Παιδιά μετά από καρκίνο

Μέχρι πρόσφατα η λέξη «καρκίνος» προξενούσε φόβο, γιατί σήμαινε μια βίαιη διακοπή στα σχέδια που κάνει κάθε άνθρωπος για το μέλλον του. Στην Ελλάδα, ο καρκίνος του µαστού αποτελεί τη συχνότερη αιτία καρκίνου στις γυναίκες και προσβάλλει 5.000 περίπου Ελληνίδες κάθε χρόνο. Υπολογίζεται ότι 20% των γυναικών αυτών βρίσκεται ακόµη σε αναπαραγωγική ηλικία και στην πλειοψηφία τους δεν έχουν ολοκληρώσει τον οικογενειακό τους προγραμματισμό. Ευτυχώς, επισημαίνει ο Δρ. Ιωάννης Ζερβομανωλάκης, Μαιευτήρας-Xειρουργός Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Βόννης, Εξειδικευμένος στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση, συνεργάτης του Institute of Life-ΙΑΣΩ (www.womancenter.gr), οι εξελίξεις στο χώρο της Ογκολογίας είναι ραγδαίες και οδηγούν σε σημαντική βελτίωση τόσο της πιθανότητας επιβίωσης όσο και της ποιότητας ζωής μετά το τέλος της θεραπείας. Έτσι, η ανάγκη διατήρησης της αναπαραγωγικής ικανότητας θα πρέπει οπωσδήποτε να λαµβάνεται υπόψη στον προγραμματισμό της θεραπείας.

Πώς μπορείτε να διατηρήσετε τη γονιμότητά σας

Μέχρι πριν από δέκα χρόνια οι γυναίκες με καρκίνο δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι για να αποκτήσουν παιδιά. Μέσα από την πρόοδο της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης μπορούμε σήμερα να μιλάμε για ένα ευρύ πρόγραμμα πιθανής θεραπείας, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της κάθε γυναίκας. Έτσι, όταν οι γυναίκες είναι παντρεμένες ή με μόνιμo σύντροφο, μπορούν να μπουν πριν τη θεραπεία σε πρόγραμμα εξωσωματικής γονιμοποίησης που διαρκεί δύο εβδομάδες, για να καταψύξουν έμβρυα και να τα χρησιμοποιήσουν αργότερα, τουλάχιστον δύο χρόνια μετά το τέλος της θεραπείας. Αν οι νέες γυναίκες δεν έχουν σύντροφο, η κατάψυξη ώριμων αγονιµοποίητων ωαρίων με τη μέθοδο της υαλοποίησης αποτελεί µια εναλλακτική λύση. Για την προετοιμασία των ωαρίων χρησιμοποιούνται φάρμακα που κρατούν χαμηλά τα επίπεδα ορμονών στο αίμα, ώστε να μην μπαίνει σε κίνδυνο η υγεία των γυναικών. Σήμερα η κατάψυξη ώριμων ωαρίων προσφέρεται και ως social freezing, δηλαδή λύση διατήρησης γονιμότητας και για τις γυναίκες που αναβάλλουν τον οικογενειακό προγραμματισμό για το μέλλον, μέχρι να εδραιωθούν επαγγελματικά.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει επαρκής χρόνος για τη λήψη ώριμων ωαρίων, μπορεί να αφαιρεθεί κομμάτι από την ωοθήκη με μια απλή επέμβαση, τη λαπαροσκόπηση, ώστε στη συνέχεια να καταψυχθεί, για να επαναµεταµοσχευτεί αργότερα, µετά το τέλος της θεραπείας. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα έμβρυα, ωάρια και κομμάτια ωοθηκικού ιστού μπορούν να αποθηκευθούν στο εργαστήριο για χρόνια χωρίς να υποστούν βλάβη.

Έχετε ιστορικό καρκίνου; Mη φοβηθείτε να μείνετε έγκυος!

Αν και η απόκτηση παιδιών μετά τη θεραπεία είναι πλέον δυνατή, πολλές γυναίκες αναρωτιούνται πόσο ασφαλής είναι η κύηση, τόσο για τις ίδιες όσο και για τα παιδιά που θα γεννηθούν. Όπως δείχνουν όλες οι τελευταίες μελέτες, γυναίκες που έµειναν έγκυες µετά από καρκίνο του µαστού δεν εµφανίζουν αυξηµένο κίνδυνο επανεμφάνισης της ασθένειας. Παράλληλα, τα παιδιά που συλλαμβάνονται μετά από θεραπεία για καρκίνο δεν παρουσιάζουν συγγενείς ανωμαλίες ή άλλα προβλήματα υγείας συχνότερα από εκείνα που οι γονείς τους δε νόσησαν από καρκίνο. Ωστόσο, πριν από κάθε προσπάθεια για απόκτηση παιδιών είναι απαραίτητη η συζήτηση ανάμεσα στο ζευγάρι, τον Γυναικολόγο και τον Ογκολόγο που παρακολουθεί τη γυναίκα, ώστε η εγκυμοσύνη να επιτυγχάνεται με τη σύμφωνη γνώμη των γιατρών.

Μια άλλη σκέψη που απασχολεί τις γυναίκες είναι η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στα παιδιά που θα γεννηθούν. Όπως έδειξε η περίπτωση της γνωστής ηθοποιού Αντζελίνα Τζολί, η εμφάνιση δύο γονιδίων, των BRCA 1 και BRCA 2, συνδέεται με εμφάνιση καρκίνου μαστού και ωοθηκών. Σε οικογένειες όπου οι γυναίκες εμφάνισαν καρκίνο μαστού σε μικρή ηλικία και μεγάλη συχνότητα, η εξέταση αίματος για το συγκεκριμένο γονίδιο έχει σίγουρα νόημα. Διαφορετικά, οι έρευνες δείχνουν ότι κανένας ασυνήθιστος κίνδυνος για καρκίνο δεν έχει αναγνωριστεί στα παιδιά αυτών που επιβίωσαν από καρκίνο. Επομένως, αν υπάρχουν πολλά περιστατικά καρκίνου σε μια οικογένεια θα πρέπει το ενδιαφερόμενο ζευγάρι να συμβουλευτεί ένα γενετιστή, για να διαπιστώσει αν οι ίδιοι ή κάποιο από τα παιδιά που θα γεννήσει μπορεί να έχει υψηλότερο κίνδυνο από τον συνήθη για ανάπτυξη καρκίνου.

Τι γίνεται αν διαπιστώσετε ότι θέλετε να αποκτήσετε παιδιά και δεν μπορείτε;

Όλα τα μέτρα διατήρησης γονιμότητας που αναπτύσσονται παραπάνω πρέπει να ληφθούν πριν τη θεραπεία. Δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις, λόγω έλλειψης ενημέρωσης ή απαιτούμενου χρόνου, οι γυναίκες ξεκινούν τη θεραπεία χωρίς κάποια φροντίδα διατήρησης της γονιμότητάς τους. Εφόσον διαπιστωθεί ότι οι γυναίκες μπαίνουν σε πρόωρη εμμηνόπαυση, ο δρόμος της απόκτησης παιδιών περνάει μέσα από τη λήψη ξένων ωαρίων, τα οποία θα γονιμοποιηθούν με το σπέρμα του συντρόφου. Τα έμβρυα που θα προκύψουν θα τοποθετηθούν στη μήτρα της γυναίκας, αφού προηγηθεί θεραπεία με χάπια, ώστε το εσωτερικό της μήτρας να προετοιμαστεί για την εμφύτευση των εμβρύων. Η μέθοδος αυτή των «δανεικών ωαρίων» αποτελεί λύση και για γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής στο ιστορικό τους ή έχουν ήδη μπει στην εμμηνόπαυση.