Τα κουρέλια τραγουδάν ακόμα…

Η πρώτη φορά που είχα νιώσει τι σημαίνει κακή φυσική κατάσταση, ήταν λίγα χρόνια αφότου τελείωσα το σχολείο. Είχα επιστρέψει για τον ετήσιο αγώνα αποφοίτων- τελειόφοιτων με την ψευδή αυτοπεποίθηση της ιστορίας μου: αρχηγός της ομάδας ποδοσφαίρου με καλές επιδόσεις και στον στίβο, πίστευα ότι δεν θα έχω κανένα πρόβλημα με τα "πιτσιρίκια". Δεν είχα υπολογίσει το διάστημα  της ουσιαστικής απραξίας μου. Μετά τον αγώνα είχε εντυπωθεί στο μυαλό μου η διαφορά ανάμεσα στους αντιπάλους, που μου έδιναν την αίσθηση ότι χοροπηδούσαν σαν κατσίκια και στον διαρκώς λαχανιασμένο εαυτό μου που αγωνιούσε να τους παρακολουθήσει.  Φυσικά χωρίς επιτυχία. Ήταν η πρώτη φορά που είχα παρατηρήσει την ελαστικότητα που έχουν οι νέοι άνθρωποι όταν τρέχουν. Σαν να κάνουν γκελ.

Φαστ φόργουαρντ μερικές δεκαετίες και νάμαι πάλι στο γήπεδο, σε αγώνα με ομάδες εφημερίδων. Είμαι αρκετά ανήσυχος γιατί την πρώτη εβδομάδα έχει εγκαταλείψει το γήπεδο ένας συνάδελφος με βαριά θλάση, την δεύτερη ακόμα χειρότερα, με κάταγμα, κι εγώ βέβαια αναρωτιέμαι αν το κακό θα τριτώσει με τον μεγαλύτερο στο γήπεδο, εμένα δηλαδή. Παρ´ όλα αυτά γυμνάζομαι ήδη τακτικά, τρέχω καθημερινά και πιστεύω ότι θα τα καταφέρω. Φρούδες ελπίδες.  Η καθοριστική στιγμή ήταν όταν επιχείρησα να κάνω μια κίνηση που θυμόμουν ότι την έκανα με εξαιρετική επιτυχία στα νιάτα μου. Αντί να ξεφύγω από τον αντίπαλο, βρέθηκα φαρδύς πλατύς ξαπλωμένος  στο χορτάρι. Το χειρότερο δε ήταν ότι δεν κατάλαβα πως και γιατί έπεσα. Ήταν η τελευταία φορά που έπαιξα ποδόσφαιρο.

Από τότε μέχρι σήμερα έχουν περάσει σχεδόν άλλες δύο δεκαετίες. Φυσικά εξακολουθώ να τρέχω. Είμαι όμως πια σε μία ηλικία που μπορώ να δω και στον εαυτό μου τις αλλαγές στην φυσική μου κατάσταση μέσα στον χρόνο. Είμαι τυχερός βέβαια με μια έννοια. Επειδή άρχισα αργά το τρέξιμο και καθώς τρέχω πια σχεδόν αποκλειστικά στο βουνό, εξακολουθώ να βελτιώνω τους χρόνους μου. Αυτό ωστόσο δεν αναιρεί την φθορά. Ίσως αυτός και να είναι ο λόγος που έχω αρχίσει να βάζω στο πρόγραμμα πράγματα που θέλω να κάνω και ως τώρα θεωρούσα ότι μπορώ να αναβάλω, όπως ο μαραθώνιος του Ολύμπου αλλά και μερικά ακόμα που ελπίζω ότι θα πούμε εν καιρώ. Τα χρονικά περιθώρια, βλέπετε, σφίγγουν. Ας είναι.

Η αλήθεια είναι ότι οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα σε θέση να κατανοήσουν πλήρως μέσα από ποιους μηχανισμούς πέφτουν οι επιδόσεις στο τρέξιμο και κατά συνέπεια με ποιο τρόπο μπορούμε ενδεχομένως  να τις περιορίσουμε. Η αναπνευστική ικανότητα για παράδειγμα, η ικανότητα δηλαδή του οργανισμού να μετατρέπει σε ενέργεια το οξυγόνο που αναπνέουμε, η περίφημη, για τους δρομείς, VO2 μάξιμουμ ή κατά την ορολογία η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου. Ξέρουμε ότι όσο περνάνε τα χρόνια μειώνεται. Το γιατί είναι προς συζήτηση. Μια θεωρία την συνδέει με την μείωση των σφυγμών της καρδιάς όσο μεγαλώνουμε και κατά συνέπεια τον περιορισμό του ρυθμού με τον οποίο η καρδιά στέλνει αίμα στους μυς. Σε μια μεγάλη έρευνα που έγινε όμως έβαλαν έναν αριθμό νέων εθελοντών να μείνουν ξαπλωμένοι σε ένα κρεβάτι για τρεις εβδομάδες. Η φυσική τους κατάσταση χειροτέρεψε δραματικά. Τους ίδιους εθελοντές τους μέτρησαν 30 χρόνια μετά και πράγματι είχε μειωθεί τόσο η ικανότητα τους να αξιοποιούν το οξυγόνο, αν και λιγότερο από τις τρεις εβδομάδες της ξάπλας, όσο και οι σφυγμοί τους. Ότι είχαν χάσει ωστόσο από αυτό τον λόγο το είχαν υπερ- αναπληρώσει από την δύναμη της καρδιάς που έστελνε την ίδια ποσότητα αίματος στους μυς. Ξεκίνησε λοιπόν μια καινούργια συζήτηση για την ικανότητα των μυών να αξιοποιούν το οξυγόνο αλλά και την μείωση της μυϊκής μάζας η οποία ξεκινά κοντά στα 40. Η συζήτηση είναι πολύ τεχνική, όλοι συμφωνούν ωστόσο ότι ο καλύτερος τρόπος για να περιοριστεί αυτή η μείωση είναι η συνέχιση της άσκησης. Το κερασάκι: είναι ακόμα καλύτερο να συμμετέχουμε συχνά σε αγώνες των 5 χιλιομέτρων, μια και η ένταση στο τρέξιμο είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στην βελτίωση της φυσικής κατάστασης και της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου.

Κάποιος που δεν πηγαίνει για ρεκόρ βέβαια ίσως αναρωτηθεί για ποιο λόγο να τον ενδιαφέρει η VO2 max. Ε, λοιπόν στους ιατρικούς κύκλους θεωρείται ένας από τους καλύτερους δείκτες υγείας και μακροζωίας. Τόσο που ορισμένοι προτείνουν να τον μετρούμε όπως μετράμε την χοληστερίνη. Στις ΗΠΑ μάλιστα ασφαλιστικές εταιρείες προσφέρουν μειωμένες τιμές σε όσους μπορούν να τρέξουν το ένα μίλι γρηγορότερα από 8 λεπτά!