είμαστε 35 χρόνια πίσω από τους Άγγλους και τους Αμερικανούς!

Το κέντρο σας αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και δράσεις στον αντίποδα του δημοσίου φορέα;

Σαφώς! To Ελληνικό Κέντρο  Διατροφικών Διαταραχών είναι το μοναδικό ιδιωτικό εξειδικευμένο κέντρο στην ελληνική επικράτεια με έμφαση σε καινοτομικές θεραπευτικές παρεμβάσεις και  πάντα σε συνεργασία με εξειδικευμένες μονάδες του εξωτερικού. Ταυτόχρονα κάθε χρόνο παρουσιάζουμε έρευνες και τις παρεμβάσεις μας σε διεθνή συνέδρια διατροφικών διαταραχών, δηλαδή έχουμε μια ενεργή συμμετοχή στην επιστημονική κοινότητα. Όμως δεν περιοριζόμαστε μόνο σ’ αυτές τις δράσεις .Τα δυο τελευταία χρόνια διοργανώνουμε την Παγκόσμια Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης Διατροφικών Διαταραχών στη Αθήνα. Να ενημερώσουμε τους αναγνώστες ότι η Παγκόσμια εβδομάδα ευαισθητοποίησης για τις διατροφικές διαταραχές Αθήνα 2018 υπό την αιγίδα του διεθνή οργανισμού FEAST  θα πραγματοποιηθεί στο Ζάππειο Μέγαρο στις 3-4 Μαρτίου (17.00-22.00) και θα είναι δωρεάν για το κοινό. Η διημερίδα θα είναι αποκλειστικά αφιερωμένη στην οικογένεια, δίδοντας ταυτόχρονα βήμα σε γονείς και ασθενείς να μοιραστούν τη μάχη τους με την νόσο με το κοινό. Ο στόχος είναι να ενημερώσουμε τον κόσμο για  τη βιολογική διάσταση της νόσου καθώς και για τη σημαντικότητα των υποστηρικτών, σε συνεργασία με την θεραπευτική ομάδα. Επίσημη καλεσμένη θα είναι η Laura Collins ιδρύτρια του διεθνή οργανισμού FEAST (feast-ed.org) γονιών που τα παιδιά τους νοσούν από διατροφικές διαταραχές.

Είναι τελικά απαραίτητη η συνεργασία πολλών ιατρικών ειδικοτήτων προκειμένου να αντιμετωπισθεί ένας ασθενής με διατροφικές διαταραχές ή πρόκειται για κάτι πιο απλό;

Η νόσος για να αντιμετωπιστεί επαρκώς προϋποθέτει την εξειδικευμένη θεραπευτική ομάδα, η οποία αποτελείται από ψυχολόγο, ψυχίατρο , διαιτολόγο, οικογενειακό θεραπευτή , παθολόγο και άλλους επαγγελματίες υγείας. Επίσης, στην ευρύτερη θεραπευτική ομάδα εντάσσονται η οικογένεια και οι φίλοι του ατόμου που πάσχει από ΔΔ. Ένας ειδικός μόνος του δεν αρκεί!

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της μεθοδολογίας την οποία ακολουθούν οι ειδικοί στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, στην αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών, σε σχέση με την μεθοδολογία η οποία επικρατεί στη χώρα μας;

Η διαφορά είναι τεράστια στην προσέγγιση της νόσου. Εδώ λειτουργούμε από έξω προς τα μέσα και όχι αντίστροφα. Τι εννοώ: Ότι αγνοούμε κάτι που στην Αμερική και όχι μόνο είναι ήδη γνωστό. Ότι η νόσος είναι γενετική, βιολογική με ψυχολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις και όχι το αντίθετο. Οι Αμερικανοί μαζί κάποιους Άγγλους  επιστήμονες κατάφεραν τα τελευταία χρόνια, μέσω απεικονίσεων του εγκέφαλου σε άτομα που νοσούν από ανορεξία, να χαρτογραφήσουν 8 περιοχές του εγκέφαλου  που πλήττονται εξαιτίας του υποσιτισμού, οι οποίες επηρεάζουν τη στάση και συμπεριφορά των ασθενών.
Έχει αποδειχθεί πλέον ότι η βιοχημεία του εγκέφαλου επηρεάζεται σημαντικά από τον υποσιτισμό και στην ανορεξία αλλά και τη βουλιμία, οδηγώντας σε ανισορροπία ολόκληρα τμήματά του. Βρέθηκε, για παράδειγμα, ότι  το πάνω μέρος του βρίσκεται σε υπερδιέγερση και το κάτω υπολειτουργεί ή-σε ορισμένες περιπτώσεις- είναι ακόμη και απενεργοποιημένο. Μπορείτε να  φανταστείτε τη λειτουργία του εγκέφαλου του ατόμου που νοσεί σαν ένα διώροφο σπίτι που το ισόγειο είναι 50 τετραγωνικά και ο πρώτος 200! Την ίδια στιγμή, οι νευρώνες λόγω έλλειψης γλυκόζης, σεροτονίνης και ντοπαμίνης δεν μεταδίδουν επαρκώς τα μηνύματα προς τον εγκέφαλο. Με λίγα λόγια, το σύστημα βραχυκυκλώνει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην φτάνει το μήνυμα της πείνας , του κορεσμού, της γεύσης και του πόνου στο εγκέφαλο! Πώς, λοιπόν, περιμένουμε ο ασθενής να είναι λειτουργικός και να μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος του την νόσο;
Η εφαρμογή νέων παρεμβάσεων βασισμένων στην νευροβιολογία του εγκεφάλου αλλά και στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ασθενών αποσκοπεί στην άμεση αποκατάσταση ,δίνοντας πρωτίστως έμφαση στην κατανάλωση της τροφής . Πρόκειται για θεραπευτικά προγράμματα που δίνουν ελπίδα σε πολλούς ασθενείς και τις οικογένειες τους. Πρόσφατα εκπαιδεύτηκα σε μια από αυτές στο Οχάιο των ΗΠΑ και το κέντρο μας ήδη αρχίζει και την εφαρμόζει. Πρόκειται για τον επαναπρογραμματισμό του εγκεφάλου με συγκεκριμένα πρωτόκολλα θεραπείας, με την άμεση εμπλοκή της οικογένειας και του ασθενούς.

Η Ευρώπη σε ποιο σημείο βρίσκεται στο σχετικό θεραπευτικό συνεχές;

Η Ευρώπη και κυρίως η Αγγλία  εξελίσσεται συνεχώς δίνοντας μεγάλη έμφαση στην θεραπευτική σίτιση ή θεραπευτικό γεύμα,  δηλαδή στη  θεραπεία στην πράξη και όχι απλά  με συζήτηση. Έτσι και αλλιώς ο εγκέφαλος αλλάζει τις εγγραφές του μόνο μέσω της εφαρμογής στην πράξη, καθώς ο φόβος και η νευροβιολογία του εγκεφάλου επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την συμπεριφορά και τις σκέψεις του ασθενούς. Ο εγκέφαλος επαναφέρεται σταδιακά μόνο μέσω της σίτισης, αφού η τροφή είναι το μοναδικό φάρμακο. Αυτό ακριβώς πρεσβεύουμε και εμείς στο κέντρο μας.

Απαιτείται η παρακολούθηση από ειδικό στις διατροφικές διαταραχές, κατά τη γνώμη σας, ή από ένα δίδυμο ειδικού στις διατροφικές διαταραχές και ψυχιάτρου για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης νόσου;

Όπως ανέφερα και πιο πάνω η ομάδα πρέπει να αποτελείται από πολλές ειδικότητες λόγω της πολυπλοκότητας της νόσου σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο. Μην ξεχνάμε ότι οι ΔΔ είναι πιο θανατηφόρα νόσος, ξεπερνώντας τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Οπότε πρέπει να είμαστε ιδιαιτέρως  προσεκτικοί εμείς οι ειδικοί και να μην αψηφούμε τους κίνδυνους που έχει μια ΔΔ.

Τελικά, κυρία Τσιάκα, ενώ έχουμε επιδημιολογικά στοιχεία για πλείστες όσες νόσους στη χώρα μας, γιατί δεν έχουμε τέτοια στοιχεία για τον επιπολασμό των διατροφικών  διαταραχών;

Δεν έχουμε γενικότερα επιδημιολογικές έρευνες γιατί οι πόροι είναι ελάχιστοι αλλά και η κρατική θέληση ισχνή .Είναι λυπηρό να μην έχουμε εικόνα για το μέγεθος της νόσου, αλλά δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτό θα αλλάξει μόνο όταν ειδικοί , οικογένειες και ασθενείς συστρατευθούν στο να ασκήσουν πίεση στην εκάστοτε κυβέρνηση να αντιμετωπίσει με υπευθυνότητα το πρόβλημα των ΔΔ στην χώρα μας.