Ανοιχτή επιστολή στον Πρωθυπουργό

Αγαπητέ Αλέξη,

Όποιος πολίτης, με την ιδιότητά του ως πολίτης και τίποτα παραπάνω, απευθύνεται δημόσια στον πρωθυπουργό μιας δημοκρατικής χώρας ζητώντας την άμεση παρέμβασή του για κάποιο σοβαρότατο ζήτημα, είναι ή τραγικά αφελής ή ξεδιάνατροπα καιροσκόπος ή αθεράπευτα ναρκισσιστής. Υπάρχουν κι άλλες πιθανότητες βέβαια, αλλά δεν θα τις εξετάσω εδώ.

Ίσως κάποια από τα παραπάνω να ισχύουν και για μένα, μεμονωμένα ή συνδυαστικά.

Ούτε αυτό θα το εξετάσω εδώ.

Άκουσε Αλέξη, και άκουσε προσεκτικά.

Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, ή που εν πάση περιπτώσει σού απευθύνομαι δημόσια, σχεδόν σε κάθε ψυχιατρική κλινική στην Αττική (και εκτός Αττικής) βρίσκονται άνθρωποι δεμένοι πάνω στα κρεβάτια τους. Σαν σκυλιά. Ο νόμος απαγορεύει τη διαρκή αλυσόδεση των σκυλιών και προβλέπει βαριά πρόστιμα μέχρι και φυλάκιση, και πολύ καλά κάνει. Έχουμε όμως ανθρώπους δεμένους για δέκα-δεκαπέντε ημέρες, εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο. Αν είναι τυχεροί, τους πάνε την πάπια να κάνουν την ανάγκη τους και φαγητό και νερό στο κρεβάτι. Αν δεν είναι τυχεροί, κατουριούνται πάνω τους γιατί δεν βρίσκεται κανείς να τους πάει την πάπια.

Πώς το ανέχεσαι αυτό; Πώς; Ή μήπως δεν το ξέρεις; Καλά, κανείς δεν περιμένει ότι θα 'χεις διαβάσει τις εκθέσεις της επιτροπής του Βλάση Τομαρά για μια αθλιότητα και τραγωδία που χρονίζει. Καλά, ο αξιότιμος Βλάσης βγήκε στη σύνταξη. Ο Αντρέας Ξανθός όμως δεν σου το έχει αναφέρει ποτέ; Ο ευγενικός Θωμάς Υφαντής, που κι ο ίδιος είναι Καθηγητής Ψυχιατρικής, δεν έτυχε ποτέ να σου το πει; Ο αξιολογότατος Ευτύχης Φυτράκης δεν σου το ’χει πει; Τα ’χει γράψει, ο άνθρωπος, και γράφει εξαιρετικά και τεκμηριωμένα.

Και μη μου πεις, σε παρακαλώ, για επιτροπές δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών και παρόμοια κουραφέξαλα. Μη μου πεις ότι τα δικαιώματα των ευάλωτων είναι προτεραιότητα για την κυβέρνηση κι ότι δρομολογούνται αλλαγές. Πού ’ν’ το;

Πριν από λίγες εβδομάδες είχαμε την κηλίδα στον Σαρωνικό. Έγινε το γνωστό και πολύ προβλέψιμο πανηγύρι. Ο κάθε πικραμένος άρχισε να ωρύεται υστερικά: Οι παραλίες μας, τα παιδάκια μας με τα κουβαδάκια τους, τα καβουράκια μας, τα ψαράκια μας, οι τουρίστες μας. Ανίκανοι, αδιάφοροι, παραιτηθείτε, ή τουλάχιστον να παραιτηθεί άμεσα ο αρμόδιος υπουργός που αντί να φροντίζει να μη βουλιάζουν τα σαπιοκάραβα, χορεύει ζεϊμπέκικα ή χόρευε τέλος πάντων πριν απο ένα χρόνο. Τέλος πάντων, όλα αυτά ήταν αναμενόμενα.

Οι μηχανισμοί κινήθηκαν όμως, κουτσά, στραβά, έγκαιρα, καθυστερημένα, ψύχραιμα και συντονισμένα, ή μέσα στον πανικό και κάπως χαοτικά, όπως και να ’χει, πάντως κινήθηκαν. Ήρθαν οι δύτες. Στεγανοποιήθηκε το πλοίο. Ήρθαν τα συνεργεία, τοποθετήθηκαν τα πλωτά φράγματα και άρχισε η επιχείρηση καθαρισμού η οποία και συνεχίζεται. Τα ορατά σημάδια σιγά-σιγά εξαφανίζονται. Τα αόρατα παραμένουν και η επιχείρηση συνεχίζεται. Οι αποτιμήσεις και εκτιμήσεις της οικολογικής ζημιάς είναι σε εξέλιξη. Αποζημιώσεις και λοιπά έπονται.

Δεν υποτιμώ καθόλου το οικολογικό ζήτημα. Με την άθλια κηλίδα όμως της μηχανικής καθήλωσης που καταστρέφει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ρυπαίνει τις ψυχές όλων μας, κι έχει κατακαθίσει για τα καλά μέσα στον κοινωνικό ιστό, τι γίνεται; Γιατί δεν έχουν κινηθεί οι μηχανισμοί άμεσα να τη μαζέψουν; Να αρχίσουν την απορρύπανση. Να σταλούν άμεσα «συνεργεία» σε κάθε ψυχιατρική κλινική να ελέγξουν τι γίνεται και να κινηθούν οι μηχανισμοί για ποινικές και πειθαρχικές διώξεις.

Και μη μου επαναλάβεις αυτά που λένε κάποιοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Μα δεν υπάρχει αρκετό προσωπικό, διαμαρτύρονται ορισμένοι διευθυντές ψυχιατρικών κλινικών και προϊστάμενοι νοσηλευτές. Τι να κάνουμε; Δεν μας αρέσει κι εμάς, αλλά είναι για την προστασία των ασθενών. Τι να κάνουμε όταν φτάνουν διεγερμένοι στον θάλαμο; Τι να κάνουμε κι εμείς, πρέπει κάπως να τους κουλαντρίσουμε. Ας μας έδινε το κράτος πιο πολύ προσωπικό να 'χουμε στις βάρδιες και δεν θα αναγκαζόμασταν να δένουμε τους ασθενείς σαν σκυλιά. Ας υπήρχαν επαρκείς κοινοτικές δομές και κοινοτικές υπηρεσίες διαχείρισης κρίσεων για να μην αναγκαζόμασταν εμείς να δένουμε. Δεν φταίμε εμείς. Το σύστημα φταίει.

Ξεδιάντροπες δικαιολογίες μιας άθλιας ψυχιατρικής συντεχνίας. In the abstract conception of universal wrong, all concrete responsibility vanishes, έλεγε ένας φιλόσοφος. Δεν το μεταφράζω. Διαβάζεις Αγγλικά. Ανάλαβε εσύ τις ευθύνες σου.

Ο Pinel απελευθέρωσε τους ασθενείς από τις αλυσίδες το 1793, οι αδελφοί Tuke το 1792 στο York τα κατάφεραν μια χαρά χωρίς αλυσίδες. Εμείς γιατί δένουμε τους φουκαράδες με λουρίδες (ιμάντες τούς λέμε, ακούγεται καλύτερα); Δεν είναι όλοι έτσι, βέβαια. Να 'μαστε ξεκάθαροι. Υπάρχουν κι αυτοί που αρνούνται γενναία και πεισματικά, και με ρίσκο να βρεθούν εκτός δουλειάς, να εμπλακούν σε αυτή την αθλιότητα.

Θα μου πεις, τι μπορώ να κάνω εγώ; Αφού δεν μου λέει τίποτα και ο καθ’ ύλην αρμόδιος, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, ο Δημήτρης Πλουμπίδης, εγώ τι να κάνω; Έχεις και εσύ τα δίκια σου. Ο καθόλα αξιαγάπητος και αξιοσέβαστος Δημήτρης έδωσε μια συνέντευξη στην Αυγή πριν από δυο χρόνια (17 Νοεμβρίου 2015) για τα βασανιστήρια και τον ψυχικό τραυματισμό και τα είπε ωραία για τα βασανιστήρια στη χούντα, τον ψυχικό τραυματισμό αυτών που υπόκεινται βασανιστήρια, και συγκινηθήκαμε όλοι, αλλά για τον βαθύ ψυχικό τραυματισμό των ασθενών που δένονται χειροπόδαρα καθημερινά στα κρεβάτια των ψυχιατρικών κλινικών, τσιμουδιά.

Άκουσε, Αλέξη. Ναι, το θέμα είναι πολύπλοκο. Ναι, μηχανικές καθηλώσεις σε ψυχιατρικά ασθενείς γίνονται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική, όχι μόνο στην Ελλάδα. Αυτό δεν είναι όμως δικαιολογία για την αθλιότητα, τον εξευτελισμό και τον ψυχικό τραυματισμό που υπόκεινται καθημερινά συμπολίτες μας εδώ στις κλινικές μας.

Καμία δικαιολογία. Καμία ανοχή. Σε καλώ δημόσια να δεσμευτείς σήμερα να βάλεις ένα τέλος σε αυτή την αθλιότητα. Δεν θα σου πω εγώ πώς θα το κάνεις. Αυτό είναι δική σου δουλειά. Κανένα μνημόνιο, καμία πίεση από το ΔΝΤ, τίποτα δεν δικαιολογεί την εγκληματική απραξία της πολιτείας.

Κάν’ το λοιπόν τώρα, όχι αύριο, όχι σε τρεις μήνες, όχι σε ένα φανταστικό μέλλον. Τώρα.

Σ’ ευχαριστώ.