Κορμιά στον ήλιο

Πριν λίγους μήνες, η Danish Cancer Society κυκλοφόρησε ένα βίντεο στο οποίο ζητούσε με χιουμοριστικό τρόπο από τους Έλληνες να βοηθήσουν τους Δανούς που έρχονται για διακοπές στη χώρα μας να προστατευτούν από τον ήλιο. Το βίντεο έγινε γρήγορα viral και η DCS πέτυχε το στόχο της να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο σχετικά με τα αυξανόμενα ποσοστά καρκίνου του δέρματος στη Δανία. Πόσοι από εσάς προβληματίστηκαν όμως για τα ποσοστά αυτά στην Ελλάδα;

Oι Έλληνες έχουμε την ευτυχία να απολαμβάνουμε τον ήλιο σχεδόν 3.000 ώρες το χρόνο και όχι μόνο μερικές ημέρες στις καλοκαιρινές μας διακοπές. Δεν έχουμε όμως σκεφτεί ότι πρέπει να προστατευόμαστε από αυτόν και όλο το χρόνο και όχι μόνο στην παραλία. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τα περιστατικά μελανώματος έχουν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, ενώ ένας στους τρεις ασθενείς είναι ηλικίας 25 έως 50 ετών. Θέλετε να το κάνω πιο προσωπικό; Πριν 3 χρόνια πέθανε από μελάνωμα η κόρη ενός φίλου του μπαμπά μου, ετών 26. Εδώ, όχι στη Δανία. Ήταν αυτό αρκετό για να με σοκάρει και να μην παραλείπω τη χρήση αντηλιακού καθημερινά; Δυστυχώς, όχι. Άρχισα όμως να προσέχω περισσότερο και να προβληματίζομαι με φαινομενικά αθώα σημάδια ώστε να επισκέπτομαι το δερματολόγο για προληπτικό έλεγχο. Ποια σημάδια πρέπει να σε ανησυχούν;

Μαύρισμα ή έγκαυμα;

Ο ήλιος εκπέµπει τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας (UV): την UVA, την UVB και την UVC. Η UVC απορροφάται στο µεγαλύτερο µέρος της από την ατµόσφαιρα, ενώ η UVB εισδύει στην επιδερµίδα και η UVA στις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος. Όταν η UV του ηλίου είναι έντονη ή/και όταν η έκθεση του δέρµατος σε αυτήν υπερβαίνει τα λίγα λεπτά, ενεργοποιούνται τα µελανοκύτταρα εκκρίνοντας µελανίνη για να προστατεύσει τις βαθύτερες στοιβάδες του δέρµατος. Αποτέλεσμα είναι το πολυπόθητο μαύρισμα. Ωστόσο, ο µηχανισµός αυτός είναι πολύ αποδοτικότερος σε όσους έχουν πιο σκούρο δέρµα, µαλλιά και µάτια. 

Όταν η έκθεση στον ήλιο είναι απότοµη και έντονη, η UV προκαλεί βλάβες στο DNA της επιφανειακής στοιβάδας των δερµατικών κυττάρων με αποτέλεσμα να καιγόμαστε. Ο ανοσοποιητικός μηχανισμός ενεργοποιείται άμεσα αλλά η δράση του κορυφώνεται 24 έως 48 ώρες αργότερα. Τώρα ξέρεις γιατί αισθάνεσαι χειρότερα την επόμενη μέρα. Τα συμπτώματα του καψίματος περιλαμβάνουν κοκκίνισμα, φαγούρα, φουσκάλες, ξεφλούδισμα και τελικά μαύρισμα. Οι βλάβες στο DNA των κερατινοκυττάρων ενεργοποιούν την παραγωγή µελανίνης για να προστατευτείς από την επόµενη έκθεση στον ήλιο. 

Σε κάθε περίπτωση, τα συμπτώματα αυτά σημαίνουν ότι το δέρµα έχει υποστεί σοβαρή βλάβη από τον ήλιο. Δυστυχώς, οι βλάβες αυτές λειτουργούν αθροιστικά, που σημαίνει ότι όσο πιο συχνά καιγόμαστε τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος για εµφάνιση δερµατικού καρκίνου. Η Ελληνική Δερµατολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ) αναφέρει πως ένα ηλιακό έγκαυµα κάθε δύο χρόνια τριπλασιάζει τον κίνδυνο για εµφάνιση κακοήθους µελανώµατος, που είναι η πιο επιθετική µορφή καρκίνου του δέρµατος. Επειδή λοιπόν δεν υπάρχει τρόπος επιδιόρθωσης των µεταλλάξεων στο DNA που προκαλούνται από τον ήλιο, η καλύτερη λύση είναι η πρόληψη.

Ασπίδα προστασίας από τον ήλιο

• Aποφύγετε την ηλιοθεραπεία. Προσπαθήστε η έκθεση στον ήλιο να είναι σταδιακή και να μην υπερβαίνει το συνιστώμενο όριο για τον τύπο δέρματός σας. Όσο πιο λευκό είναι το δέρμα, τόσο μεγαλύτερη προστασία από τον ήλιο χρειάζεται. 
• Χρησιμοποιείτε καθημερινά αντηλιακό με δείκτη προστασίας SPF15, κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου και κατά προτίμηση αδιάβροχο τους καλοκαιρινούς μήνες (για μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στον ιδρώτα και το νερό). Το αντηλιακό πρέπει να εφαρμόζεται 15 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο και να ανανεώνεται κάθε δύο ώρες ή αμέσως μετά το μπάνιο στη θάλασσα.
• Επιλέγετε αντηλιακά με φυσικά φίλτρα αν το δέρμα σας καίγεται εύκολα, αν είστε αλλεργικοί ή αν παίρνετε φάρμακα π.χ. ηρεμιστικά, αντισυλληπτικά, κ.ά. 
• Οι καλύτερες ώρες για μπάνιο είναι μέχρι τις 11 το πρωί και μετά τις 4 το απόγευμα. Αν έχετε πολλές φακίδες ή ελιές, μην εκτίθεστε στον ήλιο τις ώρες 11-4, ακόμα και με αντηλιακό.
• Προστατεύστε τα μάτια σας φορώντας μαύρα γυαλιά ηλίου. Τους καλοκαιρινούς μήνες προτιμήστε καπέλο και ρούχα λευκού χρώματος που αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία.
• Η ηλιακή ακτινοβολία αυξάνει κατά 4% για κάθε 300 μέτρα που ανεβαίνουμε από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ το αντηλιακό είναι απαραίτητο και στα χιονοδρομικά κέντρα. Άλλωστε, η αντανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας από την επιφάνεια της άμμου και του χιονιού είναι μεγάλη και σχεδόν το 90% της ακτινοβολίας επιστρέφει προς εμάς.
• Παρατηρείτε το σώμα σας συχνά. Αν δείτε κάποιο ογκίδιο ή ελιά που εμφανίστηκε ξαφνικά ή κάποια ελιά που άλλαξε σχήμα, χρώμα ή μέγεθος, συμβουλευθείτε αμέσως δερματολόγο.
• Εφαρμόζετε πιο συχνά αντηλιακό στα σημεία που έχετε τατουάζ, καθότι είναι πιο ευαίσθητα.
• Αν στο ιστορικό σας υπάρχει κάποιος συγγενής με καρκίνο του δέρματος, αγοράζετε αντηλιακά κατόπιν συνεννόησης με το δερματολόγο σας.