Πριν από λίγες εβδομάδες ξεφύλλιζα τα αποτελέσματα του αγώνα των 160 χιλιομέτρων το 2016 στο Παρανέστι της Δράμας, αναζητώντας έναν φίλο, όταν το μάτι μου έπεσε στο όνομα του νικητή: Katarzyna Cekoska Anna. Άλλο και τούτο, σκέφτηκα. Γυναίκα νικητής σε έναν τόσο δύσκολο αγώνα; Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι πρόκειται για κάποια σούπερ αθλήτρια από το εξωτερικό, από μια χώρα τέλος πάντων με πολύ μεγαλύτερη παράδοση, που μας έβαλε τα γυαλιά. Από περιέργεια έψαξα στο ίντερνετ και... άλλη έκπληξη. Έπεσα σε ένα βίντεο στο οποίο, αμέσως μετά τον τερματισμό, λέει σε άψογα ελληνικά, απαντώντας στην ερώτηση αν έχει κάποιο μήνυμα για τις γυναίκες: «να τολμούν γιατί μπορούν, γιατί είμαστε δυνατές».
«Πρέπει να της μιλήσω» ήταν η πρώτη μου σκέψη. Μου κέντριζε το ενδιαφέρον η προσωπικότητά της, ένα τέτοιο επίτευγμα φαντάζομαι ότι θέλει σιδερένιο χαρακτήρα. Άλλωστε εκείνο τον καιρό έψαχνα μια υπερ-μαραθωνοδρόμο καθώς είχα διαβάσει ένα άρθρο σύμφωνα με το οποίο οι γυναίκες έχουν πλεονέκτημα έναντι των ανδρών στις (πολύ) μεγάλες αποστάσεις. Το απέδειξε από τις πρώτες −αν όχι η πρώτη− μια Ελληνίδα, η Helene Whitaker-Διαμαντίδη, η οποία κέρδισε το 1992 το «Dragons Back Race», 300 χιλιόμετρα με 16.000 μέτρα ανάβαση! Έχουν ακολουθήσει πολλές άλλες κερδίζοντας πρωτιές και αφήνοντας πίσω γνωστούς αθλητές. Όπως η Pam Reed το 2002 που κέρδισε τον δικό μας Ντιν Καρνέζη σε έναν υπερ-μαραθώνιο που διέσχιζε την Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια.
Επιστροφή στην Κατερίνα, την ψάχνω στο Facebook χωρίς επιτυχία, βλέπω όμως ότι ανήκει στην ομάδα του Κασίμη. Αίτημα βοηθείας στον Δημήτρη, τη γνωρίζει φυσικά. Η Κατερίνα, μου λέει, είναι Πολωνέζα, πολύ καλό παιδί. Εικοσιτέσσερις ώρες αργότερα μιλάμε στο τηλέφωνο. Οι εκπλήξεις συνεχίζονται. Τη ρωτώ κατ' αρχάς πόσο καιρό προπονείται για να καταφέρει να φτάσει σε αυτό το επίπεδο και μου απαντά ότι ξεκίνησε το τρέξιμο πριν 3-4 χρόνια! Η αθλητική ζωή, ωστόσο, ήταν μέρος της ταυτότητάς της. Στο σχολείο έτρεχε στα 1.500 μέτρα και είχε έτσι επαφή με το ταρτάν, ενώ σε όλη της τη ζωή ήταν δραστήρια, ήταν γι' αυτήν τρόπος ζωής το κολύμπι και το ποδήλατο. Παρ' όλα αυτά για 10 χρόνια περίπου, όταν ήταν μικρό το παιδί της, είχε κάνει αποχή «μόνο σωματικά όμως, όχι ψυχικά». Η απάντησή της με εντυπωσιάζει. Χωρίς ποτέ να το έχω εκφράσει, ένιωθα ακριβώς το ίδιο κι εγώ για πολλά χρόνια, διατηρώντας μέσα μου την ταυτότητα του αθλητή. Κι ίσως αυτό να ήταν που μου επέτρεψε να ξαναρχίσω τόσα χρόνια μετά. Σκέφτομαι πόσο σημαντικός είναι ο αθλητισμός στα σχολεία.
Επόμενη ερώτηση τα ελληνικά. Ήρθα εδώ για διακοπές το 2000 και ρίζωσα, μου απαντά. Μου άρεσε η Ελλάδα, ο ήλιος, η θάλασσα, ένιωθα ελεύθερη. Σχετικά με άλλες χώρες, είναι πολύ φιλική και το δρομικό κοινό πολύ ζεστό.
Και το επίτευγμα των 160 χιλιομέτρων; Δεν είναι τόσο τρομερό, μου λέει. Δεν το σχεδίαζα, είχα μπει στους δρόμους και ανέβαζα χιλιόμετρα, είχα πάει και στα 80 χιλιόμετρα στο Ζαγόρι, πίστευα όμως ότι ένας τόσο μεγάλος αγώνας όπως το Παρανέστι θέλει 2-3 χρόνια προετοιμασίας. Με κάλεσαν όμως φίλοι κι έτσι το δοκίμασα. Στα πρώτα 30 χιλιόμετρα ήθελα να τα εγκαταλείψω, έλεγα ότι τόσες ώρες δεν θα αντέξω. Μετά όμως έβαζα στόχο τον επόμενο σταθμό και τα κατάφερα. Τη ρωτάω τι την δυσκόλεψε, μου λέει η ζέστη, για να προσθέσει ότι μετά τα 40-50 χιλιόμετρα το σώμα παραδίδει και αναλαμβάνει η ψυχή για να αντέξεις τόσες ώρες. Η ίδια τερμάτισε σε 24 ώρες και 58 λεπτά.
Συζητάμε λίγο για το αν συμφωνεί ότι οι γυναίκες έχουν πλεονέκτημα στις μεγάλες αποστάσεις. Είμαστε πεισματάρες, μου απαντά, δεν το βάζουμε κάτω. Αντέχουμε στον πόνο και σε ό,τι με αφορά ήμουν καλά προετοιμασμένη.
Τα ίδια επιχειρήματα είχε επαναλάβει και η Whitaker Διαμαντίδη μιλώντας το 2015 σε γυναίκες αθλήτριες που έπαιρναν μέρος στον αγώνα που την έκανε διάσημη. Επεσήμανε μάλιστα ότι οι γυναίκες που μετέχουν σε υπερ-μαραθώνιους έχουν τρεις φορές μεγαλύτερες πιθανότητες από τους άνδρες να τερματίσουν. Έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις σχετικά: Όπως το ότι είναι πιο μικρόσωμες κι αυτό στις μεγάλες αποστάσεις και στις κατηφόρες συνεπάγεται μικρότερη καταπόνηση. Κι ακόμη ότι είναι καλύτερες στο να κρατάνε τον σωστό ρυθμό, αντίθετα από τους άνδρες που ξεκινάνε γρήγορα και καίγονται. Πάντως, ο Ηλίας Ζαχαρόγιαννης (καθηγητής στο Καποδιστριακό και από τους καλύτερους γνώστες των δρόμων), με τον οποίο μίλησα, μου εξηγεί ότι όλα είναι ζήτημα ενέργειας. Οι άνδρες καταναλώνουν 1,5 ως 5,5 γραμμάρια το λεπτό ενώ οι γυναίκες 0,8 ως 4 γραμμάρια. Αυτό σε τέτοιες αποστάσεις είναι προφανές ότι αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα. Ενδεικτικά μού αναφέρει μάλιστα ότι ο Κούρος, με τα υπεράνθρωπα επιτεύγματα, καταναλώνει 1 γραμμάριο.
Επιστρέφω στην Κατερίνα. Τη ρωτώ πώς αντιμετώπισαν οι άνδρες την επιτυχία της. Με χαμόγελα και χειροκρότημα, μου απαντά, ήταν δύσκολο ωστόσο να το χειριστούν, κατά βάθος υπήρχε και μια γλυκιά πίκρα ή ακόμα και απογοήτευση.
Και οι γυναίκες; Θεωρεί τον εαυτό της γυναικείο πρότυπο; Το εισπράττω στην καθημερινότητά μου, λέει. Θα ήθελα να τις παρακινήσω να ξεκινήσουν, μπορούν. Έβλεπα τη χαρά στις γυναίκες νοικοκυρές όταν τερμάτιζα, γιαγιάδες και μικρά κορίτσια μού φώναζαν «καλά τους έκανες, μπράβο σου κορίτσι μου, πήραμε το αίμα μας πίσω». Παρ' όλα αυτά −την διακόπτω− είναι σχετικά λίγες οι γυναίκες που τρέχουν. Είναι θέμα νοοτροπίας, μου απαντά. Κάποιες ντρέπονται, άλλες πάλι κάνουν παιδιά, κλίνονται στο σπίτι, βαραίνουν, περνάνε τις ώρες τους στην τηλεόραση.
Κλείνουμε τη συνέντευξη με την ερώτηση τι σημαίνει γι' αυτήν το τρέξιμο. Ο καλύτερός μου φίλος, αυτός που δεν θα με στεναχωρήσει ποτέ, απαντά. Όταν έχω πρόβλημα τρέχω, όπως άλλοι τρέχουν για την υγεία, γιατί θέλουν να κάνουν δίαιτα, γιατί τσακώθηκαν με τη γυναίκα τους ή γιατί μέσα από το τρέξιμο αποκτούν ταυτότητα. Ο επόμενος στόχος της; Κάνω διάλειμμα, μετά ποιος ξέρει, τα 100 χιλιόμετρα στο Mont Blanc ίσως, μου λέει. Παρότι δεν θα τρέξει, θα έρθει στον μαραθώνιο του Ολύμπου. Συμφωνούμε να τα πούμε εκεί λοιπόν από κοντά.
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
9°
