Η εντερική σαλμονέλα αφάνισε τους Αζτέκους

Η εξάπλωση μιας -έως τώρα άγνωστης αιτιολογίας- επιδημίας που αφάνισε το 80% των Ατζτέκων του Μεξικού, οφειλόταν πιθανότατα σε εντερική σαλμονέλα.

Αυτό είναι το συμπέρασμα δύο νέων επιστημονικών μελετών, που έρχονται να ρίξουν νέο φως σε ένα περιστατικό που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του «νέου κόσμου».

Στην περίπτωση των Αζτέκων του Μεξικού, εκτιμάται ότι μέσα σε πέντε χρόνια, μεταξύ 1545-1550, περίπου 15 εκατομμύρια άνθρωποι (το 80% των κατοίκων) πέθαναν από μια τρομερή επιδημία που στην τοπική γλώσσα είχε ονομασθεί «κοκολίζτλι» (σημαίνει μάστιγα ή λοιμός). Οι άνθρωποι είχαν υψηλό πυρετό, πονοκεφάλους και αιμορραγία από τα μάτια, το στόμα και τη μύτη, πεθαίνοντας μέσα σε τρεις έως τέσσερις μέρες.

Επρόκειτο για τη δεύτερη, αλλά φονικότερη, από τις τρεις σοβαρότερες επιδημίες που έπληξαν το Μεξικό μετά την άφιξη των Ευρωπαίων. Είχε προηγηθεί πριν από δύο δεκαετίες το ξέσπασμα μιας επιδημίας ευλογιάς που σκότωσε πέντε έως οκτώ εκατομμύρια Αζτέκους, ενώ ακολούθησε το 1576-78 μια δεύτερη επιδημία που οδήγησε στο θάνατο τον μισό από τον εναπομείναντα πληθυσμό.

Έκτοτε, οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν ποιος παθογόνος μικροοργανισμός ήταν ο ένοχος για μια από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία, που προσεγγίζει εκείνη της πανούκλας της μεσαιωνικής Ευρώπης. Αυτή τη φορά, ίσως οι επιστήμονες έχουν την απάντηση, καθώς πιστεύουν ότι επρόκειτο για ένα «εντερικό πυρετό» παρόμοιο με τον τυφοειδή.

Ερευνητές, με επικεφαλής την Άσιλντ Βάγκενε του Πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν της Γερμανίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Ecology and Evolution», σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, ανέλυσαν δείγματα DNA από 29 σκελετούς που είχαν πεθάνει από τη μυστηριώδη νόσο «κοκολίζτλι» και είχαν ταφεί σε κοινό νεκροταφείο.

Η γενετική ανάλυση αποκάλυψε ίχνη μόνο ενός παθογόνου μικροοργανισμού, του βακτηρίου της εντερικής σαλμονέλας(Salmonella enterica), που, μεταξύ άλλων, μπορεί να προκαλέσει τυφοειδή πυρετό. Η σαλμονέλα μεταδίδεται μέσω μολυσμένης τροφής ή νερού και μπορεί να ταξίδεψε στο Μεξικό μέσω των ζώων που έφεραν οι ισπανοί κατακτητές με τα πλοία τους. Η εντερική σαλμονέλα ήταν παρούσα ήδη στη μεσαιωνική Ευρώπη.

Αν και δεν βρήκαν άλλο μικρόβιο στους νεκρούς Αζτέκους, οι Γερμανοί επιστήμονες δεν αποκλείουν τελείως είτε να μη μπόρεσαν να ανιχνεύσουν κάτι άλλο που υπήρχε, είτε να πρόκειται για ένα τελείως άγνωστο στους επιστήμονες μικρόβιο.