Δεν ξέρω αν συμβαίνει αληθινά ή αν απλώς τυχαίνει να το παρατηρώ συχνότερα, μα τελευταία πληθαίνουν οι συμβουλές για το πώς να αρχίσει κανείς να τρέχει. Στα περιοδικά των σπορ και της υγείας, στα ειδικά ένθετα, στα δρομικά site, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπάρχουν παντού συμβουλές. Ιδέες για το πώς να ξεκινήσει κανείς, λίστες με τον αναγκαίο εξοπλισμό, προπονητικά προγράμματα για τα πρώτα βήματα, τα κλισέ «μικρά μυστικά», όλα έτοιμα να δημιουργήσουν και να υποδεχθούν ένα νέο κύμα δρομέων, σ’ ένα άθλημα που ακόμα «ανεβαίνει» σε δημοφιλία.
Τα βλέπω με την άκρη του ματιού μου και προχωρώ. Τα αντιπαρέρχομαι. Για να υπάρχουν, υπάρχει προφανώς ένα κενό –μάλλον κι ένα κοινό που αναζητά το πώς. Αυτό, το τελευταίο, το ξέρω κι από αλλού, από τις δεκάδες φίλων και γνωστών που έκαναν σ΄εμένα τις ίδιες ερωτήσεις μέσα στα χρόνια. Τις έχω απαντήσει κι εγώ συχνά, άλλοτε με πρακτικές πληροφορίες κι άλλοτε προσπαθώντας να εμφυσήσω στους ενδιαφερόμενους λίγη από την ομορφιά που όλοι οι δρομείς έχουμε γνωρίσει τρέχοντας.
Πριν λίγες μέρες, στο τέλος μιας επαγγελματικής συνάντησης, ένας άνθρωπος που με γνώριζε για πρώτη φορά από κοντά μα ήξερε πως τρέχω, είπε κάπως ενοχικά πριν αποχαιρετιστούμε: «θα έπρεπε κι εγώ να ξεκινήσω να τρέχω, αλλά, με τριάντα κιλά παραπάνω, δεν ξέρω πώς να αρχίσω». «Αν θέλεις, θα τα καταφέρεις», αρκέστηκα να απαντήσω, «θα βρεις τις πληροφορίες. Αρκεί να το θελήσεις». Και το εννοούσα.
Παλιότερα σε μια τέτοια ερώτηση θα είχα αντιδράσει αλλιώς. Θα είχα σπεύσει να δώσω συμβουλές, θα είχα επισημάνει τα βήματα, θα είχα συστήσει προπονητές, θα είχα υποδείξει εξοπλισμό. Γενικά, θα είχα μια στάση πιο ενθαρρυντική, πιο ενθουσιώδη από την τρέχουσα. Ούτε η παλαιά προθυμία ούτε η σημερινή «αδιαφορία», ωστόσο, είναι «ψεύτικες». Δικές μου στο ακέραιο, αντανακλούν απλώς μια διαφορά φάσης και, μαζί, μια διαφορετική αντιμετώπιση στη «συμβουλευτική».
Ενθουσιώδης καθώς είμαι, θέλω πάντοτε να μοιράζομαι τα ωραία. Υπερθεματίζω για τα όμορφα μέρη, τα οφέλη της άσκησης, τη χρησιμότητα του να διακονούμε καθημερινά όσα αγαπούμε. Μιλώ και γράφω για όσα με εμπνέουν, όσα ανακάλυψα και άλλαξαν θετικά τη ζωή μου, τις συνήθειες που με βοήθησαν. Αυτό, στάση ζωής ανέκαθεν, δεν αλλάζει. Αυτό που αλλάζει, ωστόσο, επηρεασμένο από την έκθεση των ιδεών στη ζωή, την αναμέτρησή τους με έναν ευρύ κύκλο συνομιλητών –καθημερινών ή πιο μακρινών, καλοπροαίρετων ή δύσπιστων, καθώς όλα τα΄χει ο μπαξές των συναναστροφών- είναι οι φθίνουσες αντοχές μου. Ναι, διατηρώ στο ακέραιο τον κάπως παιδιάστικο ενθουσιασμό για όσα αγαπώ, τη λαχτάρα να τα μοιραστώ, για να πολλαπλασιαστεί η χαρά. Μα έμαθα να προστατεύομαι, μη περιφέροντας τα αγαπημένα μου σε όσους δεν θέλουν. Εγκαίρως, μάλιστα, πριν μοιάσουν άχρηστες κι ενοχλητικές συμβουλές.
Εδώ και λίγους μήνες έχω στο γραφείο μου, κοντά στην οθόνη του υπολογιστή, ένα χαρτάκι με μια φράση του Αποστόλου Παύλου από την Επιστολή Προς Τίτον. «Αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτού», γράφει, με το γραφικό χαρακτήρα του φίλου που μου απάντησε αυτό ακριβώς σε μια από τις μικρές γκρίνιες της συνεργασίας μας, θέλοντας να μου πει εμφατικά πως κατάλαβε αυτό για το οποίο επέμενα να τον νουθετώ αλλά πως δεν ήταν ίσως ώρα να το κάνει - ίσως δεν θα΄ταν και ποτέ, ίσως δεν συμφωνούσε καν. Στενοχωρήθηκα, καθώς πρόκειται για πρόσωπο ιδιαίτερα αγαπητό και σχέση καθημερινή, αλλά κατάλαβα. Και με τον καιρό ευτυχώς οδήγησα -κι οδηγώ τον εαυτό μου- να αλλάξει.
Οι παραινέσεις είναι κάποτε χρήσιμες, κάποτε καθοριστικές –κι άλλοτε φτάνουν στην άλλη πλευρά της πλάστιγγας, γίνονται οχληρές και βαρετές, φέρνοντας ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Όπως λέει και ο Παύλος, να δοκιμάζεις να πείσεις ή να μεταπείσεις τον άλλο μια ή δυο φορές - μετά να το αφήνεις, μα προσπερνάς. Ακόμα κι αν είσαι σίγουρος γι’ αυτό που προτείνεις, ακόμα κι αν είναι το ενδιαφέρον και η αγάπη οι οδηγοί σου, ακόμα κι αν ξέρεις τι λες, είναι αναγκαίο να κάνεις πίσω. Να σιωπάς. Όποιος θέλει αληθινά τη συμβουλή, όποιος τη χρειάζεται, θα τη βρει.
Κάτι που δεν υπάρχει ποτέ στις λίστες με τα μικρά μυστικά και τις συμβουλές κάθε είδους είναι η σωστή ανάγνωση της στιγμής. Ο χρονισμός –το timing επί το ελληνικότερον. Στην εποχή της πληροφορίας, είναι πολύ εύκολο να βρει κανείς έτοιμο και σε παραλλαγές τον χάρτη για το πώς να κάνει οτιδήποτε. Η πληροφορία είναι διαθέσιμη και σε αφθονία. Αυτό που λείπει είναι η αίσθηση πως έχει έρθει η σωστή στιγμή να δοκιμάσει. Κι αυτή η αίσθηση της στιγμής, της ωριμότητά της, παραμένει μέγεθος προσωπικό. Όταν έρθει, θα βρεθεί ο τρόπος. Όταν έρθει η στιγμή, θα αναζητηθούν και θα ακολουθηθούν τα βήματα, θα πιάσουν τόπο οι συμβουλές. Αν λείπει η ωριμότητα, δεν υπάρχει συμβουλή που από μόνη της θα κινητοποιήσει.
Αν θέλεις να βγεις στο δρόμο για να δοκιμάσεις να τρέξεις, είναι εύκολο να βρεθούν τα βήματα και τα μυστικά. Αν όμως η ώρα δεν έχει έρθει, όλα πέφτουν στο κενό. Οι πιο σωστές πληροφορίες, τα πιο αξιόπιστα μυστικά, οι μεγαλύτερες βεβαιότητες είναι μάταιες άνευ πλαισίου. Τη διαφορά την κάνει πάντα η αδήριτη ανάγκη να προχωρήσουμε, να υπερβούμε το σημερινό εαυτό μας και τις σημερινές μας συνήθειες. Να δοκιμάσουμε να βγούμε στο δρόμο.
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
