«Επέστρεψα στο Λούισβιλ μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες με το γυαλιστερό μου χρυσό μετάλλιο. Μπήκα σε ένα εστιατόριο όπου δεν επιτρεπόταν να φάνε οι μαύροι. Πίστευα πως μετά την επιτυχία μου κάτι θα είχε αλλάξει. Κάθησα και παράγγειλα κάτι να φάω -εγώ, ο Ολυμπιονίκης, φορώντας το χρυσό μου μετάλλιο. Μου απάντησαν: "Δεν σερβίρουμε νέγρους εδώ". Είπα αστειευόμενος: "Δεν πειράζει, δεν τρώω νέγρους". Όμως με πέταξαν στο δρόμο. Έτσι κατέβηκα στον ποταμό Οχάιο και πέταξα το χρυσό μου μετάλλιο στο νερό».
Θρύλος του μποξ και βραβευμένος με τον τίτλο του «αθλητή του αιώνα», ο Μοχάμεντ Άλι άφησε πίσω του κληρονομιά βαρύτερη από εκείνη ενός πρωταθλητή. Έγινε το πρόσωπο που σηματοδότησε την προσπάθεια και την υπέρβαση των ορίων, δίνοντας νέο νόημα στη σύνδεση της πεποίθησης και της νοητικής εξάσκησης με το αποτέλεσμα. Παράλληλα, με την αταλάντευτη στάση του σε μια εποχή έντονων κοινωνικών αναταραχών στις ΗΠΑ, συνέβαλε ουσιαστικά, με το δικό του παράδειγμα, στην καταπολέμηση των διακρίσεων. Καθηλωτικός στο ρινγκ, ήταν, επίσης, ένας από τους πιο επιδραστικούς διανοητές των σπορ, εμπεδώνοντας τη διανόηση στην πράξη, όπως κάνουν κάποιοι –λίγοι- φωτισμένοι αθλητές.
Είναι πολλές οι φράσεις του που έμειναν στην ιστορία και έχουν αξία για την κάθε μέρα. «Γίνεσαι αυτό που σκέφτεσαι», είπε, για να συμπληρώσει αλλού «για να γίνεις ο καλύτερος, πρέπει να πιστεύεις πως είσαι πράγματι ο καλύτερος. Αν δεν είσαι, κάνε πως είσαι». Μίλησε για την αξία του ρίσκου, υποστηρίζοντας πως «εκείνος που δεν έχει αρκετό κουράγιο να πάρει ρίσκα, δεν θα πετύχει τίποτα στη ζωή». Και, όπως φανέρωσε η ίδια η αγωνιστική του ιστορία: «μόνον κάποιος που ξέρει τι σημαίνει να χάνει μπορεί να αντλήσει από τα βάθη της ψυχής του εκείνο το ψήγμα πρόσθετης δύναμης που χρειάζεται για να νικήσει όταν ο αγώνας είναι ισόπαλος».
Τα λόγια του δεν αφορούν μόνον τους πρωταθλητές. Είναι φωτεινά σημεία που οδηγούν καθέναν που προσπαθεί, που κάποτε πέφτει, που αποτυγχάνει και ξαναδοκιμάζει, που ονειρεύεται. Και, με αυτά τους τα χαρακτηριστικά, είναι λόγια παρήγορα και ιδανικά για τον δρομέα, ανεξάρτητα από το χρόνο και την κατάταξη –καθώς ο δρομέας είναι κατεξοχήν ο άνθρωπος που προσπαθεί.
Ο ίδιος δεν ήταν δρομέας. Όμως έκανε το τρέξιμο βασικό μέρος της προπόνησής του -και έκτοτε της προπόνησης του μποξ. Όπλο του ήταν κυρίως η ευελιξία στις κινήσεις, λιγότερο η μυϊκή δύναμη. Ήταν το ελαφρό του πάτημα και οι γρήγορες, στακάτες κινήσεις των ποδιών που έκαναν τη διαφορά στο παίξιμό του. Κι αυτό το χρωστούσε στο τρέξιμο. Ο επί πολλά χρόνια προπονητής του Angelo Dundee έλεγε πως πολλές φορές δεν έβρισκε άλλον τρόπο να φτάσει στο γυμναστήριο της 5ης Οδού, κι έτσι έτρεχε από το διαμέρισμά του ως εκεί και επέστρεφε τρέχοντας μετά την προπόνηση. Κάπου δέκα χιλιόμετρα. Στη διαδρομή εξασκούσε την αντοχή και την εκρηκτικότητα, εκμεταλλευόμενος κάθε λεπτό.
Κι έπειτα, εισήγαγε στην προπόνησή του το τρέξιμο προς τα πίσω. Έλεγε πως πρέπει να μάθεις να τρέχεις ανάστροφα, με βήματα προς τα πίσω, καθώς στην προπόνηση πρέπει να ετοιμάζεσαι για όσα κάνεις στο ρινγκ. Στον αγώνα είναι πολλές οι φορές που χρειάζεται να οπισθοχωρείς, γι΄αυτό πρέπει να εκπαιδεύσεις τα πόδια σου να κάνουν αβίαστα αυτήν την κίνηση. Δεν χρειάζεται να το κάνεις για μεγάλη απόσταση ή για πολλή ώρα, μα χρειάζεται να έχεις αυτήν την εμπειρία. Να έχεις εξοικειωθεί στην προπόνηση με αυτό που θα κάνεις στον αγώνα.
Ο Μοχάμεντ Άλι ήταν εμπνευστικός για όλους, όχι μόνον για τους αθλητές και τους αθλούμενους. Οι αγώνες του, το στυλ και τα λόγια του δεν χρειάζονται υπομνηματισμό. Μιλούν με αμεσότητα, βρίσκοντας εύκολα το κέντρο του θεατή ή του αναγνώστη. Λάμπρυνε τον αθλητισμό με το ίδιο του το παράδειγμα –την πίστη στο στόχο που φώτιζε ακόμα και τα πιο σκοτεινά, τα πιο αμφισβητούμενα σημεία της διαδρομής. Μετρήθηκε με αποτύπωμα ισχυρότερο από το άθροισμα των μεταλλίων και των πολλών επιτευγμάτων του. Με την αίσθηση πως αν βάλεις κάτι στο νου, αν το θέλεις πολύ και το προσπαθείς μπορείς να το πετύχεις. Και με τη μόνιμη άρνηση για το ακατόρθωτο.
«Η λέξη «ακατόρθωτο» είναι απλώς μια μεγάλη λέξη που ψελλίζουν μικροί άνθρωποι που βρίσκουν ευκολότερο να ζουν στον κόσμο που τους δόθηκε παρά να βρουν τη δύναμη να τον αλλάξουν. Όμως το «ακατόρθωτο» δεν είναι θέσφατο. Δεν είναι γεγονός. Είναι απλώς μια άποψη. Το «ακατόρθωτο» δεν είναι μια ανυπέρβλητη διακήρυξη. Κρύβει μέσα του τη δυνατότητα».
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
