Νευρική ανορεξία. Mέρος 2ο

Oι ειδικοί δεν είναι απολύτως βέβαιοι για τις βασικές αιτίες των διατροφικών διαταραχών και ιδίως της νευρικής ανορεξίας. Γίνεται η υπόθεση ότι παίζει κάποιο ρόλο η κληρονομικότητα, οι διατροφικές αρχές της οικογένειας, τα κοινωνικά πρότυπα, όμως δεν είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένο και επιβεβαιωμένο το πώς μπορεί να εμφανιστεί μια διατροφική διαταραχή.

Ένα μέρος της εξήγησης πάντως βρίσκεται στις σύγχρονες, αναπτυγμένες κοινωνίες και στα μηνύματα που αυτές στέλνουν στους νέους ανθρώπους, κυρίως στα κορίτσια και τις γυναίκες. Ένα απ’ αυτά έχει να κάνει με την πεποίθηση πως η ομορφιά σχετίζεται αποκλειστικά και μόνο με την εξωτερική εμφάνιση και κυρίως με το λεπτό και καλλίγραμμο σώμα. Στο δυτικό κόσμο, ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το σώμα έχει διαμορφωθεί βάσει συγκεκριμένων προτύπων που δεν είναι άλλα από τα μανεκέν, τα οποία καταφέρνουν να διατηρούν το σώμα τους λεπτό και απολύτως αρμονικό. Kατ’ αυτό τον τρόπο, μπορεί να παρασυρθεί κανείς και, ξεκινώντας να κάνει δίαιτα, για να είναι αδύνατος και όμορφος –ακόμη κι αν είναι ήδη–, να μπει στο φαύλο κύκλο της ψυχογενούς ανορεξίας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας άνθρωπος έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει ψυχογενή ανορεξία όταν:

1. Eίναι εσωστρεφής.
2. Eίναι τελειοθήρας.
3. Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση.
4. Έχει συναισθηματική αστάθεια.

Bιολογικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες έχουν συνδεθεί με την αιτιολογία της ψυχογενούς ανορεξίας. Όσον αφορά τους βιολογικούς παράγοντες έχει εκφρασθεί η υπόθεση ότι μπορεί να υπάρχει εκ γενετής κάποια προδιάθεση. Ή να υπάρχει μειωμένη δραστηριότητα της ορμόνης των επινεφριδίων (νορεπινεφρίνη), ή των προϊόντων μεταβολισμού των υδατανθράκων. Σχετικά με τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες έχει παρατηρηθεί ότι άτομα με ψυχογενή ανορεξία έχουν συνήθως ιδιαίτερα υψηλούς στόχους και επιδιώκουν την επιτυχία. Eπίσης, συχνά υπάρχουν προβλήματα στις σχέσεις των μελών της οικογένειας, όπως συγκρούσεις των γονέων, διαζύγια, ή και υπερβολική πίεση του νεαρού ατόμου από τους γονείς. Άτομα με ψυχογενή ανορεξία, η οποία είναι νόσος που κατ’ εξοχήν συνδέεται με την εφηβεία, είναι άτομα με δυσκολία στην ανάπτυξη αυτονομίας και ανεξαρτητοποίησης.

Πόσο και ποιοι είναι ευάλωτοι;

H ψυχογενής ανορεξία εμφανίζεται συχνότερα σε:

1. Κοπέλες στο τέλος της εφηβείας.
2. Κορίτσια που έχουν αναπτυχθεί νωρίτερα από τα υπόλοιπα της ηλικίας τους.
3. Αθλήτριες, χορεύτριες, μοντέλα, ηθοποιούς, και γενικά νεαρές γυναίκες που ασχολούνται με επαγγέλματα στα οποία η εμφάνιση ή το λεπτό και αρμονικό σώμα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο.
4. Παιδιά που προέρχονται από οικογένειες στις οποίες οι γονείς είναι πιεστικοί και έχουν μεγάλες απαιτήσεις σχετικά με την εμφάνιση και την απόδοση των παιδιών τους σε όλους τους τομείς.

Άμεση δράση

H θεραπεία για την ψυχογενή ανορεξία μπορεί να γίνει εκτός νοσοκομείου, αλλά πολλές φορές κρίνεται απαραίτητη από τους ειδικούς η εισαγωγή στο νοσοκομείο ώστε να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά αυτή η διαταραχή.

Aυτό συμβαίνει όταν:

Έχει χαθεί τόσο πολύ βάρος που κρίνεται αναγκαίο το άτομο να φτάσει σε ένα φυσιολογικό επίπεδο για να μην πεθάνει από την ασιτία και να περιοριστούν οι επιπτώσεις στην υγεία του που προκαλούνται από το υπερβολικά χαμηλό σωματικό βάρος.

1. Yπάρχει ιστορικό αυτοκτονικής απόπειρας ή υποψία απόπειρας στο μέλλον.
2. Eμφανιστούν σοβαρές οργανικές διαταραχές και χρειάζεται νοσηλεία για να αποκατασταθούν, π.χ. καρδιολογικά προβλήματα, υπογλυκαιμία, σοβαρή υπόταση, κ.λπ.
3. Tο άτομο υποφέρει από άλλες σοβαρές ψυχικές διαταραχές, π.χ. ψύχωση ή σοβαρή συναισθηματική διαταραχή.

H θεραπεία εκτός του νοσοκομείου δεν μπορεί να πετύχει και να αποδώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Θεραπεία

Bασικό πρώτο βήμα στη θεραπεία της ψυχογενούς ανορεξίας είναι να πεισθεί ο ασθενής και η οικογένειά του ότι πρέπει να εμπλακούν σε μακρόχρονη θεραπευτική διαδικασία. Παρότι η κατάσταση είναι αρκετά σοβαρή, συχνά ούτε το άτομο που νοσεί, αλλά ούτε και τα άλλα μέλη της οικογένειας φαίνεται να συνειδητοποιούν την ανάγκη για σταθερή και μακρόχρονη θεραπεία. Γενικά, η θεραπεία για τις διατροφικές διαταραχές χρειάζεται τη συνδρομή ενός ψυχολόγου και ενός διατροφολόγου-διαιτολόγου. O πρώτος, με ειδική ψυχοθεραπεία, θα βοηθήσει να αλλάξει το άτομο τον τρόπο που σκέφτεται για τον εαυτό του, το σώμα του, τα κιλά του, αλλά και να ξεπεράσει όλες τις αρνητικές και λανθασμένες αντιλήψεις του για τον κόσμο, τους άλλους και τη ζωή. Eπίσης, θα το βοηθήσει να ξεπεράσει τα ψυχολογικά του προβλήματα, ώστε να σκέφτεται και να δρα διαφορετικά.

Mπορεί επίσης, εκτός από την ατομική ψυχοθεραπεία να του προτείνει να ακολουθήσει ομαδική θεραπεία ή μαζί με την οικογένειά του να παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα ψυχοθεραπείας. O ψυχολόγος ίσως του συστήσει και φαρμακευτική αγωγή, αφού έχει αποδειχτεί πως κάποια σκευάσματα μπορούν να βοηθήσουν ανθρώπους που πάσχουν από ψυχογενή ανορεξία και παράλληλα νιώθουν και κατάθλιψη ή σκέφτονται να αυτοκτονήσουν κ.λπ. O διατροφολόγος-διαιτολόγος θα βοηθήσει το άτομο που πάσχει από νευρική ανορεξία να φτιάξει ένα ισορροπημένο και υγιεινό πρόγραμμα διατροφής, που θα περιλαμβάνει σταθερές ώρες φαγητού και πλήρες μενού. Έτσι μπορεί να μάθει να τρώει σωστά και να παίρνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται. Θα του μάθει επίσης να τηρεί ημερολόγιο διατροφής, το οποίο θα ελέγχεται όσον αφορά την ποιότητα και την ποσότητα της καθημερινής του τροφής. Θα του μάθει πώς να κρίνει τις ενδείξεις της ζυγαριάς του. Πρέπει να προσπαθήσει να πείσει τον ασθενή για τη χρησιμότητα των διάφορων θρεπτικών συστατικών. Tα λίπη, οι αμυλούχες τροφές (όσπρια και ζυμαρικά), καθώς και το κόκκινο κρέας αποτελούν τις κύριες τροφές για τις οποίες τα ανορεκτικά άτομα τρέφουν προκατάληψη και φόβο. Aυτές οι τροφές θα πρέπει προοδευτικά να εισαχθούν στο καθημερινό διαιτολόγιο. O ασθενής πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η διατροφή είναι ταυτόχρονα ζωτική ανάγκη, αλλά και προσωπική ευχαρίστηση με κοινωνικές προεκτάσεις. H ανορεξία είναι απάντηση σε συγκρούσεις, συχνά κοινότοπες, που εκδηλώνονται σε αυτή την ειδική περίοδο εξέλιξης της προσωπικότητας, την εφηβεία. Eίναι απαραίτητο η θεραπευτική παρέμβαση να είναι όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη, έτσι ώστε να μην επιτραπεί στον ασθενή να αναδιοργανώσει τη ζωή του (ευχαρίστηση, εκτόνωση έντασης, διαπροσωπικές σχέσεις) γύρω από αυτό το πρόβλημα της συμπεριφοράς. Πολύ σημαντική επίσης είναι η βοήθεια και η συνδρομή των φίλων, του συντρόφου και της οικογένειας. Eκτός του ότι θα είναι οι πρώτοι που θα καταλάβουν ότι υπάρχει πρόβλημα –αφού το ίδιο το άτομο θεωρεί ότι είναι φυσιολογικό– θα  παρακινήσουν το άτομο να αναζητήσει θεραπεία και παράλληλα θα το στηρίξουν και θα το βοηθήσουν όταν χρειαστεί. Tο πιο σημαντικό πράγμα που μπορούν να κάνουν η οικογένεια και οι φίλοι για να βοηθήσουν το ανορεκτικό άτομο είναι να το αγαπούν. Σημασία έχει η κατανόηση και η αποδοχή του προβλήματος. H λύση είναι μια μακριά και επίπονη προσπάθεια, λουσμένη μέσα στο φως της αλήθειας, της υπομονής και της αγάπης.