Angio-OCT

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μία πάθηση που αφορά την κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού, με την οποία βλέπουμε συγκριτικά καλύτερα, εξηγεί ο Ιωάννης Δατσέρης MD, PhD, FEBO Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Αντιπρόεδρος Εταιρίας Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς.

Ιωάννης Δατσέρης

▶ Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας έχει 2 μορφές. Η πιο ελαφρά είναι η ξηρά μορφή που συνήθως έχει ήπια συμπτωματολογία με διαταραχές στην όραση που τις ονομάζουμε μεταμορφοψίες. Αντίθετα, η πιο σοβαρή και με τη χειρότερη πρόγνωση είναι η εξιδρωματική ή υγρή μορφή που έχει σαν κατάληξη την απώλεια της κεντρικής όρασης στο 90% των ασθενών άνω των 50 ετών. Η υγρή μορφή χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία μίας παθολογικής νεοαγγειακής μεμβράνης που καταλήγει σε αιμορραγία και ανάπτυξη στο τελικό στάδιο ινώδους ιστού που έχει σαν αποτέλεσμα την κατάργηση της κεντρικής όρασης. 

Αιτιολογία της πάθησης δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί, έχουν ταυτοποιηθεί γονίδια και υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες όπως η υπέρταση, η υπερχοληστερολαιμία, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και το κάπνισμα.

OCT-αγγειογραφία

▶ To 2014 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μία καινούργια απεικονιστική-διαγνωστική μέθοδος που καλείται OCT-αγγειογραφία. Η OCT-αγγειογραφία δίνει τη δυνατότητα να μελετηθούν τα αγγεία του οπίσθιου ημιμορίου του ματιού (του αμφιβληστροειδούς και του χοριοειδούς  χιτώνα) βασιζόμενη στην Οπτική Τομογραφία Συνοχής (μία εξέταση που έγινε διαθέσιμη στους οφθαλμίατρους το 1996). 

▶ Πρόκειται για μία μη επεμβατική μέθοδο, που δεν χρειάζεται τοποθέτηση φλεβοκαθετήρα, εφόσον δεν γίνεται καμία ενδοφλέβια έγχυση χρωστικής ουσίας, επισημαίνει ο Δρ Ιωάννης Δατσέρης. 

Η  OCT-αγγειογραφία εκμεταλλευόμενη τη δημιουργούμενη αντίθεση από την αιματική ροή (κίνηση των ερυθρών αιμορσφαιρίων-motion constrast) παρέχει  εντυπωσιακές, υψηλής ανάλυσης εικόνες μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Μάλιστα, επειδή η αρχή λειτουργίας της OCT-αγγειογραφίας βασίζεται στη λήψη πολλών εικόνων με Spectral Domain - OCT, παρέχονται οι εικόνες με μεγάλη ταχύτητα και υψηλή ανάλυση χωρίς να ταλαιπωρηθεί ο ασθενής. Στην καλή ποιότητα των εικόνων έρχεται να προστεθεί το λογισμικό που κάνει ανίχνευση των μικροκινήσεων του ματιού (eye tracking system) και διορθώνει τυχόν σφάλματα από αυτές. 

Διαγνωστικές δυνατότητες της OCT-αγγειογραφίας

▶ Ένα ερώτημα που δημιουργείται είναι το αν η OCT-αγγειογραφία ήρθε για να αντικαταστήσει τις εδώ και χρόνια χρησιμοποιούμενες φλουοροαγγειογραφία και αγγειογραφία με ινδοκυανίνη και ποιες διαγνωστικές δυνατότητες μας παρέχει πέρα από τις ήδη υπάρχουσες εξεταστικές μεθόδους. Καταρχάς το ότι δεν χρειάζεται ενδοφλέβια έγχυση χρωστικής μάς παρέχει τη δυνατότητα να την πραγματοποιήσουμε σε ανθρώπους με ιστορικό αλλεργιών, σε νεφροπαθείς, σε εγκυμονούσες γυναίκες χωρίς το φόβο εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών. Σε μια OCT-αγγειογραφία δεν υφίστανται έννοιες όπως διαρροή, λίμναση ή staining, εφόσον αυτές αφορούν τη χρωστική που εγχέεται μέσα στο αγγειακό δίκτυο στην κλασική αγγειογραφία. Επομένως επιτρέπεται στον οφθαλμίατρο η ακριβής εντόπιση αλλά και ο υπολογισμός του μεγέθους μίας βλάβης και δίνεται η δυνατότητα καταγραφής δομών ή βλαβών που στην κλασική αγγειογραφία «καλύπτονται» λόγω επιπροβολής αγγείων, αιμορραγιών και εξιδρωμάτων ή δεν έχουν σαφή όρια λόγω της διαρροής της χρωστικής, τονίζει ο Δρ Ιωάννης Δατσέρης.

▶ Ένα ακόμα σαφές πλεονέκτημα της OCT-αγγειογραφίας είναι ότι παρέχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης καταγραφής αμφιβληστροειδικών και χοριοεδικών αγγείων, που μέχρι πρότινος απαιτούσε την πραγματοποίηση δύο διαφορετικών και χρονοβόρων εξετάσεων (φλουοροαγγειογραφία και αγγειογραφία με ινδοκυανίνη). 

▶ Από την πρώτη επαφή με την OCT-αγγειογραφία, καθίσταται σαφές ότι έχει σημαντική θέση στη διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας υγρού τύπου και τις χοριοειδικές νεοαγγειώσεις, εφόσον επιτρέπει καταγραφή των παθολογικών νεοαγγείων, δείχνοντας το πραγματικό τους μέγεθος και την ανταπόκρισή τους στις θεραπευτικές παρεμβάσεις ταυτόχρονα με την ποσότητα του υπάρχοντος υγρού (εξιδρωματικό στοιχείο). Αυτή η δυνατότητα μπορεί να τροποποιήσει στο μέλλον τα θεραπευτικά σχήματα.

Θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας

▶ Ως προς τη θεραπεία της πάθησης πρέπει να αναφέρουμε ότι ενώ πριν μερικά χρόνια υπήρχε αδυναμία αντιμετώπισης, σήμερα βρισκόμαστε σχεδόν σε δίλημμα ποια απ’ όλες τις θεραπείες να επιλέξουμε. Το τελευταία χρόνια είχαμε σημαντικές εξελίξεις στη θεραπεία της πάθησης με την είσοδο στη φαρέτρα μας των αντιαγγειογενετικών ουσιών (αντι-VEGF).

Η θεραπεία με τους αντι-VEGF γίνεται με έγχυση του φαρμάκου εντός της υαλοειδικής κοιλότητας του οφθαλμού ανά τακτά χρονικά διαστήματα (4 εβδομάδες). Η καθημερινή κλινική πράξη δείχνει σημαντικά αποτελέσματα από τη χρήση αυτής της θεραπευτικής μεθόδου. Έχουμε μέχρι και 90% σταθεροποίηση, ενώ έχουν καταγραφεί περιπτώσεις σημαντικής βελτίωσης σε ποσοστό 30%. Πρέπει να τονιστεί ότι έχει μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση αντιμετώπιση προκειμένου να έχουμε τα καλά αυτά αποτελέσματα που αναφέραμε.

Αυτή την περίοδο υπάρχουν και νέα φάρμακα που βρίσκονται στο στάδιο της μελέτης με πολύ ελπιδοφόρα αποτελέσματα καθώς επίσης και συνδυασμοί φαρμάκων που ίσως αποτελέσουν τη θεραπευτική τακτική του αύριο.