Όταν ήμουν μαθητής έπαιζα ποδόσφαιρο. Ποιος μαθητής δεν έπαιζε, θα πείτε. Αλλά εγώ έπαιζα πολύ παραπάνω από το συνηθισμένο. Στην προτελευταία τάξη, θυμάμαι, μετά τα μαθήματα, πήγαινα στο γήπεδο του σχολείου, είχαμε ωραίο γήπεδο, κι έπαιζα κάθε μέρα, ένα δίωρο με απόφοιτους και παιδιά από το οικοτροφείο. Κάτι η εφηβεία, κάτι το καθημερινό ξεθέωμα, από τότε, για να αναπληρώσω την ενέργεια, έμαθα να τρώω απίστευτες ποσότητες φαγητού. Ο καθηγητής αγγλικών που μας επέβλεπε στην τραπεζαρία, είχε τόσο εντυπωσιαστεί που μια μέρα, στο τρίτο συμπλήρωμα που ζήτησα, δεν άντεξε και μου είπε έκπληκτος «you eat like a horse».
Το ποδόσφαιρο, εκείνα τα χρόνια, ήταν μέρος της ζωής μου. Όταν έπαιζα ήμουν ευτυχισμένος. Δεν θυμάμαι να είχα πει ποτέ βαριέμαι, είτε έβρεχε, είτε χιόνιζε, είτε είχε καύσωνα. Δεν λογάριαζα τίποτα. Μια φορά, σε ένα διάλειμμα, είχα παίξει με τέτοιο πάθος μέσα στη λάσπη που η καθηγήτρια με έστειλε σπίτι να αλλάξω ρούχα. Ακόμα θυμάμαι την ντροπή όταν με σήκωσε να μου κάνει παρατήρηση. Και βέβαια μέσα στο γήπεδο είχα την πιο παράλογη αυτοπεποίθηση. Ένιωθα πως αν με κάποιο τρόπο με άφηναν ξαφνικά στη σέντρα ενός ματς Παναθηναϊκού- Ολυμπιακού, απλώς θα έπαιζα, χωρίς καθόλου τρακ. Όχι ότι νόμιζα πως ήμουν τόσο καλός βέβαια. Απλώς δεν φοβόμουν καμία πρόκληση. Δεν ήμουν και κακός πάντως. Ήμουν πολύ γρήγορος, 11΄,7΄΄ στα 100 μέτρα εκείνη την εποχή ήταν καλός χρόνος και με τόση προπόνηση, είχα πολύ καλή αντοχή. Ήμουν και αρχηγός της ομάδας. Ο αρχηγός έπρεπε να είναι μαθητής της τελευταίας τάξης και έβγαινε με ψηφοφορία. Ήμουν ωστόσο ιδιαίτερα υπερήφανος επειδή είχα γίνει αρχηγός, έστω για ένα παιχνίδι και πιο μικρός- έλειπε ο αρχηγός και ο προπονητής έδωσε σε μένα το περιβραχιόνιο παρ’ ότι υπήρχαν μεγαλύτεροι στην ομάδα. Τέτοιες λεπτομέρειες τις θυμάμαι ακόμα. Μαζί και με τα γκολ που είχα βάλει ιδίως στα παιχνίδια με άλλα σχολεία. Όχι όλα τα γκολ πια. Για πολλά χρόνια ωστόσο νομίζω ότι μπορούσα να ανακαλέσω με λεπτομέρειες, κάθε παιχνίδι, κάθε ωραία φάση και κάθε γκολ.
Το ποδόσφαιρο το έκοψα απότομα. Πανεπιστήμιο, φοιτητικοί σύλλογοι, πολιτική, τσιγάρο, με παρέσυραν. Όταν μετά από χρόνια πήγα να ξαναπαίξω ένιωσα πολύ άσχημα. Θυμόμουν την μπάλα σαν μέρος του σώματός μου και ξαφνικά είχε γίνει κάτι ξένο. Δεν ξαναχάρηκα το ποδόσφαιρο, στην πραγματικότητα το απώθησα: αν δεν μπορείς να το κάνεις καλά δεν το κάνεις καθόλου. Μέσα μου όμως είχα διατηρήσει την ταυτότητα του αθλητή κι ήταν αυτό, νομίζω, ένας από τους βασικούς λόγους που με έσπρωξαν και στο τρέξιμο. Όταν άρχισα να ασχολούμαι λίγο πιο σοβαρά με τους δρόμους, αυτές οι αναμνήσεις απέκτησαν διαφορετικό νόημα. Όταν έπαιζα μπάλα νέος το έκανα μόνο και μόνο επειδή το χαιρόμουν. Και σήμερα το τρέξιμο το χαίρομαι. Ξέρω πολύ καλά ωστόσο ότι δεν τρέχω μόνο γι’ αυτό. Εντάξει υπάρχουν οι προφανείς λόγοι, υγεία, διατήρηση του βάρους, αντιμετώπιση των επιπτώσεων της καθιστικής ζωής. Αλλά δεν χρειάζεται να τρέχεις μαραθώνιο γι’ αυτά. Ούτε να είσαι 10 ώρες αγκομαχώντας στον Όλυμπο προσπαθώντας να προλάβεις να μη σε κόψουν στις πόρτες! Όχι τα πράγματα είναι σοβαρότερα. Το τρέξιμο, μετά από κάποιο όριο σε απορροφά. Μπλοκάρεις τα πάντα. Προβλήματα, άγχη, οικονομικά, όλα σχεδόν μένουν απέξω. Μια καθημερινή ψυχοθεραπεία με ισχυρότερες δόσεις το Σαββατοκύριακο και ακόμα μεγαλύτερη στους αγώνες. Είναι στιγμές που πιστεύω ότι με βοήθησε καθοριστικά αυτά τα δύσκολα χρόνια. Μια σταθερά έξω από την τρέλα της καθημερινότητας. Όμως ούτε αυτό φτάνει. Η εντύπωσή μου είναι πως όσοι τρέχουν συστηματικά, ενσωματώνουν το τρέξιμο σαν στοιχείο της ταυτότητας τους. Ίσως όχι όλοι αλλά όχι και λίγοι. Δεν χρειάζεται να είναι πρωταθλητές. Είναι η αναμέτρηση με προκλήσεις που βάζουμε εμείς οι ίδιοι, οι οποίες στοιχειοθετούν αυτή την ταυτότητα. Κι αυτό είναι το μαγευτικό: όλα εξαρτώνται από σένα. Είσαι ο διαγωνιζόμενος και ο κριτής του εαυτού σου. Τον υπόλοιπο κόσμο μπορείς να τον αγνοήσεις. Για την ακρίβεια μπορείς να τον αντιμετωπίσεις με όση υπεροψία, όση αδιαφορία ή όση αγάπη θέλεις. Δεν νιώθεις καμία υποχρέωση, κανέναν εσωτερικό καταναγκασμό, κανένα άγχος επιβεβαίωσης. Σε καλύπτει και σε απελευθερώνει το τρέξιμο.
Με αφορμή αυτές τις σκέψεις έπιασα και το νήμα με τα χρόνια της εφηβείας μου. Λέω ότι έπαιζα επειδή το χαιρόμουν. Το ποδόσφαιρο όμως μου έδινε από τότε πολλά περισσότερα. Στην τάξη ήμουν ο μικρότερος. Για την ακρίβεια όλοι μου οι συμμαθητές είχαν γεννηθεί το 1954 και μόνο εγώ είχα γεννηθεί το 1955. Για τρία χρόνια έπαιρνα προσωρινό απολυτήριο και στην Τετάρτη δημοτικού οι γονείς μου με προειδοποίησαν ότι μπορεί να υποχρεωθώ να ξανακάνω την τάξη. Τελικά μια μεταβατική διάταξη μου επέτρεψε να συνεχίσω, για πολύ καιρό ωστόσο ένιωθα ότι συμμετείχα χαριστικά στην τάξη. Παρέμεινα φυσικά ο μικρότερος κι αυτό καταλαβαίνω σήμερα επηρέασε την συμπεριφορά. Ήμουν και ως χαρακτήρας κλειστός και ντροπαλός, αν δεν μου απηύθυναν οι καθηγητές τον λόγο δεν τον ζητούσα. Το ότι ήμουν ο μικρότερος το επέτεινε. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν ότι πρόκειται για κάτι πολύ συνηθισμένο στα παιδιά που πάνε μικρότερα σχολείο. Στο μόνο μέρος που δεν ήμουν καθόλου ντροπαλός ήταν στο γήπεδο. Για την ακρίβεια ήμουν το ακριβώς αντίθετο. Έπαιρνα πρωτοβουλίες, καυγάδιζα, θεωρούσα τον εαυτό μου αρχηγό, δικαίως ή αδίκως. Σε έρευνες που έχουν γίνει υποστηρίζεται ότι οι μικρότεροι μαθητές έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να πάρουν αργότερα θέσεις ευθύνης. Το ότι η δική μου πορεία ήταν τελικά διαφορετική, το αποδίδω σε ένα βαθμό λοιπόν στο ποδόσφαιρο και στον αθλητισμό.
Σαρανταπέντε χρόνια μετά οι συνθήκες βέβαια είναι πολύ διαφορετικές. Μέσα μου όμως πιστεύω ότι όσα μου έδινε τότε το ποδόσφαιρο, ανάλογα μου δίνει σήμερα το τρέξιμο. Πολλοί όταν μας ακούνε να μιλάμε για το πάθος μας δυσκολεύονται να το καταλάβουν. Κάποιοι αντιδρούν και ειρωνικά. Δεν αντιδικώ ποτέ μαζί τους, το αντίθετο, μου αρέσει να κοροϊδεύω κι εγώ τον εαυτό μου. Κατανοώ απολύτως το πώς μας βλέπουν, μπορώ κι εγώ να μας δω έτσι. Μέσα μου όμως είμαι απολύτως βέβαιος γι’ αυτό που αν δεν το έχεις ζήσει ίσως δεν μπορείς ποτέ να το καταλάβεις.
ΥΓ. Η επιστροφή στα προ των διακοπών περιλάμβανε σκαλάκια στην Πάρνηθα το Σάββατο, μαζί με τον Ρόμπερτ, τον μόνο από την ομάδα που ήταν Αθήνα. Το ανέβασμα το κάναμε 5 λεπτά πιο αργά, εξ αιτίας μου βέβαια, αλλά και με τις συνήθεις πολιτικές συζητήσεις. Θέμα μας η τρομοκρατία, ο Ρόμπερτ έλεγε ότι το τελευταίο χτύπημα στη Βαρκελώνη του έφερε στο νου το μυθιστόρημα «Πλατφόρμα» του Μισέλ Ουελμπέκ για το οποίο είχε κατηγορηθεί για εξύβριση του Ισλάμ, είχε αθωωθεί όμως. Στην κορυφή, 200 μόλις μέτρα από το Μοντ Παρνές μας περιμένει μια έκπληξη, δύο μεγάλα ελάφια που μάλλον τρομάζουν από την παρουσία μας.
Μιλώντας με άλλους δρομείς μας λένε ότι τα ελάφια έχουν προσελκύσει και λύκους που έχουν κάνει την εμφάνισή τους στη θέση Μόλα, λίγα χιλιόμετρα από εκεί που βρισκόμαστε. Όσο για αγριογούρουνα, προσθέτουν, έχουν εμφανιστεί και στους πρόποδες, στο τελεφερίκ. Σωστό ή λάθος, σίγουρα η πανίδα επανακάμπτει, φαινόμενο που παρατηρείται από ότι έχω καταλάβει σε όλη την Ελλάδα. Υπάρχουν και καλά νέα.
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
11°
