Γιατί σχηματίζονται πέτρες στη χολή;

Ένα υψηλό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από χολολιθίαση (12%), όμως οι περισσότεροι δεν ξέρουν ούτε καν πού βρίσκεται αυτό το μικρό όργανο, μέχρι τη στιγμή που θα νιώσουν πόνο στο σημείο. Και παρότι ο ρόλος του είναι σημαντικός, όταν προκαλεί συμπτώματα μπορεί να αφαιρεθεί, χωρίς να προκύψουν ουσιαστικά προβλήματα στη λειτουργία του οργανισμού.

Περί τίνος πρόκειται και ποιοι είναι οι πιο ευάλωτοι

«Στη χοληδόχο κύστη, που έχει σχήμα αχλαδιού και βρίσκεται κάτω από το δεξί λοβό του ήπατος, αποθηκεύεται η χολή -που παράγεται από το ήπαρ- πριν απελευθερωθεί στο λεπτό έντερο για να βοηθήσει στην πέψη των λιπών. Το συχνότερο πρόβλημα του οργάνου είναι η δημιουργία χολόλιθων εξαιτίας, κυρίως, της παρατεταμένης παραμονής της χολής στη χοληδόχο κύστη.

Επιρρεπείς στην ανάπτυξη χολολιθίασης είναι όσοι υποφέρουν από ορισμένα νοσήματα και όσοι λαμβάνουν φάρμακα συγκεκριμένων κατηγοριών, όπως αντισυλληπτικά. Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι μικρός και δεν θα πρέπει να αποτρέψει κάποιον από τη λήψη της απαιτούμενης φαρμακευτικής αγωγής. Η διατροφή, το πλεονάζον βάρος, αλλά και η απότομη απώλεια βάρους έχουν επίσης κριθεί ένοχα για εμφάνιση της πάθησης.

Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως σε ένα κατά τα άλλα υγιές άτομο δεν προκαλεί συνήθως κανένα πρόβλημα. Με λίγα λόγια, οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν και χωρίς τη χοληδόχο κύστη», μας εξηγεί ο γενικός χειρουργός  Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος - Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr).

Ποιοι είναι όμως οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη χολόλιθων; Σύμφωνα με τον Δρ. Ξιάρχο, η ηλικία, η παχυσαρκία, η εγκυμοσύνη, η υψηλή χοληστερόλη και η απότομη απώλεια βάρους αποτελούν τους κυριότερους. Ειδικότερα:

Ηλικία

Οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και τα άτομα ορισμένων εθνικοτήτων, όπως ιθαγενείς της Αμερικής, έχουν υψηλότερο κίνδυνο χολολιθίασης. Στην Ελλάδα το ποσοστό εμφάνισης της πάθησης κυμαίνεται στο 5-6%. Για όσους έχουν οικογενειακό ιστορικό, ο κίνδυνος εμφάνισης μπορεί να διπλασιαστεί.

Παχυσαρκία

Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πέτρες στη χολή, εξαιτίας τόσο της υψηλότερης χοληστερόλης που έχουν, όσο και της κατανομής του λίπους στο σώμα τους. Μελέτη διαπίστωσε μάλιστα ότι οι άνδρες με περισσότερο λίπος στην κοιλιά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν προβλήματα χολόλιθων, συγκριτικά με εκείνους με μικρότερη περίμετρο μέσης.

Υψηλή χοληστερόλη

Οι χολόλιθοι σχηματίζονται από κρυστάλλωση της χοληστερόλης, εξαιτίας της μείωσης της διαλυτότητάς της, που φυσιολογικά γίνεται με τη βοήθεια φωσφολιπιδίων και χολικών αλάτων. Οπότε, όσοι ακολουθούν μια χαμηλή σε χοληστερόλη και λιπαρά διατροφή προστατεύουν την υγεία της χοληδόχου κύστεως, μειώνοντας τον κίνδυνο για εμφάνιση χολόλιθων.

«Η ενδεδειγμένη διατροφή που προάγει την καλή υγεία της χοληδόχου κύστεως είναι η ίδια που ακολουθούν όσοι αγαπούν την καρδιά τους. Δηλαδή, μια διατροφή που περιλαμβάνει υγιή μονοακόρεστα λιπαρά, τα οποία βρίσκονται σε ορισμένους ξηρούς καρπούς, τα αβοκάντο, τις ελιές και το ελαιόλαδο, και πολυακόρεστα λιπαρά, στα οποία ανήκουν τα ωμέγα 3 και ωμέγα 6, καλές πηγές των οποίων είναι τα λιπαρά ψάρια, τα καρύδια και τα αμύγδαλα, καθώς και τα φυτικά έλαια. Η αποφυγή των κορεσμένων λιπαρών που βρίσκονται κυρίως στα ζωικά λίπη, προστατεύει από την αύξηση της ολικής και της “κακής” (LDL) χοληστερίνης και εντέλει από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ένας άλλος τρόπος προστασίας είναι ο έλεγχος των επιπέδων χοληστερίνης με τη λήψη στατινών», σημειώνει ο Δρ. Ξιάρχος.

Εγκυμοσύνη

Εκτός από τα άτομα με παχυσαρκία, από εκείνα που αρέσκονται σε μια κακή ή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά διατροφή ή που έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, οι έγκυες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν πέτρες στη χολή, γεγονός που σημαίνει ότι απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση λιπαρών τροφίμων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Απότομη απώλεια βάρους

Το γρήγορο αδυνάτισμα είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει πέτρες στη χολή. Με εξαίρεση τα άτομα που χάνουν ταχέως βάρος εξαιτίας είτε κάποιας ασθένειας είτε λόγω υποβολής σε χειρουργική επέμβαση, για τα οποία δεν μπορεί να υπάρξει πρόληψη, όσοι επιθυμούν να χάσουν το περιττό βάρος τους ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες ανάπτυξης χολόλιθων είναι καλό να το πράξουν σταδιακά και όχι απότομα ακολουθώντας πολλά υποσχόμενες αλλά επικίνδυνες δίαιτες.

«Μόνο το 20% των ανθρώπων παρουσιάζουν συμπτώματα όταν έχουν  πέτρες στη χολή τους και ο πόνος είναι το συχνότερο απ’ αυτά. Χαρακτηρίζεται ως οξύς και εμφανίζεται κυρίως μετά από βαριά, λιπαρά γεύματα. Εκτός από τον βασανιστικό πόνο που βιώνει, ο ασθενής μπορεί να αναπτύξει χολοκυστίτιδα, καθώς και ίκτερο ή παγκρεατίτιδα στην περίπτωση διαφυγής των λίθων από την κύστη, οπότε η χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση της χοληδόχου κύστης είναι αναπόφευκτη. Η χολοκυστεκτομή, όπως ονομάζεται, είναι μια πολύ συχνή επέμβαση που πλέον εκτελείται λαπαροσκοπικά, μέσω 3-4 πολύ μικρών τομών. Ο ασθενής επιστρέφει αυθημερόν στο σπίτι του και σε 1-2 εβδομάδες πλήρως στην καθημερινότητά του. Η απουσία μεγάλης χειρουργικής τομής αποτελεί το πλεονέκτημα της μεθόδου, καθώς ελαχιστοποιείται ο μετεγχειρητικός πόνος και ο ασθενής αναρρώνει ταχύτερα, συγκριτικά με την ανοιχτή χειρουργική επέμβαση. Πρόκειται για μια εξαιρετικά ασφαλή μέθοδο που, σύμφωνα με μελέτες, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών, αρκεί να εκτελείται από έμπειρους χειρουργούς», καταλήγει ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.