Βρεθήκαμε πριν λίγους μήνες σ’ ένα συνέδριο. Είχα να τον δω δυο δεκαετίες στα σίγουρα. Είχαμε γνωριστεί πριν τριάντα χρόνια στην Ολυμπία, στον τόπο των γονιών μου, ένα καλοκαίρι. Εγώ νεαρή φοιτήτρια που σκεφτόμουν ήδη την επόμενη μέρα των σπουδών, εκείνος στα πρώτα χρόνια της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας. Ζήτησα τη γνώμη του, μου την έδωσε και, χάρη και σ΄αυτήν, βρέθηκα στην Αμερική, να σπουδάζω με τη δασκάλα των ονείρων μου. Μετά χαθήκαμε. Παρακολουθούσα κάπως τη δουλειά του, μα δεν είχαμε βρεθεί.
Συμπέσαμε σε γειτονικές συνεδριάσεις, με θέματα αθλητικά της αρχαιότητας. Κουβεντιάσαμε λίγο στο πόδι και δώσαμε ξανά γνωριμία –τριάντα χρόνια είναι πολλά, που να πάρει. Και το τελευταίο βράδυ συνέβη να καθίσω δίπλα του στο αποχαιρετιστήριο δείπνο.
Αρχίσαμε με τα βασικά. «Με τι ασχολείσαι τώρα;», «έχεις οικογένεια;», τέτοια. Είπαμε, τριάντα χρόνια ήταν πολλά και οι πληροφορίες στο ενδιάμεσο ελάχιστες. Συνεχίσαμε με τα επιστημονικά – τα δικά του στο πανεπιστήμιο και στις ανασκαφές, το δικό μου πέρασμα από την έρευνα του αρχαίου κόσμου σε άλλο κλάδο κι άλλη δουλειά και, τώρα πια, τη μερική επιστροφή μου. Δύσκολο να στριμώξεις τόσα χρόνια σε λίγα λεπτά και να βγάλει νόημα μια πορεία ζωής που σπάνια ακολουθεί ευθεία γραμμή. Κι εκεί, στα στοιχεία που την ορίζουν, είπα πως τρέχω.
«Δεν σε θυμάμαι να τρέχεις», σχολίασε. Απάντησα πως τότε, παλιά, δεν έτρεχα, μα ξεκίνησα ήδη το ’94. Και, συνέχισα, από τότε το τρέξιμο έγινε κυρίαρχο στοιχείο της ζωής μου. Με τον τρόπο του έδωσε σχήμα σε είκοσι και πλέον χρόνια μου. «Εγώ τρέχω συνέχεια, από το σχολείο», είπε εκείνος. «Μάλιστα, στις αρχές της δεκαετίας του ’70 πήρα μέρος στους αγώνες πρόκρισης για την Ολυμπιάδα. Ήταν εκείνη η χρονιά που έτρεχε ο “Pre”.».
Δεν το περίμενα. Φαινόταν αθλητικός ακόμα, παρά τα χρόνια του, και συναφής ήταν κι η ερευνητική του δουλειά, με άξονα τον αρχαίο κόσμο. Μα από τη μελέτη και το ερευνητικό ενδιαφέρον ως την άσκηση και την πρακτική, η απόσταση είναι συχνά χαώδης. Ας σκεφτούμε μόνον τους κριτικούς κάθε λογής που απλώς παρατηρούν και όσους βρίσκονται στο πεδίο -στο κάθε πεδίο- προσπαθώντας.
Μαγεύτηκα. «Πώς ήταν ο “Pre”;», ρώτησα. Θρύλος για τους δρομείς της εποχής του και στυλοβάτης του δρομικού κινήματος, ο Steve Prefontaine ήταν ένας αθλητής ξεχωριστός, με φήμη που τον ακολουθούσε εν ζωή και γιγαντώθηκε μετά τον πολύ πρώιμο θάνατό του, στα 25 του. «Ήταν ένας θρύλος ήδη από τότε, ήδη για εμάς που με κάποιον τρόπο ήμασταν κοντά του, στα σχολικά πρωταθλήματα και στους αγώνες. Δεν ήταν απλώς ένας καλός και ταλαντούχος αθλητής, ήταν ένας δρομέας ξεχωριστός. Ευθύς, γεμάτος αυτοπεποίθηση, με δίψα να καταφέρει όλο και περισσότερα, να φτάσει τον εαυτό του στα άκρα. Και, για όλα αυτά, εμπνευστικός για όλους μας».
«Ναι, εμπνευστικός για όλους μας», επανέλαβα. Τα λόγια του είχαν φωτίσει και τους δικούς μου δρόμους, με τον ευθύ τρόπο που έχουν οι μεγάλοι να βάζουν σε λέξεις σκέψεις και συναισθήματα που βρίσκουν αναφορά σε όλους μας -νέους και μεγαλύτερους, έμπειρους και πρωτόβγαλτους, ταχείς ή πιο αργούς, πρωταθλητές ή «χομπίστες».
Θυμήθηκα μια φράση του στην οποία επιστρέφω συχνά: «Το να προσπαθείς δίνοντας οτιδήποτε λιγότερο απ΄το καλύτερό σου, είναι σα να αφήνεις να χαθεί το δώρο που σου δόθηκε». Τόσο απλή και τόσο αληθινή που είναι αυταπόδεικτος οδηγός –στους δρόμους, στην τέχνη, στην επιστήμη, στην αγάπη, στη ζωή.
Γοητεύτηκα από την κουβέντα μας, από την αίσθηση πως μιλούσα με κάποιον που είχε τρέξει δίπλα σε έναν ζωντανό μύθο, που τον είχε συναγωνιστεί, που είχε νιώσει το ταλέντο και το μεγαλείο του. Σκέφτηκα πώς χτίζεται η έμπνευση στους δρόμους –με μια φωτογραφία, μια φράση, μια χειρονομία, μια στιγμιαία αντίδραση, ένα νεύμα. Έρχεται στις σπάνιες φορές που έχουμε την τύχη να συναναστραφούμε έναν πραγματικά μεγάλο αθλητή δια ζώσης, κι εξίσου στο αποτύπωμά τους που γίνεται οδηγός και διατρέχει τα χρόνια.
Ένιωσα τυχερή για την κουβέντα μας, για τις ιστορίες που ξεδιπλώθηκαν σε ένα βράδυ που έμεινε αξέχαστο. Τυχερή για τις διαδρομές που με έφεραν κάποτε κοντά σε κορυφαίους αθλητές, έστω για ένα σφίξιμο του χεριού, μια τους φράση ή μια ματιά στην πλάτη τους στην εκκίνηση, όταν μπαίνουν σε άλλη σφαίρα. Εξίσου τυχερή για τους δεκάδες συναθλητές της κάθε μέρας -της μέσης ή του τέλους της δρομικής αλυσίδας- που φώτισαν και φωτίζουν τις μέρες μου. Γι’ αυτούς που δίνουν νόημα στο «τίποτα λιγότερο» -στη δική τους ζωή, στις δικές τους προσπάθειες.
