Ένα ξεχωριστό ταξίδι στα μυστικά της φαρμακευτικής ιστορίας έχουν την ευκαιρία να κάνουν οι Θεσσαλονικείς και οι επισκέπτες της πόλης μέσα από μια ξενάγηση στο Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο. Έπειτα από επίπονες προσπάθειες πολλών ετών και χάρη στο πείσμα και το μεράκι του φαρμακοποιού Βασίλη Νικόλτσιου και πάντα με τη στήριξη του προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ΦΣΘ) Κυριάκου Θεοδοσιάδη, ο οποίος είχε και την ιδέα της δημιουργίας του Μουσείου, το όνειρο της ανάδειξης της πολύ σημαντικής φαρμακευτικής ιστορίας της χώρας μας πήρε σάρκα και οστά. Μάλιστα είναι το πρώτο και μοναδικό στην Ελλάδα και φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια λειτουργίας.
Μέσα από τουλάχιστον 3.000 αντικείμενα, όπως φαρμακευτικά έπιπλα, βιβλία συνταγών, επιστολόχαρτα φαρμακείων, φιαλίδια με φαρμακευτικές δραστικές ουσίες που χρονολογούνται από το 1900 κι ακόμη παλαιότερα, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στο παρελθόν, τότε που το φαρμακείο αποτελούσε έναν σημαντικό τόπο συνάντησης των ανώτερων αρχών των κωμοπόλεων κι όπου, εκτός από την παρασκευή φαρμάκων, γίνονταν και εξετάσεις αίματος, καρδιάς, ακόμη και ακτινογραφίες.
Το Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο στεγάζεται στο κτίριο όπου βρίσκονται τα νέα γραφεία του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (οδός Εθνικής Αντιστάσεως 173-175, Φοίνικας), είναι ανοιχτό από Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις 8 το πρωί έως τις τρεις μετά το μεσημέρι, και η είσοδος είναι δωρεάν. Σε περίπτωση οργανωμένων ομαδικών επισκέψεων, υπάρχει η δυνατότητα λειτουργίας του και άλλες ημέρες έπειτα από συνεννόηση και με δωρεάν ξενάγηση. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλούν στα τηλέφωνα 2310-471776 και 6944505120.
«Πρόκειται για ένα μουσείο που έγινε με μεράκι και εθελοντική εργασία. Σ’ αυτό εκτίθενται σπάνια αντικείμενα, κατόπιν δωρεάς από πολλές ιδιωτικές συλλογές, ενώ στόχος της προσπάθειάς μας είναι να διασωθεί η κληρονομιά της φαρμακευτικής επιστήμης στην Ελλάδα», τονίζει ο πρόεδρος του ΦΣΘ, Κυριάκος Θεοδοσιάδης, με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τη λειτουργία του μουσείου.
Ταξίδι στο χρόνο
Το πιο παλιό αντικείμενο της συλλογής του μουσείου είναι ένα βιβλίο με τα άπαντα του Διοσκουρίδη, ο οποίος υπήρξε ο διασημότερος φαρμακογνώστης-φαρμακολόγος της αρχαιότητος. Το βιβλίο χρονολογείται από το 1598 και στις 650 σελίδες του, που είναι φτιαγμένες από χειροποίητο χαρτί, ανακαλύπτει κάποιος παλιές συνταγές και πληροφορίες για χιλιάδες φάρμακα.
Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί ένα φαρμακείο πολεμικού πλοίου από το 1800, βιβλία φαρμακευτικής από την εποχή του Όθωνα και χειρόγραφα επιστολόχαρτων από διάφορα φαρμακεία, από την Κωνσταντινούπολη μέχρι την Θεσσαλονίκη, με σπάνιες πληροφορίες που δίνουν και το στίγμα της εκάστοτε εποχής.
Ιστορικής, όμως, αξίας είναι τα επιβλητικά φαρμακευτικά έπιπλα που φιλοξενούνται στο μουσείο. Προέρχονται από το φαρμακείο «Η Έλαφος» του Ζαφειρίου Σφύρα στον Βόλο, το οποίο διέθετε μία περίτεχνη κρυστάλλινη βιτρίνα σχεδιασμένη στο Παρίσι και κατασκευασμένη το 1889 στη Βιέννη. Ξεχωρίζει, επίσης, μία μεγάλη σύνθεση με δρύινες βιτρίνες, κατασκευασμένη στη Βιέννη, με ύψος 4,90 μέτρα και πλάτος 6,40. Μετά από πολλά χρόνια, το φαρμακείο και τα έπιπλα κατέληξαν στον φαρμακοποιό Δημήτρη Πάνου, του οποίου ο γιος, Μιχαήλ, τα δώρισε στο μουσείο.
Με πείσμα και μεράκι
Όπως επισημαίνει ο διευθυντής του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου και του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, συνταγματάρχης ε.α. φαρμακοποιός Βασίλειος Νικόλτσιος, το Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο είναι αποτέλεσμα της δουλειάς πολλών ανθρώπων που εργάστηκαν -και συνεχίζουν να το κάνουν- εθελοντικά.
«Η σκέψη για τη δημιουργία ενός φαρμακευτικού μουσείου στη Θεσσαλονίκη εκφράστηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2001 από τον πρόεδρο του ΦΣΘ, Κυριάκο Θεοδοσιάδη. Μάλιστα, όταν ο κ. Θεοδοσιάδης έλεγε ότι θα κάνει μουσείο, κάποιοι δεν το πίστευαν. Ωστόσο ήταν ο άνθρωπος που έκανε την ιδέα πράξη κι αυτός που με ενθάρρυνε και με πίεζε να προχωρήσω ταχύτατα τις διαδικασίες. Τελικώς, έπειτα από έξι χρόνια προσπαθειών και σκληρής εθελοντικής δουλειάς, το Μουσείο έγινε πραγματικότητα. Χαρακτηριστικό είναι ότι δημιουργήθηκε σε χρόνο-ρεκόρ, καθώς, δύο μήνες μετά το στήσιμό του, έγιναν και τα εγκαίνια στις 6 Οκτωβρίου 2007», τονίζει ο κ. Νικόλτσιος.
Παράλληλα, αναφέρει ότι το τελευταίο δίμηνο είναι σε εξέλιξη η ψηφιακή αποτύπωση όλων των βιβλίων του μουσείου, η ανάρτηση των οποίων θα γίνει στην ιστοσελίδα του μουσείου που υπάρχει στο σάιτ του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (www.fsth.gr). Με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα σε όσους ενδιαφέρονται να μελετήσουν αυτά τα βιβλία.
«Μπορεί κάποιος να προσφέρει κειμήλιο ή κειμήλια με παραχώρηση μακράς διάρκειας, που σημαίνει ότι μπορεί να τα πάρει πίσω όποτε θελήσει, αφού προηγουμένως έχει δώσει τη δυνατότητα σε χιλιάδες επισκέπτες να τα θαυμάσουν», λέει ο κ. Νικόλτσιος.
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει και στη γενική διευθύντρια του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου, καθηγήτρια ΑΠΘ Ευαγγελία Βαρέλλα, η οποία έχει αναλάβει αμισθί τα καθήκοντά της από τον Σεπτέμβριο του 2007. Με το επιστημονικό κύρος και τις διασυνδέσεις της στα φαρμακευτικά μουσεία της Ευρώπης, αλλά και με συνεχείς παρεμβάσεις, παραινέσεις και προτροπές, υποστηρίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις προσπάθειες του Δ.Σ. του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου.
Η ύπαρξή είναι σημαντική καθώς προστατεύει τα όργανα αλλά και επειδή λειτουργεί ως ενδοκρινές όργανο. Τι γίνεται όμως σε περιπτώσεις που τα επίπεδά του είναι ιδιαίτερα αυξημένα;
