Να το κάνω, γιατρέ μου;

Εμβόλιο για τη νέα γρίπη; Η Α.V. κάνει βόλτα σε νοσοκομεία, κουβέντα με τον ειδικό και παίρνει απόφαση

«Προστατευτείτε. Χέρια καθαρά. Πάρτε αντισηπτικά», φωνάζει με τεράστια γράμματα το διαφημιστικό μήνυμα μέσα στο μετρό. Γύρω μου δεκάδες παλάμες γαντζώνονται από τα χερούλια. «Έχουν βάλει όλοι αυτοί αντισηπτικό;», «κι αν έχουν τη γρίπη;» και κυρίως «έχουν κάνει το εμβόλιο;», αναρωτιέμαι λίγο πριν φτάσω στη στάση. Κατεβαίνω στον Ευαγγελισμό κι ακόμα δεν έχω αποφασίσει. Να το κάνω ή όχι το νέο εμβόλιο; «Να το βάλω;», που λένε και οι πιο εξοικειωμένοι. Ας δω τι θα μου πουν και θα αποφασίσω μετά. Πάω λοιπόν στο κέντρο εμβολιασμού του νοσοκομείου για να πάρω γνώμες.

Στο θυρωρείο ο υπάλληλος είναι από εταιρεία security. Από προηγούμενη επίσκεψη θυμάμαι πως οι σεκιουριτάδες του Ευαγγελισμού είναι εγγύηση για να βρεις άκρη σε αυτό το τεράστιο κτιριακό συγκρότημα. «Για το κέντρο εμβολιασμού ακολούθα την πράσινη γραμμή» μου λέει. Περπατώ κατά μήκος του παλαιού κτιρίου. Δεξιά και αριστερά γιατροί με άσπρες ποδιές. Όσο πλησιάζω, η ατμόσφαιρα «βαραίνει». Όλο και περισσότεροι φορούν την προστατευτική μάσκα. Εκεί που στην πράσινη γραμμή προστίθεται μια κίτρινη, πρέπει να στρίψεις δεξιά. Στο τέλος του δρόμου είναι η Σχολή Αδελφών. Στην είσοδο μια σελίδα Α4 γράφει: “Κέντρο Εμβολιασμού”. Ακολουθώ τα βελάκια και φτάνω σε ένα σκοτεινό διάδρομο.

Γύρω στα 50 άτομα, κυρίως μεγάλης ηλικίας, κρατούν ένα χαρτάκι μ’ έναν αριθμό και περιμένουν. Περιμένουν και πάλι έναν υπάλληλο security να φωνάξει τον αριθμό τους και να μπουν για να κάνουν το εμβόλιο. Οι περισσότεροι φορούν τη μάσκα. Κάθομαι σε μια γωνία διαβάζοντας το ενημερωτικό φυλλάδιο του Υπουργείου Υγείας για τη νέα γρίπη. Με πλησιάζει μια ηλικιωμένη κυρία. «Το έκανες το εμβόλιο;» «Όχι, το σκέφτομαι» της απαντώ. «Εγώ το έκανα γιατί είμαι διαβητική» μου λέει και διευκρινίζει: «Δεν είχα επιλογή. Μου φάνηκε πολύ λάιτ. Στο άψε σβήσε έγινε η δουλειά. Ένα τσιμπηματάκι και έφυγες. Μια χαρά νιώθω. Θα κάνω σε λίγο κι ένα τσιγαράκι, και θα περάσουν όλα». Έξω, στο προαύλιο του κτιρίου, δύο εκπαιδευόμενες νοσηλεύτριες κάνουν διάλειμμα. «Όχι, δεν το έχουμε κάνει το εμβόλιο» μου λέει η μία και προσθέτει, «κάτι δεν μας αρέσει. Έχουμε εξάλλου τα γάντια μας και τις ειδικές μάσκες και είμαστε μια χαρά». «Εάν θέλετε να μάθετε την αλήθεια για το εμβόλιο, μπείτε στο διαδίκτυο. Εκεί θα βρείτε πολλά άρθρα» επεμβαίνει η δεύτερη.

Μπέρδεμα. Η αναβολή προβάλλει ως η καλύτερη λύση… για την ώρα. Αφήνω τον Ευαγγελισμό και πάω στο ραντεβού για καφέ με την Αγγελική. Έχει κάνει το εμβόλιο εδώ και δύο εβδομάδες. Ήταν από τις πρώτες που πήγε στο νοσοκομείο Σωτηρία. «Μπήκαμε στο δωμάτιο και ακούγαμε τις συζητήσεις κάποιων νοσηλευτών. Δήλωναν πεπεισμένοι ότι δεν θα το κάνουν. Αναπαρήγαγαν ατάκες της τηλεόρασης όπως: “Ακούσαμε τον τάδε καθηγητή που βγήκε και μίλησε κατά του εμβολίου…”. Εννοείται ότι το εμβόλιο δεν πονάει και μέχρι στιγμής δεν είχα κάποια παρενέργεια. Δεν θα έλεγα σε κάποιον αν πρέπει ή δεν πρέπει να το κάνει. Απλά αισθάνομαι ότι είναι μια μορφή κοινωνικής ευθύνης. Εφόσον το κάνουν οι γιατροί και διακινδυνεύουν προς όφελος των ασθενών τους, έχουμε ως πολίτες υποχρέωση να εμποδίσουμε αυτή την ίωση να γίνει πανδημία. Ούτως ή άλλως, εν γνώσει μας είμαστε εκτεθειμένοι σε τόσους κινδύνους: κινητά, κάπνισμα, κακή διατροφή. Και δεν μας πειράζει. Και ξαφνικά όταν πρόκειται για κάτι που αφορά όλο τον κόσμο, σκεφτόμαστε μόνο τον εαυτό μας. Ζούμε μια εικονική πραγματικότητα, στην οποία όλοι είμαστε και γιατροί και εισαγγελείς». Πειστική, αλλά εξακολουθώ να φοβάμαι. Θέλω πληροφορίες. Μπαίνω στο ίντερνετ, όπως μου είπαν, στην ιστοσελίδα www.1135.gr. Είναι καλό για να μάθεις πού βρίσκονται τα κέντρα εμβολιασμού, αλλά για το ίδιο το εμβόλιο απευθύνομαι στον ειδικό...

Ο Σωτήρης Τσιόρδας είναι λοιμωξιολόγος και συνεργάτης του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ)

 

Πόσοι έχουν ήδη εμβολιαστεί; Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι έχουν κάνει το εμβόλιο. Παγκοσμίως οι εμβολιασμένοι φτάνουν τα 65 εκατομμύρια ανθρώπους.

 

Ποια είναι τα εμβόλια; Το Fosetria της εταιρείας Novartis και το Pandemrix της GlaxoSmithKline. Έρχονται σε μορφή φιαλιδίων πολλαπλών χρήσεων. Δέκα δόσεις το κάθε φιαλίδιο. Διατηρούνται στο ψυγείο σε θερμοκρασία από 2 έως 8 βαθμούς Κελσίου.

 

Υπάρχουν παρενέργειες/περίεργα συμπτώματα; Τέτοιες μπορεί να είναι σοβαρές αναφυλακτικές αντιδράσεις. Αλλεργίες που είναι μία στις 100 χιλιάδες και μπορούν να εμφανισθούν με οποιοδήποτε εμβόλιο. Επίσης λέμε ότι εάν κάποιος έχει κάποιο ιστορικό αλλεργίας είτε στα αβγά είτε σε κάτι άλλο να το λέει στο γιατρό, για να έχει κι αυτός μια αυξημένη εγρήγορση, ώστε εάν παρουσιαστεί κάτι να αντιμετωπιστεί άμεσα. Το δεύτερο είναι νευρολογικές παρενέργειες, όπως οι παραλύσεις τύπου Γκιγιέν Μπαρέ. Είναι εξαιρετικά σπάνιες. Σε ποσοστά μιλάει κανείς για μία περίπτωση ανά ένα εκατομμύριο δόσεις εμβολίου. Στους 65 εκατομμύρια εμβολιασθέντες έχουν εντοπιστεί λιγότερα από δέκα κρούσματα. Δεν φαίνεται να υπάρχει σχέση του συνδρόμου Γκιγιέν Μπαρέ με το νέο εμβόλιο. Αντίθετα, φαίνεται να υπάρχει κάποια σχέση με τη γρίπη. Οι παρενέργειες είναι ίδιες και για τα παιδιά και για τους ενήλικες. Στα παιδιά ίσως εμφανίζονται πιο συχνά αλλεργικές αντιδράσεις, διότι το ανοσοποιητικό και το γενικότερο σύστημά τους δεν έχει αναπτυχθεί σε πάρα πολλά αντιγόνα. Επίσης τα εμβόλια που έχουμε στην Ευρώπη προκαλούν περισσότερο τοπικό πόνο στο σημείο της ένεσης, κοκκίνισμα και πρήξιμο. Είναι κάτι τοπικό, παροδικό και εξαφανίζεται μέσα σε λίγες ώρες».

 

Κάτι, τέλος πάντων, αρνητικό; Το μόνο αρνητικό σε αυτό το εμβόλιο είναι ότι δεν το δώσαμε όσο έγκαιρα έπρεπε, ώστε να αποτρέψουμε τη μετάδοση της νόσου. Αυτό δεν οφείλεται στην πολιτική πρακτική καμιάς χώρας. Οφείλεται στο ότι η πανδημία εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα σε όλο τον κόσμο, μέσα σε λίγες εβδομάδες. Δεν πρόλαβαν οι εταιρείες να κινητοποιήσουν το μηχανισμό και να φτιάξουν το εμβόλιο όσο γρήγορα θα θέλαμε. Άλλοι υποστηρίζουν ότι επειδή βιαστήκαμε να φτιάξουμε το εμβόλιο δεν τηρήθηκαν όλες οι εγγυητικές προδιαγραφές. Νομίζω ότι αυτό είναι λάθος. Τηρήθηκαν οι ίδιες προδιαγραφές που τηρούνται για το εποχικό εμβόλιο, χρησιμοποιήθηκε μια ταχεία διαδικασία έγκρισης σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αρχές, για να επισπεύσουμε το χρόνο που βασιζόταν σε δεδομένα του εμβολίου της γρίπης των πτηνών.

 

Να πάθω καλύτερα εποχική ή νέα γρίπη; Η θνητότητα μεταξύ νέας και εποχικής γρίπης φαίνεται να είναι παρόμοια. Η νέα γρίπη προσβάλλει με μεγαλύτερη ευκολία το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα, δηλαδή προκαλεί πιο συχνά σοβαρότερη νόσο και πνευμονία σε σχέση με την εποχική γρίπη. Αυτό έχει ήδη αποδειχθεί σε μοντέλα με πειραματόζωα. Η νέα γρίπη προσβάλλει κατά κύριο λόγο ανθρώπους νέους στην ηλικία σε σχέση με την εποχική, στην οποία η σοβαρή νόσος εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Υπάρχουν και μερικά παράδοξα. Λόγω κυκλοφορούντων παρόμοιων στελεχών γρίπης πριν το 1957 ένας στους τρεις ηλικιωμένους έχει αναπτύξει μια μερικού τύπου ανοσία. Ωστόσο εάν κι αυτοί οι άνθρωποι νοσήσουν σοβαρά, έχουν μεγάλη θνητότητα. Άρα είναι μια πανδημία που ναι μεν στη θνητότητά της είναι ελαφριά, λόγω όμως της αριθμητικής υπερβολής οδηγεί σε μεγάλο στρες το σύστημα υγείας και ιδιαίτερα τις μονάδες εντατικής θεραπείας. Η εποχική γρίπη προσβάλει ένα 5-10% του πληθυσμού. Εδώ φαίνεται πως, λόγω ελλείψεως ανοσίας, θα προσβληθεί πολύ μεγαλύτερο ποσοστό, ένα 15 με 20%.

 

Γιατί κάποιοι γιατροί λένε «όχι» στο εμβόλιο; Το νοσοκομειακό προσωπικό όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό εμβολιάζεται κάθε χρόνο σε πολύ μικρά ποσοστά. Άρα το ίδιο ερώτημα θα ίσχυε και πέρυσι και πρόπερσι. Η γρίπη αποτελεί μια απειλή κάθε χρόνο. Το θέμα είναι εμείς οι γιατροί να ενημερωθούμε καλύτερα και να δεχτούμε το εμβόλιο, όπως το κάνουν οι γιατροί στον υπόλοιπο κόσμο. Είναι ένα δίλημμα βιοηθικό. Κατά πόσο ένας γιατρός που δεν έχει εμβολιαστεί μπορεί να θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών του. Εναπόκειται στη συνείδηση του καθενός.