Φέτος το καλοκαίρι σταθήκαμε όλοι μπροστά από την τηλεόραση να δούμε Ολυμπιακούς Αγώνες. Χαρήκαμε τους πολυβραβευμένους, μεγάλους αθλητές, παρακολουθήσαμε τους νεότερους να γράφουν τη δική τους ιστορία, είδαμε άγνωστους ως τώρα σε όλα τα σπορ να διεκδικούν τη θέση για την οποία τόσο προσπάθησαν, άλλους να εγκαταλείπουν πια μετά από μια γεμάτη διαδρομή. Γεμίσαμε περηφάνια για τους Έλληνες πρωταθλητές που μας εκπροσώπησαν –μια νέα φουρνιά, λαμπρή μα ήσυχα διεκδικητική, χωρίς φανφάρες. Κλάψαμε με τον εθνικό ύμνο και χαρήκαμε βλέποντας τη σημαία να ανεβαίνει ψηλά στον ιστό, δίνοντάς μας μια ελλείπουσα δόση εθνική περηφάνιας για την οποία, ως συχνά συμβαίνει, σπεύσαμε να τσακωθούμε. Γνωρίσαμε νέα πρόσωπα που έγιναν για λίγο δικά μας, όπως οι ιστορίες τους. Οι αθλητές μας, οι δυσκολίες τους, οι προσπάθειες και η ματαίωση, οι αποτυχίες που προηγήθηκαν ή όσες είδαμε ζωντανά, στην οθόνη μας, μας ακολούθησαν σ΄ένα πυκνό δεκαπενθήμερο που όσο κράτησε φώτισε, ιδιαίτερα φέτος, μια καθημερινότητα γκρίζα - τη «μαύρη μας παλιοζωή», για να θυμηθούμε τον θυμόσοφο συνθέτη. Κι έπειτα γυρίσαμε στην κανονικότητα, στη ζωή.
Έπειτα, η κρατική τηλεόραση, σε μια από τις σπάνιες καλές της στιγμές, μας έκανε το δώρο της Παραολυμπιάδας. Κολλήσαμε στις οθόνες με αυτό το μοναδικό θέαμα που ως τώρα ήταν άγνωστο για τους περισσότερους. Συγκινηθήκαμε από τις ιστορίες των αθλητών, θαυμάσαμε την τιτάνια προσπάθεια, γνωρίσαμε άλλους, ανθρώπινους ήρωες, δακρύσαμε με τις νίκες τους και τη δική τους συγκίνηση. Αυτό το δεύτερο κύμα, της Παραολυμπιάδας, μας έκανε λίγο πιο αληθινούς, λίγο πιο ευαίσθητους, λίγο πιο ανοιχτούς στη διαφορετικότητα της ζωής.
Με το τέλος των αγώνων, επιστρέψαμε στα καθημερινά. Στις δουλειές και τις έγνοιες, στα σχολεία και στις υποχρεώσεις, στις θλιβερές ειδήσεις. Τι έμεινε από όλα αυτά; Και τι μένει, γενικότερα; Είναι άραγε η επαφή με την τιτάνια προσπάθεια, έστω από τη θέση του θεατή, συνθήκη που μπορεί κάπως να μεταβάλει τη στάση μας; Μπορεί η ανάδειξη της εσωτερικής δύναμης, της εστίασης στον μεγάλο στόχο –κάποτε φαινομενικά άπιαστο-, η επαφή με έναν τρόπο ζωής αψηλάφητο από τους περισσότερους, ικανή να εμπνεύσει; Αφήνει κάποιο αποτύπωμα προσωπικό, πέρα από τον θαυμασμό που γρήγορα περνά; Μοχλεύει τις δυνάμεις του καθενός μας και κινητοποιεί την ατομική προσπάθεια; Ή γίνεται τάχιστα θαυμασμός που διαχωρίζεται από την προσωπική μας δυνατότητα, υποτάσσεται στο εσωτερικό «δεν μπορώ»;
Το ερώτημα είναι σαφώς ρητορικό και δεν χωρά γενικευμένες απαντήσεις. Μα έχει στη βάση του έναν διαχωρισμό καίριο, που υπερβαίνει τις όποιες αθλητικές δυνατότητες του καθενός μας και συναντά μια ευρύτερη στάση ζωής.
Ποιοι θέλουμε να είμαστε; Οι θεατές του αγώνα που χαίρονται, θαυμάζουν και κλείνουν την τηλεόραση επιστρέφοντας ανεπηρέαστοι στην κανονικότητα, αδιάφοροι ή αποφασισμένοι πως «αυτά» δεν είναι για τους ίδιους; Εκείνοι που αφήνουμε να μας οδηγήσει αυτή η εμπειρία, ειδωμένη από κοντά ή μακριά, κάπου βαθύτερα μέσα μας, σπρώχνοντάς μας σε κάποιου είδους δράση; Τι χώρο δίνουμε στην επαφή με αυτόν τον άγνωστο κόσμο της αθλητικής προσπάθειας; Τον θεωρούμε ευκαιρία για να οδηγηθούμε εμείς ένα βήμα πιο πέρα σ΄αυτό που αγαπάμε κι ονειρευόμαστε ή τον κατατάσσουμε αυτόματα στη λίστα με όσα εξ ορισμού «δεν είναι για εμάς». Αξιοποιούμε την ευκαιρία για να αναζητήσουμε τα δικά μας ψήγματα ονείρου, δύναμης, επιμονής για ό,τι μας συνεπαίρνει ή επιστρέφουμε στη βολική θέση του κοινού;
Να εξηγηθώ. Δεν είμαστε όλοι γεννημένοι πρωταθλητές, ούτε καν αθλητές. Δεν είναι αυτή η άμιλλα ο στίβος όπου μετράμε δυνάμεις και κρινόμαστε. Μα ο αθλητισμός, ακριβώς όπως η τέχνη, δεν είναι μέγεθος απευθυνόμενο μόνον στους μυημένους, τους οικείους ή τους «συναδέλφους». Είναι κινητήριος δύναμη που μπορεί να οδηγήσει καθέναν από εμάς στον καλύτερο εαυτό μας - συχνότατα με μικρά, ανεπαίσθητα βήματα. Μπορούμε να στεκόμαστε εμμονικά στην πλευρά του θεατή χωρίς να μας αγγίζει το συμβάν παρά μόνον ως θέαμα, ή να αφήνουμε την εμπειρία να μας διαπερνά. Μπορούμε να μένουμε ανεπηρέαστοι, όπως με τόσα άλλα, ή να αφήνουμε να μας παρασύρει αυτή η έμπνευση σε μια κάποια συμμετοχή. Να μας βγάλει τους ίδιους στο δρόμο, στην ομορφιά του ερασιτεχνικού αθλητισμού που είναι τρόπος ζωής, να μας οδηγήσει στον εθελοντισμό, με τις άπειρες δυνατότητες, ή να μας κάνει πιο συμπονετικούς και υποστηρικτικούς στην προσπάθεια του άλλου.
H Kathrin Switzer, η πρώτη γυναίκα που έτρεξε τον ανδρικό ως τότε μαραθώνιο της Βοστόνης και συνελήφθη για το τόλμημά της, έμεινε στην ιστορία και με μια εμβληματική φράση της: «αν χάσεις την πίστη σου στις ανθρώπινες δυνατότητες, παρακολούθησε έναν μαραθώνιο». Ισχύει για το μαραθώνιο όσο και για δεκάδες άλλες προσπάθειες και υπερβάσεις. Ισχύει για την επιμονή του Σπύρου Γιαννιώτη, το πείσμα της Άννας Κορακάκη, την κορυφαία υπέρβαση του Παύλου Μάμαλου, την πολύχρονη εστίαση στο στόχο της Κατερίνας Στεφανίδη. Ισχύει εξίσου για τους αθλητές της κάθε μέρας, που σε αφετηρίες και τερματισμούς γράφουν τη δική τους ιστορία. Ξεκινά από την ώρα που αφήνεσαι να εμπνευστείς από την προσπάθειά τους σε ό,τι έχει αξία για σένα. Να μην κλείσεις, απλώς, την τηλεόραση. Να ανοίξεις δρόμο δικό σου, κάνοντας έστω ένα βήμα.
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
3°
